استانا قالاسى اكەلەر قاۋىمداستىعىنىڭ توراعاسى بەكدايىر كۇزەمبايدىڭ ايتۋىنشا, بۇگىنگى كۇندە اكەنىڭ وتباسىنداعى ورنى قۇلدىراپ بارا جاتىر. سول سەبەپتى دە اكەلەر ينستيتۋتىن دامىتۋ, ولاردىڭ وتباسىنداعى ءرولىن ارتتىرۋ, ءداستۇرلى وتباسىلىق نەگىزدەرىن نىعايتۋ, بالالاردى بىرلەسىپ تاربيەلەۋدىڭ, پاراساتتى دا سانالى اكە بولۋدىڭ جولىن ناسيحاتتاۋ قولعا الىندى. بۇگىنگى كۇندە بالالار مەن اكەلەردىڭ قۇقىقتارىن قورعاۋدا قاۋىمداستىق بولىپ قۇرىلىپ, وزىندەي ۇلتجاندى مۇددەلەستەرىن بىرىكتىرىپ, يگىلىكتى جۇمىستاردى اتقارۋ ۇستىندە.
مۇنداي قاجەتتىلىك نەدەن تۋىندادى دەگەندە, كوپتەگەن قۇندىلىقتاردىڭ كەرى شەگىنۋى الدىمەن وتباسى ينستيتۋىنا كەرى اسەرىن تيگىزۋدە دەيدى. بۇگىنگى اكەلەر بالالارى ءۇشىن دە, جالپى وتباسى ءۇشىن جاۋاپكەرشىلىكتى كوتەرۋگە دايىن ەمەس. ناردىڭ جۇگىن كوتەرەتىن قازاقتىڭ ازاماتتارى ازايىپ بارادى. كەسەك تۇلعالى, قايسار مىنەزدى اكەلەرىمىزدىڭ تاربيەسىن كورگەن ورتا جاستاعىلار ءوز ۇلدارىنىڭ بويىنان اكەلىك تابيعاتتى تابا الماي داعدارۋدا. جالپى اكەنىڭ بار سيپاتىن اشاتىن «ەركەكتىك» بۇل ناعىز ەر ادامنىڭ ءبىتىم-بولمىسى ەدى. از ءسوزدى, شارۋاقور, ەشتەڭەدەن ىقپايتىن, ۇساق-تۇيەكتەن بيىك تۇراتىن. اقىل-پاراساتىنا قاراي اينالاسىنا قالقا بولىپ, جاقىندارىنىڭ ومىرلەرىن قالىپتى ەتەتىن تۇراقتىلىقتىڭ التىن قازىعى ەكەنىن ۇمىتىپ بارامىز دەيدى.
– وسىدان 12 جىل بۇرىن باستالعان اكەلەر وداعىنىڭ قۇرىلۋىنا وسى ماسەلەلەر تۇرتكى بولدى. ول كەزدە قالالىق ءبىلىم بەرۋ باسقارماسىنىڭ باسشىسى ءاسيما بيمەندينانىڭ قولداۋىمەن جانە سول جاعالاۋداعى جالعىز مەكتەپ №59 مەكتەپ ديرەكتورىنىڭ دابىل قاعۋىنىڭ ارقاسىندا, اكەلەر مەكتەپ, بالا تاربيەسىنە ارالاسىپ كەلەدى, – دەيدى بەكدايىر نىعمەتۇلى.
