ساكەن سەيفۋلليننىڭ مۋزەيى – استانادا جەكە تۇلعاعا ارنالعان العاشقى مۇراجاي. مۋزەي 1988 جىلى 21 قاڭتاردا اشىلدى. ەڭ العاشقى جۇمىس قور جاساقتاۋ جۇمىسى بولدى. جيناقتاۋ جۇمىسى جۇيەلى جۇرگىزىلگەننىڭ ارقاسىندا قازىرگى تاڭدا قور جاساقتالدى. مۋزەيدىڭ نەگىزگى كەڭەسشىسى, فيلولوگيا عىلىمىنىڭ دوكتورى, ساكەنتانۋشى تۇرسىنبەك كاكىشۇلى جانە اكادەميك سەرىك قيراباەۆ ەدى. بيىل 35 جىل مەرەيلى كەزەڭگە جەتىپ وتىر.
مۋزەي قىزمەتكەرلەرىنىڭ نەگىزگى مىندەتى – س.سەيفۋللين مۇراسىن جيناپ, زەرتتەۋ ارقىلى حالىققا ءمانى زور, جوعارى دەڭگەيدەگى قىزمەت كورسەتۋ, دامىتۋ, جاستاردى پاتريوتتىق رۋحتا تاربيەلەۋ ىسىنە اتسالىسۋ. مۋزەي ەكسپوزيتسياسى بويىنشا وتكىزىلەتىن ەكسكۋرسيالارمەن قاتار مەكەمەلەردە, وقۋ ورىندارىندا لەكتسيالار وقىلىپ, كورمەلەر ۇيىمداستىرۋ باستى باعىتتاردىڭ ءبىرى بولىپ سانالادى.
عىلىمي قورعا تۇسكەن ەكسپوناتتارعا سيپاتتاما, وڭدەۋ جۇمىستارىن جۇرگىزۋ, پاسپورت تولتىرۋ, قورعاۋ, بەكىتۋ, ولاردىڭ ساقتالۋ ادىستەرى, كوپشىلىككە قىزمەت ەتەتىن دەڭگەيگە جەتكىزۋ – عىلىمي قىزمەتكەرلەردىڭ كۇندەلىكتى اتقاراتىن جۇمىستارى بولىپ سانالادى.
حالقىمىزدىڭ تاريحي-مادەني, رۋحانى مۇراسىن زەرتتەپ, ساقتاپ, جاس ۇرپاققا جەتكىزىپ, عاسىرلار جالعاسىن ايقىنداپ بەرۋ – مۋزەي قىزمەتكەرلەرىنىڭ ەنشىسىندە.
رەپرەسسياعا ۇشىراپ, قۇجاتتارى جويىلىپ, دۇنيەسى تاركىلەنگەن ازاماتتىڭ زاتتارىن تابۋ وتە قيىنعا تۇسكەن. سوندا دا قازىر قوردا 6 مىڭداي قۇجاتتاي-زاتتاي جادىگەر جينالعان. سول جينالعان جادىگەرلەر نەگىزىندە ەكسپوزيتسيا قۇرىلدى.
العاشقى ەكسپوزيتسيانىڭ قۇرىلىمىنىڭ كىرىسپە زالىندا اقمولا ايماعىنىڭ ولكەتانۋ, تىڭ يگەرۋ جونىندە قۇجاتتار, وسى ولكەنىڭ جازۋشىلارى, س.سەيفۋللين ءىسىن جالعاستىرۋشى, دارىپتەۋشىلەر رەتىندە نۇرعوجا وراز, مادحات تورەجانوۆ, الدان سمايىلوۆتاردىڭ ماتەريالدارى قويىلدى. كەلەسى زالدار بالالىق شاعى, پەداگوگيكالىق قىزمەتى, ادەبيەت سالاسىنداعى ەڭبەكتەرى بولىپ ءبولىندى. وسى زالدىڭ ىشىندەگى ءبىر بولمەدە مۇراجاي قىزمەتكەرلەرى وتىردى. ويتكەنى ول كەزدە ەكىنشى عيمارات بەرىلمەگەن. ءبىر-ەكى جىل وتكەن سوڭ كاسىپوداق توراعاسى قاسىم تاۋكەنوۆتىڭ قاجىرلى ەڭبەگىنىڭ ارقاسىندا ەكىنشى عيمارات قولدانىسقا بەرىلدى.
