تاياۋدا تاريحىمىز تاعى ءبىر قۇندى جادىگەرمەن تولىقتى. حالقىمىزدىڭ ءبىرتۋار پەرزەنتى, سەرىلىكتىڭ سەركەسى – سەگىز سەرىنىڭ شاپانى تابىلدى. سەگىز سەرى بابامىزدىڭ شىن ەسىمى – مۇحامەدقاناپيا باھرامۇلى. تاريحي دەرەكتەردە 1818 جىلى قازىرگى سولتۇستىك قازاقستان وبلىسى جامبىل اۋدانىنا قاراستى گۇلتوبە-ماماناي دەگەن جەردە ومىرگە كەلىپ, 1854 جىلى اتامەكەنىندە قايتىس بولعان. سەگىز سەرىدەن ءبىرجان سال, جاياۋ مۇسا, ۇكىلى ىبىراي, نۇرجان ناۋشاباەۆ سەكىلدى ەلىمىزدىڭ ارداقتىلارى جاس شاعىندا ونەر ۇيرەنىپ, باتا العان. بابامىزدىڭ ارتىندا قالعان ادەبي مۇرالارى دا جەتەرلىك. ءبىز بۇل ماقالادا وعان توقتالماي, سەرىنىڭ تابىلعان جادىگەرىنىڭ تاريحى جايىندا ءسوز ەتۋدى ءجون كورىپ وتىرمىز.
1846 جىلى جازدا سەگىز سەرى سىر بويىنان ەلىنە كەلە جاتىپ, ۇلىتاۋدا تۇراتىن اعا سۇلتان, دۋانباسى بولعان, نايماننىڭ ىشىندەگى باعانالىنىڭ ءتورت بوساعاسىنىڭ ءبىرى اتانعان ساندىبايۇلى ەردەننىڭ ۇيىنە سوعادى. وعان قاتتى قۋانعان ەردەن ونى ەكى-ءۇش كۇن جىبەرمەي قوناق ەتىپ, ەلدى ارالاتىپ قىدىرتادى. سەرى اتتانارىندا ەردەن مىرزا وعان ات مىنگىزىپ, ۇستىنە تۇيە جۇنىنەن ارنايى توقىلعان قىمبات شاپان جابادى. ەلىنە كەلە جاتقان سەگىز سەرى جولاي بۇگىنگى جاڭاارقا اۋدانى اۋماعىندا 19-عاسىرداعى پاتشا وكىمەتىنىڭ اقتاۋ اسكەري بەكىنىسىندە تىلماشتىق قىزمەت اتقاراتىن, وزىمەن بىرگە ومبىنىڭ ازيالىق اسكەري ۋچيليششەسىن وقىپ بىتىرگەن قيماس دوسى دوسقوجاۇلى جيەنالىگە ادەيى سوعىپ, ۇيىندە بىرنەشە كۇن قوناق بولادى. سول جولى سەگىز سەرى ەردەن سىيعا تارتقان شاپاندى جيەنالىنىڭ يىعىنا جابادى. جيەنالى اتامىز 1901 جىلدىڭ كۇز ايىندا نەمەرە ءىنىسى ءوسىپ سامايۇلىمەن بىرگە مەككەدە قاجىلىقتا بولعاندا سول شاپاندى ۇستىنەن تاستاماي كيىپ ءجۇرىپتى. جالپى, بۇل جادىگەردىڭ قالاي ساقتالعانىن وسى ۇلكەن اۋلەتتىڭ ۇرپاعى شالقاربەك شايكەنۇلى اڭگىمەلەپ بەردى. ونىڭ ايتۋىنشا, سول زاماننىڭ ۇلگىسىنە ساي ءوڭىرى مەن جەڭى قارا بارقىتپەن كومكەرىلگەن, استارى ساتەنمەن جاپسىرىلعان, سىرتى تۇيەنىڭ جۇنىنەن توقىلعان سارى ءتۇستى شاپاندى اجەسى قاميلا نۇرجاسارقىزى كوپ جىل دار ابدىرەدە ساقتاپ كەلگەن. «اجەمىزدەن بۇل شاپاننىڭ سونشالىقتى قۇنى قانشا دەگەنىمىزدە: «بۇل – ارداقتى شاپان, قوس قاجى اتام مەككەگە قاجىلىققا بارعاندا يىعىنا جامىلعان, سەگىز سەرى بابامىزدىڭ ۇلكەن قاجى اتامىزعا سىيلاپ قالدىرعان كوزى عوي. جارىقتىق, بابامىز دۇنيە مالىن جيناماعان ساقى ادام» دەيتىن. ۇلكەن اعامىز ەسىمبەك ومارۇلى مۇقانجاروۆ قاراعاندى وبلىسىنىڭ ەگىندىبۇلاق اۋدانىندا قىزمەت اتقارىپ ءجۇرىپ, 1968 جىلى جەڭگەمىز باقىتجامال اجىبەكقىزىمەن شاڭىراق قۇردى. سول جولى اجەمىز قاسيەتتى شاپاندى اتالارىڭنىڭ كوزى دەپ ەسىمبەك اعامىزعا امانات ەتىپ بەرەدى. شاپاننىڭ سىرتقى ماتاسىمەن تۇستەس, كەيبىر تۇستارى كۇمىسپەن كومكەرىلگەن بەلبەۋى بولعان. وسى بەلبەۋ بەلگىسىز ءبىر سەبەپتەرمەن جوعالىپ كەتكەن. شاپاندى بەلبەۋىمەن قوسا تاققاندا كۇمىس اشەكەيلەرى جارقىراپ كوزدىڭ جاۋىن الاتىن ەدى» دەدى شالقاربەك. قىسقاسى, جادىگەر جيەنالى بابامىزدىڭ ۇرپاقتارىنىڭ قولىندا باس-اياعى 160 جىل ساقتالعان. ەندى جاسى ۇلكەيىپ قالعان ەسىمبەك اقساقال سەرىنىڭ قىمبات ەسكەرتكىشىن تۋعان ءىنىسى شايكەنۇلى شالقاربەككە تاپسىردى. بۇل وقيعانى مەن ءوز كوزىممەن كوردىم.
جاقىندا باباسىنىڭ شاپانى جايىنداعى دەرەكتى ەستىپ, باس قالاعا سولتۇستىك قازاقستان وڭىرىنەن سەگىز سەرىنىڭ مۇستافادان تاراعان ۇرپاعى بەكتاس قابيۇلى تىرقاەۆ كەلىپ, ۇلى اتاسىنىڭ شاپانىن كيىپ, سۋرەتكە ءتۇستى. الداعى تاڭدا شالقاربەك جادىگەردى بابامىزدىڭ تۋعان جەرى سولتۇستىك قازاقستان وبلىسى اكىمدىگىنە تاپسىرماق.
قايىرجان ماقانوۆ,
قر مادەنيەت قايراتكەرى
