جازدىڭ اياقتالىپ, كۇز مەزگىلىنىڭ باستالۋىنا ساناۋلى كۇندەر عانا قالدى. تيىسىنشە استانادا تۇرعىنداردىڭ قىسقا دايىندىعى دا باستالىپ كەتتى. ەلوردادا قىس مەزگىلىنىڭ التى ايعا سوزىلاتىنى بەلگىلى. مىنە, وسى ۋاقىت ارالىعىندا قالا تۇرعىندارىنىڭ جايلى اۋلادا, جىلى ۇيدە تۇرۋىن قامتاماسىز ەتۋ پاتەر يەلەرى كووپەراتيۆتەرى (پيك) قىزمەتكەرلەرىنىڭ موينىندا ەكەنى انىق.
كووپەراتيۆ مىندەتى قانداي؟
اڭگىمەنىڭ نەگىزگى بولىگىنە وتپەس بۇرىن پيك قىزمەتكەرلەرى قانداي ماسەلەلەردى شەشۋى كەرەكتىگىنە قىسقاشا توقتالىپ وتەيىك. ولارعا ارتىلار جۇك جەڭىل ەمەس. تۇرعىن ءۇيدىڭ ماڭايىنداعى قورشاۋلاردىڭ نەمەسە جوعارى قاباتتاعى شاتىردىڭ دۇرىستىعىنا ءمان بەرۋ – باستى ءمىندەتتەرىنىڭ ءبىرى. بۇلىنگەن جەرلەرى بولسا ۋاقىتىندا جوندەتىپ, بولماعان جاعدايدا اۋىستىرعان ءجون. كىرەبەرىس ءىشىن بەلگىلى ءبىر ۋاقىتتا اعارتىپ, بوياۋ جۇمىستارىن جۇرگىزىپ تۇرۋ كەرەك.
كۇن سۋىتىپ, كۇز مەزگىلى جاقىنداعان ۋاقىتتا جىلىتۋ جۇيەلەرىن تەكسەرىستەن وتكىزگەنى ابزال. ياعني قاقتان جانە تۇز تۇنبالارىنان تازارتىپ وتىرۋ قاجەت. بۇعان قوسا قىستىگۇنى اۋا تەمپەراتۋراسىنا ساي جىلىتۋ جۇيەسىن دە قۇبىلتىپ وتىرۋ ءتيىس. بۇدان وزگە سۋ جۇيەسىنىڭ, جەراستىنداعى كارىز جولىنىڭ كەز كەلگەن پروبلەماسىن نازاردا ۇستاپ, ولقىلىقتارى بولسا, دەر كەزىندە ورنىن تولتىرىپ وتىرعان ءجون.
اۋلانىڭ تولىقتاي جارىقپەن قامتاماسىز ەتىلۋى – پيك قىزمەتكەرىنىڭ موينىندا. سول سياقتى ءار ءۇيدىڭ كىرەبەرىسىنىڭ جانە ءبىرىنشى قابات پەن شاتىرداعى ەلەكتر شامدارىن ۋاقىتىندا اۋىستىرىپ وتىرۋ قاجەت.
سونىمەن قاتار ءۇي ماڭايىن قىستا قالىڭ قاردان, جازدا قوقىستان, ارام شوپتەن تازارتىپ وتىرۋ كەرەك. جاز ۋاقىتىندا ءار سەنبى سايىن سەنبىلىك ۇيىمداستىرىپ, تازالىق جۇمىستارىنا ءمان بەرگەن ءجون.
مىندەتتەرىنىڭ كەلەسى ءبىرى – ناقتى ءبىر ۋاقىتتا تۇرعىندار اراسىندا جينالىس وتكىزىپ, كۇرمەۋلى ماسەلەلەردى بىرگە شەشۋى ءتيىس. سونىمەن قاتار ءار توقسان سايىن ەسەپ جاساۋ دا, جالعا بەرۋشىلەردى تىركەپ وتىرۋ دا پيك قىزمەتكەرىنە ارتىلعان جۇمىس.
وسىعان قاراپ-اق بۇل سالانىڭ ماماندارىنا قويىلار تالاپتىڭ وڭاي ەمەستىگىن بايقاۋعا بولادى. ونىڭ ۇستىنە پيك قىزمەتىنە ورنالاسقىسى كەلگەن ادامعا قويىلار بىرنەشە تالاپ بار. ناقتىراق ايتار بولساق, قۇرىلىس جانە تۇرعىن ءۇي-كوممۋنالدىق شارۋاشىلىق ىستەرى اگەنتتىگى توراعاسىنىڭ 2012 جىلعى 29 مامىرداعى № 215 بۇيرىعىنا سايكەس پيك قىزمەتكەرلەرى ءتيىستى ماماندىق بويىنشا جوعارى نەمەسە ورتا ءبىلىمدى بولۋى شارت. بۇعان قوسا باسقارۋ شەشىمدەرىن جەدەل قابىلداۋ جانە ىسكە اسىرۋ, جۇمىستى جوسپارلاۋ جانە باقىلاۋ, ىسكەرلىك كەلىسسوزدەر ءجۇرگىزۋ, ءتىپتى كوپشىلىك الدىندا ءسوز سويلەي ءبىلۋ – نەگىزگى تالاپتاردىڭ ءبىرى. سول سياقتى نورماتيۆتىك قۇقىقتىق اكتىلەردى پراكتيكادا قولدانۋ, قىزمەتتىك قۇجاتتامالارمەن جۇمىس ىستەۋگە بەيىمدىلىگى دە نازاردان تىس قالمايدى.
