ۇلتتىق اكادەميالىق كىتاپحانادا ش.ءۋاليحانوۆ اتىنداعى تاريح جانە ەتنولوگيا ينستيتۋتى شىعارعان «سۇلتانمامەت سۇلتان: مەملەكەت قايراتكەرى, ديپلومات جانە باتىر» مونوگرافياسى مەن «ورتا ءجۇزدىڭ سۇلتاندارى مەن باتىرلارى» اتتى ەكى كىتاپتىڭ تۇساۋكەسەرى ءوتتى.
العاشقى ەڭبەكتە قازاق-جوڭعار جانە قازاق-قالماق سوعىسىندا ەرلىك كورسەتكەن قىپشاق ۇلىسىنىڭ باسشىسى, حان ابىلايدىڭ نەمەرە اعاسى, حان ابىلمامەتتىڭ قايىن اتاسى – سۇلتانمامەتتىڭ ءومىرى مەن قايراتكەرلىگى باياندالادى.
ەرتىستىڭ وڭ جاعالاۋىن جايلاعان حالىققا ۇستەمدىك ءجۇرگىزگەن سۇلتانمامەتتىڭ ءرولى, رەسەي يمپەرياسىنا قارسى ساياسي قارسىلىقتار, حاننىڭ ساۋدا-شارۋاشىلىق قىزمەتى, ەرتىس جاعالاۋىنداعى حان سارايىنىڭ سالىنۋى, ونىڭ وتباسى مەن ۇزەڭگىلەستەرى تۋرالى مول مالىمەت جازىلعان. سۇلتاننىڭ اتاقتى ۇرپاقتارى مەن ولاردىڭ بەرگى زاماندا ساياسي قۋعىندالۋى دا وسى كىتاپتىڭ ارقاۋىن اشىپ تۇر.
– وكىنىشكە قاراي, ءحVىىى عاسىرداعى جالپىۇلتتىق دەڭگەيدەگى بىرەگەي تۇلعا – سۇلتانمامەتتىڭ ءومىرى مەن قىزمەتى زەرتتەۋشىلەر نازارىنان تىس قالدى. تۇلعانىڭ قازاق تاريحىنداعى ەڭبەگىن ايتقاندا, ەرتىستىڭ وڭ جاعالاۋىن قازاق حالقىنا قايتارىپ بەرگەنى ۇمىتىلماۋى ءتيىس. حان ابىلاي قايتىس بولعاننان كەيىن, 1781 جىلى جالپىحالىقتىق قۇرىلتايدا ءبۇكىل قازاق تاعىن يەلەنگەن باستى ۇمىتكەرلەرىنىڭ ءبىرى بولدى. بۇل دەگەنىمىز ونىڭ قازاق مەملەكەتى قۇرىلىمىنداعى ورنىن دالەلدەيدى, – دەيدى ينستيتۋتتىڭ ديرەكتورى, تاريح عىلىمدارىنىڭ دوكتورى, پروفەسسور زيابەك قابىلدينوۆ.
استانالىق زيالى قاۋىمنىڭ الدىندا تۇساۋى كەسىلگەن ەكىنشى جيناق – «ورتا ءجۇزدىڭ سۇلتاندارى مەن باتىرلارى» اتتى مۇراعات ماتەريالدارى جيناعى. وعان ومبى جانە ورىنبور وبلىستارىنداعى تاريحي مۇراعاتتارىنىڭ قۇپيا ماتەريالدارىنىڭ جارىققا شىعۋى ابىلاي حاندى تۇتقىنداۋ ارەكەتتەرى, «شاڭدى جورىق» كەزىندەگى ورتا ءجۇزدىڭ 50000 اسكەرىنىڭ اتقا وتىرۋى جانە سول كەزەڭدەگى ماڭىزدى تاريحي قۇجاتتار توپتاستىرىلعان.