وقيعا بىلاي بىلاي وربىگەن. سول جىلدارى №59 مەكتەپتىڭ وقۋشىلارىن سەنبىلىككە الىپ شىعادى. بايقاسا, 10-11 سىنىپ وقۋشىلارى تۇگەلىمەن كۇرەك ۇستاۋ بىلمەيدى. جەر تىرمالاپ كورمەگەن. سودان دابىل قاعىپ «زىڭگىتتەي جىگىت بولدىڭدار, بەس مينۋتتان كەيىن مەكتەپ ءبىتىرىپ كەتىپ باراسىڭدار, ەرتەڭ اسكەري مىندەتىڭ تاعى تۇر. مىنا تۇرلەرىڭمەن وتانىڭدى قالاي قورعايسىڭدار؟» دەپ سۇراقتىڭ استىنا الادى. وسىعان دەيىن ەڭكەيىپ كورمەگەن بالالار ءسوز ۇقپايدى. سودان اتا-انالار جينالىسىنا اكەلەرىن شاقىرادى. جيىنعا قوعام, مەملەكەت قايراتكەرلەرىن دە شاقىرىپتى. بۇل وتە دۇرىس, دەر كەزىندە ۇيىمداستىرىلعان جيىن بولادى. ناتيجەسىندە قۋانىش جۇماتاەۆ دەگەن جاس جىگىت اكەلەر تىزگىنىن قولىنا الادى. بىلتىر ۇكىمەت قاۋلىسىمەن ماۋسىم ايىنىڭ ەكىنشى جەكسەنبىسى اكەلەر كۇنى بولىپ بەلگىلەندى. اكەلەر تۇعىرىن كوتەرۋ, بالا تاربيەسىنە اكەلەردىڭ قاتىسىن بەلسەندىرۋ بۇل قوزعالىستىڭ باستى ماقساتى دەپ تانىلدى.
– اكەلەردى مەكتەپ قابىرعاسىنا تارتۋ وڭاي شارۋا ەمەس. مەكتەپتە اتا-انالار جينالىسى دەسە اكەلەرى كەلمەيدى. قالالىق اكەلەر قاۋىمداستىعى جۇمىسىن قولعا العاندا ءوزىمنىڭ كوزىم تالاي جەتكەن. وسىدان ءتورت جىلداي بۇرىن بالالارىم وقيتىن سەگىز جۇزدەن استام شاكىرت ءبىلىم الاتىن مەكتەپتە اكەلەر كەڭەسىن ۇيىمداستىراردا وسىنداي شارا وتكىزبەكشى بولدىق. ءوز ەسەبىمىزشە, ءجۇز شاقتى جالعىزىلىكتى تاعى باسقاداي جاعدايلارى بار دەگەننىڭ وزىندە جەتى جۇزدەي اكە كەلۋى ءتيىس. سوندا بار-جوعى جەتى ءتۇيىر اكە كەلدى. ال نە ىستەيمىز؟ مۇعالىمدەرمەن اقىلداسا كەلە, اكەلەردى مەكتەپتەگى سپورت شارالارىن وتكىزۋ ارقىلى تارتۋ كەرەك دەپ شەشتىك. سپورتتىق شارا رەتىندە ءار اپتادا ءبىر رەت تەگىن كەلىپ ويناسىن دەپ كەلىستىك. ارتىنان ءتاتتى ءشاي بەرەمىز دەدىك. وسىدان كەيىن اكەلەر مەكتەپكە كەلەر جولدى تاپتى. الدىمەن ون ادام, كەلەسى جولى جيىرما, وتىز ادام… كەلگەن اكەلەردى جۇمىسقا تارتىپ, تىركەي باستادىق. ورتاق چات اشتىق. قوزعالىستى قولداعان 120 اكەنىڭ ءوزى دۇنيەنى دوڭگەلەتىپ جىبەردى. ون مىڭ ادامنىڭ جۇمىسىن ىستەپ جاتىر. بالا تاربيەسىنە وتە جاۋاپكەرشىلىكپەن قارايتىن ازاماتتار توپتاستى. ال ۆولەيبول ويناۋ داستۇرىمىزگە اينالدى. ۇستازدار ءشاي قويادى. ءبىر كۇنى ءشايىڭىزدىڭ قاقىسى بولسىن, نە كومەك بار دەدىك. ولار تەك قانا بالالارىڭىزعا يە بولىڭىزدار, تاربيەلەڭىزدەر, ۇلتتىق قۇندىلىقتى بويىنا ءسىڭىرىپ, قازاق تىلىنە قاتتى ءمان بەرىڭىزدەر دەپ ءوتىنىشىن ايتتى. سودان بۇل ءۇردىس ەلوردا مەكتەپتەرىنە تارادى. بىلتىر ءار مەكتەپتە اكەلەر اكادەمياسى اشىلسىن دەگەن مينيستر شەشىمى شىقتى. قالاداعى 170-تەي ءبىلىم وردالارىنىڭ بارلىعىندا اكەلەر كەڭەسى قۇرىلىپ, جۇمىسىن جۇرگىزە باستادى. ونىڭ باستاۋىندا ءبىزدىڭ ىزگى نيەتىمىزدىڭ بولعانىنا قۋانامىن.