تۇرعىندار كوڭىلى تولمايدى
باس قالادا باستى مىندەتتەرىن ورىندامايتىن پيك ماماندارى دا از ەمەس كورىنەدى. بىلتىر قالا اكىمى اسەت يسەكەشەۆ كەزەكتى جينالىستارىنىڭ بىرىندە تۇرعىنداردىڭ پيك قىزمەتتەرىنە كوڭىلدەرى تولمايتىنىن ءمالىم ەتتى.
– بۇل سالانىڭ ەلوردا ءۇشىن ماڭىزى زور, سەبەبى قالا تۇرعىندارىنىڭ ءومىر-تىرشىلىگىمەن تىكەلەي بايلانىستى. تۇرعىن ءۇي قورىنىڭ قىزمەت كورسەتۋ سالاسىندا ءپاتەر يەلەرى كووپەراتيۆتەرىنىڭ جۇمىسىنا قاتىستى ماسەلەلەر جەتكىلىكتى. پيك-تەر جۇمىس ىستەگەنمەن, كوبىنىڭ قىزمەتىنە تۇرعىنداردىڭ كوڭىلى تولمايدى, – دەگەن اسەت يسەكەشەۆ.
بۇل ماسەلە جاقىندا قايتا كوتەرىلىپ, قالا باسشىسىنىڭ تاپسىرماسىمەن 500-گە جۋىق پيك جۇمىسى تەكسەرىستەن ءوتتى. مىنە, وسى تۇستا تاريفتەردى ءوز بەتىمەن بەلگىلەگەنى, پاتەر يەلەرىنىڭ الدىندا توقساندىق ەسەپ جاساماعانى سەكىلدى بىرنەشە زاڭبۇزۋشىلىق انىقتالعان. ەڭ الدىمەن ارنايى توپ شاعىم كوبىرەك تۇسكەن 41 كووپەراتيۆتىڭ جۇمىسىنا ءمان بەردى. قىزمەتى ناشارلارعا قاتاڭ ەسكەرتۋ جاسالدى. ال ەسكەرتپەنى قاپەرگە ىلمەگەن بىرنەشە پيك-ءتىڭ ءىسى مامانداندىرىلعان اۋدانارالىق اكىمشىلىك سوتقا جىبەرىلدى. سونداي-اق تاعى بىرەۋىنە ايىپپۇل سالىندى.
ەلەكتروندى پيك ەرەكشەلىگى نەدە؟
«تسيفرلى قازاقستان» باعدارلاماسى اياسىندا ەلىمىزدە «ە-پيك» ەلەكتروندى جوباسى ىسكە قوسىلعانى بەلگىلى. بۇل باستاما العاش رەت تانىستىرىلعان ۋاقىتتا تۇرعىن ءۇي ينسپەكتسيا باسقارماسى باسشىسىنىڭ ورىنباسارى ازامات ءامىرجانوۆ «ە-پيك» ەلەكتروندى جۇيەسىنىڭ تيىمدىلىگى تۋرالى بىلايشا تۇسىندىرگەن ەدى:
– تۇرعىندار ءۇشىن ە-پيك جوباسىنىڭ پايدالى تۇستارىنىڭ ءبىرى – قاۋىپسىزدىكتى قامتاماسىز ەتۋ. سەبەبى سوڭعى ۋاقىتتا ءوزىن پيك قىزمەتكەرى رەتىندە تانىستىرىپ, ۇيگە باسىپ كىرەتىن الاياقتار كوبەيىپ كەتتى. مىنە, بۇل وسىنداي پروبلەمالاردىڭ الدىن الادى. ياعني, وسى جوبانىڭ ءموبيلدى قوسىمشاسى ارقىلى كەز كەلگەن تۇرعىن كووپەراتيۆ ماماندارىنىڭ كەلە جاتقانىنان حاباردار بولا الادى. بۇدان بولەك تۇرعىنداردىڭ ورتاق پىكىر الاڭىن اشىپ, ءۇيدىڭ كۇتىمىنە قاتىستى ماسەلەلەردى تالقىلاۋىنا ءمۇمكىندىك جاسالعان, – دەدى.