مازمۇنى جاعىنان تولىقتىرىلىپ, تولىق وزگەرتىلگەن ەكىنشى ەكسپوزيتسيا 1994 جىلى س.سەيفۋلليننىڭ 100 جىلدىعىنا جاسالدى. الماتى قالاسىنداعى ورتالىق مەملەكەتتىك مۇراجايىنان ۋاقىتشا قولدانۋعا 11 جادىگەر بەرىلدى. وسى مەرەيتوي قارساڭىندا مۇراجاي قىزمەتكەرلەرى رەسەي مۇراعاتتارىندا, ونىڭ ىشىندە كراسنوگورسك قالاسىنىڭ كينوفوتوقۇجات بولىمىندە جيناقتاۋ جۇمىسىن جۇرگىزىپ, مۇراجاي قورى ءبىراز قۇجاتتارمەن تولىقتى. وندا جازۋشىلار وداعىنىڭ 1 سەزى, س.سەيفۋلليننىڭ شىعارماشىلىعىنا 20 جىل تولۋىنا بايلانىستى 1936 جىلعى ماراپاتتاۋ قۇجاتتارى, فوتوسۋرەتتەر بار. كىرىسپە زالىنداعى جازۋشىلار ەكسپوزيتسياسى وزگەرتىلىپ, تەك س.سەيفۋللينگە قاتىستى ماتەريالدار قويىلدى; بالالىق شاعىنان باستالىپ, پەداگوگيكالىق قىزمەتى, رەۆوليۋتسيالىق كەزەڭدەگى ەڭبەكتەرى تولىق قامتىلدى. ازامات اقىننىڭ قوعامدىق-ساياسي قىزمەتىنە قاتىستى مالىمەتتەر جيناقتالدى.
مۇراجاي قىزمەتكەرلەرىنىڭ جيناقتاۋ جۇمىسىنىڭ ناتيجەلى بولۋىنا بايلانىستى ادەبيەت سالاسىنداعى ەڭبەكتەرىنەن كوپ ماتەريالدار جيناقتالىپ, ادەبيەتكە ارنالعان زالدىڭ مازمۇنى تولىق وزگەرتىلدى. ەكسپوزيتسيانىڭ ءبىر بولمەسىندە وتىرعان مۇراجاي قىزمەتكەرلەرى ەكىنشى عيماراتقا كوشىرىلىپ, تاعى ءبىر مازمۇندى زال قوسىلدى. رەەكسپوزيتسيا جۇمىستارى 1998 جىلى استانا قالاسىنىڭ تۇساۋكەسەرىنە وراي وزگەرتىلدى. تۇبەگەيلى جادىگەر قوياتىن تۇعىر, سورەلەر جاڭارتىلدى. كىرىسپە زالىنا س.سەيفۋلليننىڭ تاعدىرىنان سىر شەرتەتىن ۇلكەن گوبەلەن قويىلدى. سول جىلدارى مۋزەي قورى ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك كوميتەتى مۇراعاتىنان الىنعان ماتەريالدارمەن «ەر ەسىمى – ەل ەسىندە» زالى تولىقتى.
قورعا بەينەلەۋ ونەرى تۋىندىلارى, الماتىدان سۋرەتشىلەر اۋباكىر ىسمايىلوۆ, امەن قايدار جيناعى اكەلىندى. گۇلفايرۋس ىسمايىلوۆا ەۆگەني سيدوركيننىڭ كوللەكتسياسىن سىيعا تارتتى. باستاپقىدا بەينەلەۋ تۋىندىلارى كىرىسپە زالىندا ورنالاستىرىلدى. كەيىن بولەك زال رەتىندە جاسالدى. س.سەيفۋلليننىڭ پەداگوگيكالىق قىزمەتىنە ارنالعان زال تولىقتىرىلدى. ەكسپوزيتسياعا بەلگىلى عالىم قاپيا كاماليەۆانىڭ 1960 جىلى س.سەيفۋللين تۋرالى شىققان كىتاپتارى, اۆتورەفەراتتارى قويىلدى. س.سەيفۋلليننىڭ ارىپتەسى ۇستاز داۆيد گوبۋزوۆ ەستەلىكتەرى مەن وقىتۋ بارىسىنداعى كورنەكى قۇرال رەتىندە قولدانعان, ءوزى سالعان سۋرەتتەرى ەكسپوزيتسيادان ورىن الدى. «تار جول, تايعاق كەشۋ» زالىنداعى س.سەيفۋلليننىڭ 100 جىلدىق مەرەيتويى قارساڭىندا ءامينا سەيفۋللينا تاپسىرعان 1927 جىلى شىققان «تار جول تايعاق كەشۋ» تۇپنۇسقا كىتابى – ەكسپوزيتسيانىڭ ەڭ قۇندى جادىگەرى. كەزىندە تۇپنۇسقاعا «ۆولگا» اۆتوماشيناسىن ۇسىنعان كەزدە بەرمەي, مۋزەي قورىنا وتكىزگەن ەكەن. ءماجىلىس زالىنا رەەكسپوزيتسيا جۇمىسى 2009 جىلى جۇرگىزىلدى. س.سەيفۋلليننىڭ بالالىق شاعىنا بايلانىستى قۇجاتتىق-زاتتاي جادىگەرلەر جەكە زالعا قويىلدى. جەكە مەموريالدىق زاتتارىنان كابينەتى مەن جەكە تۇرمىستىق بولمەسى جاساقتالدى.