ياعني, بۇل قاجەتتىلىك ارقىلى ەر-ازاماتتىڭ ەڭ الدىمەن, ءوز بالالارىنا قاتىستى تاربيە جۇمىستارىنا ارالاسىپ, بالانىڭ ءوسۋ جولىنداعى وزگەرىستەرگە قاراي ىقپالىن ارتتىرىپ, كەيبىر ماسەلەلەردى ۇتىمدى شەشۋدە اكە بەدەلىن جاقىنداتا تۇسەدى. وسىلايشا ءوز ءرولىن جاقسى تۇسىنەتىن اكەلەردىڭ تۇلعاسى قالىپتاسادى. وزدەرىنىڭ ۇل-قىزدارىنىڭ ەر-جەتىپ ەسەيگەنىنە ءمان بەرمەيتىن, كۇندەلىكتى تاربيەسىنە ارالاسپايتىن, ءوز جاۋاپكەرشىلىگىنە بەي-جاي قارايتىنداردىڭ سانىن ازايتىپ, ءتىپتى اكەلىك مىندەتىنەن باس تارتقىسى كەلەتىندەرگە ۇلگى بولىپ, ونىڭ جولىن كورسەتەدى. جاۋاپتى اكە بولۋدى, ونى ناسيحاتتاۋدىڭ قوعامدىق قولداۋ تاجىريبەسى ەرەكشە ماڭىزعا يە ەكەنىن دە قاۋىمداستىق مۇشەلەرى جاقسى تۇسىنەدى.
– اكەلەردى بالا تاربيەسىنە بەلسەنە ارالاسۋىنا شاقىرار ەدىم. بىراق الدىمەن, ءوزىن تۇزەمەسە بالاسىن تۇزەي المايدى. باياعىدا ءبىر اكە ساپارعا شىعىپ, بالاسىنا بىلاي ءجۇر, ولاي ءجۇر دەپ كوپ ەسكەرتۋلەر جاساپتى. سوندا بالاسى شىداماي: «اكە, ءوزىڭىز بايقاڭىزشى, مەن ءسىزدىڭ ىزىڭىزبەن كەلە جاتىرمىن عوي» دەگەن ەكەن. جاقسى اكە ارقاشاندا وزىنەن باستاپ, ءىسى مەن سوزىنە وتە مۇقيات بولۋى كەرەك. سۇيىكتى جارىمەن, اعايىن-تۋىس, كورشىسىمەن سىيلاسا بىلسە, ول وتباسىندا ۇلكەن ازامات ءوسىپ شىعادى دەپ سەنەمىن. «اكەلىك», «اكە بولۋ مىندەتى» انشەيىن اڭگىمە ەمەس, بۇل – «ادامعا اتا-انا رەتىندە جۇكتەلەتىن جانە ۇلتتىق مادەنيەتتىڭ جۇيەسى. وتباسى قۇرىلىمىنا نەگىزدەلگەن الەۋمەتتىك ينستيتۋت, جاۋاپكەرشىلىك پەن مىندەتتەر, قاجەت دەسەڭىز, ەلدىڭ بولاشاعىن تۇزەيتىن ۇلكەن سەنىم مەن سوعان وراي تالاپ ەتىلەتىن جۇيەنىڭ جيىنتىعى. بۇگىندە ەر-ازاماتتار اكەلىك مىندەتتى الدىمەن اناسىنا, سوسىن بالاباقشاداعى تاربيەشىگە, ءتۇرلى قوعامدىق ۇيىمدارعا ودان قالدى مەكتەپ مۇعالىمى تاعى سول سياقتى تەك وزىنەن باسقاسىنا ءىلىپ قويدى. اكەلىك شىنايى قامقورلىق, يماندىلىققا, ۇلكەن ومىرگە باۋلۋدا بوتەن ادام ءوز اكەسىندەي بەرە المايدى.