جاڭا جوبا جۇزەگە اسقاننان كەيىن ونىڭ پايدالى تۇستارى دا كوبەيە باستادى. بىرەر اي بۇرىن استانا اكىمدىگى قالاداعى «ە-پيك» جوباسىندا ءاربىر تۇرعىننىڭ «جەكە كابينەتىن» اشۋ ماسەلەسى قاراستىرىلىپ جاتقانىن حابارلادى. بۇل «قىستىڭ قامىن جاز ويلا» دەگەن حالىق دانالىعىن بىردەن ەسىمىزگە ءتۇسىردى. سەبەبى وسى ۋاقىتتا پاتەردىڭ جىلۋ, سۋ جۇيەسىن تەكسەرتۋ ناۋقانى باستالماق. ال ءموبيلدى قوسىمشا ارقىلى ەلەكتريك, سانتەحنيك سەكىلدى مامانداردىڭ قىزمەتىن الۋ ءۇشىن ءوتىنىش قالدىرۋعا بولادى. وسى ءوتىنىش ءتيىستى جەرگە جەتىپ, وعان ءنومىرى تىركەلىنەدى. ال ارى قاراي تاپسىرىس بەرۋشى بارلىق جايتتان حاباردار بولىپ وتىرادى. ءوز كەزەگىندە پيك مامانى قوسىمشا ارقىلى باراتىن ۋاقىتىن بەلگىلەي الادى.
ايتا كەتەر تاعى ءبىر ەرەكشەلىگى, جاۋاپتى قىزمەتكەر ۇيالى تەلەفون قوسىمشاسى ارقىلى بۇكىل ماسەلەدەن حاباردار ەتىپ وتىرماق. ماسەلەن, اۋلا ءىشىن قاردان تازارتۋ كەرەك بولسا, كولىك كىرۋگە ۋاقىتشا شەكتەۋ قويىلاتىنىن الدىن الا ەسكەرتىپ وتىرادى. بۇل جوبا كووپەراتيۆ قىزمەتكەرى مەن تۇرعىندار اراسىندا بايلانىس ورناتىپ, جىلدام حابار الۋعا مۇمكىندىك جاسايدى. ياعني پاتەر يەسى كووپەراتيۆ ماماندارىنا بارماي-اق ماسەلەنى ۇيدە وتىرىپ شەشە الادى. وسى ارقىلى قىزمەت كورسەتۋشى كومپانيا مەن پيك-ءتىڭ قىزمەت ساپاسىن باعالاۋعا بولادى.
بۇل جۇيەدە شاعىم تۇسىرۋگە بولاتىن قىزمەتى دە بار. ول پيك-كە جەتكەننەن كەيىن ءتيىستى شارالار قابىلدانعانىن ونلاين باقىلاپ وتىرۋعا مۇمكىندىك بەرىلەدى. بۇدان بولەك, كووپەراتيۆ مامانى تۇرعىن ءۇي اۋماعىنا قاتىستى قانداي دا ءبىر شەشىم قابىلداماق بولسا, ونلاين داۋىس بەرۋ جۇيەسىن ۇيىمداستىرا الادى. بۇل پيك قىزمەتكەرىنىڭ تۇرعىنداردى ءبىر جەرگە جيناپ, جينالىس ۇيىمداستىرۋ ءىسىن جەڭىلدەتپەك.
جاسىراتىنى جوق, سوڭعى جىلدارعا دەيىن سالا ماماندارىنىڭ بەلگىلى ءبىر جۇمىس ءۇشىن قارجى جيناۋى, ارتىنشا ونىڭ باسىم بولىگىن جالاقىسى رەتىندە مەنشىكتەپ الۋى داستۇرگە اينالىپ كەتكەن. ال جينالعان اقشانىڭ قالاي جۇمسالعانى كولەڭكەلەنىپ قالاتىن. سونىڭ سالدارىنان ەلورداداعى ءبىراز ءۇي اپاتتى جاعدايعا جەتتى. كوبىندە ليفت جۇيەلەرى بۇزىلىپ, «شىقپا جانىم, شىقپامەن» تۇرعاندارى كوبەيدى. قازىرگى ۋاقىتتا باس قالادا 6653 ليفت بولسا, بىلتىر قالا اكىمىنىڭ تاپسىرماسىمەن 96-سى عانا جاڭالانىپتى. ەندى پيك ماماندارىنىڭ جالاقى تابۋ ءداستۇرى بۇرىنعىداي جاسىرىن قالمايدى. ونلاين جۇيە ارقىلى تۇرعىندار ءاربىر تيىننىڭ قايدا جۇمسالعانىن باقىلاۋدا ۇستاي الادى.
ناقتىراق ايتقاندا, «تسيفرلى قازاقستان» جوباسى اياسىندا جۇزەگە اسىرىلىپ جاتقان بۇل جوبانىڭ پايدالى تۇستارى از ەمەس. الداعى ۋاقىتتا ونىڭ ءتيىمدى قىزمەتتەرى ارتادى دەگەن جوسپار بار.
قورىتا كەلەر بولساق, استانا ەلىمىزدىڭ باس قالاسى بولعالى 20 جىلدان اسا ۋاقىت بولدى. ەلوردا كۇن ساناپ دامىپ كەلەدى. ال پيك قىزمەتىنىڭ ەلەكتروندى جۇيەگە كوشىپ, ىلگەرى قادام جاساۋى تۇرعىنداردىڭ جايلى ءومىر سۇرۋىنە سەپتىگىن تيگىزەرى ءسوزسىز.
ايان ءابدۋالي