«ادەبيەت جانە جۋرناليستيكا» زالى «ۇشقىننان» – «ەگەمەن قازاقستانعا» دەيىن» قۇجاتتىق-حرونولوگيالىق كورسەتكىشى, قازاپپ مۇشەلەرىنىڭ تولىق مۇشەلەرى, س.سەيفۋللين رەداكتسيالىعىمەن جينالعان ى.التىنسارين, اقان سەرى, ش,قۇدايبەردى تاڭدامالى جيناقتارىنىڭ كوشىرمەسىمەن تولىقتى.
مۋزەي قورى جىلدان جىلعا جاڭا جادىگەرلەرمەن تولىعا تۇسۋدە. ونىڭ ىشىندە گۇلباھرام سەيفۋللينا تاپسىرعان س.سەيفۋلليننىڭ تاقياسى, شاپانى, ساعاتى, رىمجان سەيفۋللينا ساقتاعان تىگىن ماشيناسى, سوفيا ابدۋلقىزى تاريحتا «جايىلماعان اق داستارقان» دەگەن اتپەن قالعان داستارقانىن بەردى. رەسپۋبليكامىزعا بەلگىلى دارىگەر اباي قاباتايۇلى ارنايى اكەلىپ مۋزەي قورىنا وتكىزگەن اقان سەرى قولدانعان كەسەسى مۋزەي ەكسپوزيتسياسىنىڭ قۇندى جادىگەرى قاتارىندا.
قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ مادەنيەت قايراتكەرى مالىك ءابدىلدين اۆتورلىعىمەن س.سەيفۋلليننىڭ, ب.ءمايليننىڭ, ءى.جانسۇگىروۆتىڭ فارفوردان قۇيىلعان مۇسىندەرى ەكسپوزيتسيانىڭ ءماجىلىس زالىنا قويىلدى. وسى قۇندى جادىگەرلەردىڭ بارلىعى بۇگىنگى تاڭدا مۋزەي ەكسپوزيتسياسى تورىندە ءوز ورنىن الىپ, كەيىنگى ۇرپاققا ۇلكەن تاريحي ءمانى بار كونەنىڭ كوزى بولىپ تۇر.
مۋزەيدى ءار جىلدارى باسقارعان باسشىلار ساكەن مۇراسىن ناسيحاتتاپ, مۋزەي جۇمىسىن جۇرگىزۋ بارىسىندا ايانباي ەڭبەك ەتتى. مۋزەيدىڭ العاشقى ديرەكتورى روزا يمانعاليقىزىنىڭ بىلىكتىلىگىنىڭ ارقاسىندا قور جينالىپ, مۋزەيدىڭ العاشقى ەكسپوزيتسياسى جاسالدى. سەرىك تۇرعىنبەكۇلى سول جۇمىستى جالعاستىرىپ, سەرىك وسپانوۆ س.سەيفۋلليننىڭ مۋزىكالىق مۇراسىن زەرتتەپ, ۇلكەن ەڭبەك جازىپ, ناسيحاتتاۋ ماقساتىندا ەكسپەديتسيالار ۇيىمداستىردى. نەسىپبەك ايتۇلى مۋزەي ەكسپوزيتسياسىنا رەەكسپوزيتسيا جۇمىسىن جاساپ, مۋزەي عيماراتتارىنا جوندەۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلدى. جىل سايىن اقىندار ءمۇشايراسىن وتكىزۋ داستۇرگە اينالىپ, س.سەيفۋلليننىڭ «سىرساندىق» سەريالىق جيناعى 8 توم بولىپ جارىق كوردى. قازىر قارا شاڭىراق مۋزەيلەر بىرلەستىگى قۇرامىنا ەنىپ, سالتانات اقسەلەۋقىزىنىڭ تاجىريبەلى جۇمىسىنىڭ ارقاسىندا ناسيحات جۇمىسى جالعاسىن تاۋىپ وتىر. س.سەيفۋللين مۋزەيىنىڭ تىزگىنىن بەلگىلى عالىم, تاريح عىلىمىنىڭ دوكتورى, ساكەنتانۋشى مارات ابسەمەت الىپ, مۋزەي قورىن تولىقتىرۋ, رەەكسپوزيتسيا جۇمىسىن جانداندىرۋ, ساكەن مۇراسىن ناسيحاتتاۋ بارىسىنداعى جۇمىستاردى قولعا الدى. كەلەسى جىلى س.سەيفۋلليننىڭ 130 جىلدىعىن اتاپ ءوتۋ جوسپارى جاسالىپ, دايىندىق جۇمىستارى باستالىپ كەتتى.
گۇلنازيا بولات,
س.سەيفۋللين مۋزەيىنىڭ قىزمەتكەرى