ۇلگىلى اكە بولۋ اسا قيىن ەمەس. ءوزىمنىڭ سىنىپتاسىم ءارى اكەلەر قوزعالىسىنىڭ بەلسەندى مۇشەسى «ەۆرازيا» جاقتا تۇرادى. اينالاسى تۇرعىن ۇيلەر. دەمالىس كۇندەرى ەرىنبەيدى, بارلىق اۋلانى ارالاپ شىعادى. اۋلادا ويناپ جۇرگەن بالالاردان اكەڭ قايدا دەپ سۇراپ, بار بولسا تەلەفونىن سۇراپ, الىپ سويلەسەدى. بالانىڭ جاقسى تاربيەلى مىنەزىنە ءتانتى بولسا, العىسىن ايتادى. تەنتەكتىگىن كورسە, اكەسىنە «كەلىپ قايتىڭىزشى» دەپ شاقىرىپ الىپ, قيىس كەتكەن جەرىن ەسكەرتەدى. بۇل دا ءوزىمىزدىڭ بالامىز ءۇشىن كەرەك, ويتكەنى بالا ورتادا دا تاربيە الادى. قول بوستا, دەمالىس كۇندەرى توي تويلاپ جۇرگەنشە ءبىر مەزگىل اۋلاعا شىعىپ, بالالارىڭ كىممەن وينادى, كىممەن ارالاسىپ, نەمەن اينالىسىپ ءجۇر ونى دا ءبىلۋى كەرەك.
سونىمەن بىرگە №72 مەكتەپ-ليتسەيىندەگى قوجاحمەتوۆ شىڭعىسحان, ءاليحان بوكەيحان اتىنداعى BINOM SCHOOL مەكتەپ-ليتسەيى قوناقباەۆ رۋسلان, زەردە مامانداندىرىلعان مەكتەپتەگى شوتباەۆ مۇحتار جانە №80 مەكتەپ ليتسەيىندەگى قۇسپەكوۆ جالعاس باسشىلىق ەتىپ جۇرگەن اكەلەر وداعىنىڭ جۇمىسى دا ماقتاۋعا تۇرارلىق.
جاقسى اكەلەر ءتۇرلى جارىستار, جاسىل جەلەك وتىرعىزۋ, جاسوسپىرىمدەر مەن جاستارمەن اسكەري-سپورتتىق ويىندار وتكىزۋ سياقتى ءتۇرلى بۇقارالىق ءىس-شارالاردىڭ باسىندا جۇرگەنى ابزال. بۇل ولاردىڭ ەسەيە كەلە قۇمار ويىندارعا, الكوگولدىك نەمەسە ناشاقورلىققا ءۇيىر بولۋىنىڭ الدىن الۋ نەمەسە جولىن كەسىپ, فيزيكالىق جانە پسيحيكالىق دەنساۋلىعىن ساقتاپ, تولىققاندى ازامات بولىپ وسۋىنە ەرەكشە اسەر ەتەدى. وتباسىنىڭ ءتۇتىنى ءتۇزۋ ۇشىپ, شاڭىراقتا ۇيلەسىم مەن باقىت ورناۋى تۇراقتىلىققا, بالالاردىڭ الەۋمەتتەنۋىنە دە, ودان قالدى الەۋمەتتىك-پسيحولوگيالىق جاعىنا دا ىقپالى بولىپ, قوعامدا ورنىن تاپپاعاندار سانى ازايادى.
