بايقاۋى ءىرى جەتى تاقىرىپتى قامتيدى
قازاقستان رەسپۋبليكاسى مادەنيەت جانە سپورت مينيسترلىگىنىڭ تىلدەردى دامىتۋ جانە قوعامدىق-ساياسي جۇمىستار كوميتەتى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى ن.نازارباەۆتىڭ ۇلىتاۋ تورىندە بەرگەن سۇحباتىندا ايتىلعان نەگىزگى تۇجىرىمداردى جۇزەگە اسىرۋ ماقساتىندا تاۋەلسىزدىك كۇنىنە وراي «تەكتى ءسوزدىڭ تورەسى – تەرمە» اتتى رەسپۋبليكالىق تەرمەشىلەر بايقاۋىن وتكىزۋدى جوسپارلاپ وتىر.
وسىعان بايلانىستى كەشە «ديپلومات» بيزنەس ورتالىعىندا فيلوسوفيا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى, پروفەسسور عاريفوللا ەسىم, فيلولوگيا عىلىمىنىڭ دوكتورى, پروفەسسور سەرىك نەگيموۆ, قازاقستاننىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن قايراتكەرى, تەرمەشى ەلمۇرا جاڭابەرگەنوۆا جانە قر مادەنيەت جانە سپورت مينيسترلىگىنىڭ تىلدەردى دامىتۋ جانە قوعامدىق-ساياسي جۇمىس كوميتەتى توراعاسىنىڭ ورىنباسارى سەرىك سالەموۆ جانە بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارى وكىلدەرى قاتىسقان ءباسپاسوز ءماسليحاتى ۇيىمداستىرىلدى.
باستاما – اسىل ءسوزدىڭ مارجانى مەن تەرەڭ ويدىڭ تۇنىعىن اۋەزدى اۋەنمەن جەتكىزە وتىرىپ, تىڭداۋشىنى ۇلتتىق رۋحقا, ادامگەرشىلىككە, تازالىققا, قايىرىم مەن مەيىرىم سياقتى كوپتەگەن ادامي قاسيەتتەرگە تاربيەلەۋىمەن قۇندى. وسىنى نەگىزگە العان ۇيىمداستىرۋشىلار تەرمەشىلەرگە «ۇلىتاۋدا تۋعان ۇلى ويلار», «كيەلى مەكەن – ۇلىتاۋ», «مەملەكەتتىك ءتىل – مەنىڭ ءتىلىم», «ماڭگىلىك ەل – مارتەبەلى ءتىل», «ۇلتتىڭ قۋاتى – تىلىندە», «تىلدەن ارتىق قاسيەت جوق», «ءسوز – حالىقتىڭ قىمباتتان قىمبات قازىناسى» سياقتى جەتى تاقىرىپ ۇسىنىپتى.
شىعارمانىڭ تەرەڭدىگىنە, ءمانى مەن مازمۇنىنا, داۋىس ماقامى مەن ورىندالۋ شەبەرلىگىنە, ءتىل تازالىعى مەن ساحنا مادەنيەتىنە باسا نازار اۋدارىلعان بايقاۋ شارتىندا تەرمەشىلەرگە ماتىندە اتا زاڭعا قايشى نەمەسە ازاماتتاردىڭ ار-ۇجدانىنا, نامىسىنا تيەتىن ءسوز بولماۋ كەرەكتىگى دە قاتاڭ ەسكەرتىلگەن.
«تەرمە – تەرىپ ايتۋ دەگەن سوزدەن شىققان. مۇندا ءىرى, ەلدىك سوزدەر عانا ايتىلۋ كەرەك. ءومىردىڭ تەرەڭ ماعىنالىق جاقتارى ءسوز بولۋى قاجەت. بۇرىن وسىنداي دۇنيەتانىمدىق, فيلوسوفيالىق ويلاردى حالىقتىڭ زەردەسىنە ءسىڭىرىپ وتىرعان اتا-بابامىزدان كەلە جاتقان وسى تەرمە ءداستۇرى ەدى. ەل تەرمەشىلەردى ۇيىپ تىڭدايتىن. ولار ءبىلىمدى, پاراساتتى, زەيىندى, زەردەلى ادامدار بولعان» دەي كەلە, ع.ەسىم ەلباسىنىڭ ۇلىتاۋ تورىندە بەرگەن سۇحباتىنا توقتالدى. «بۇل – ايىرىقشا قۇت مەكەن. ءبىزدىڭ عاسىرلاردان باستاۋ الاتىن تامىرىمىز وسى جەردە جاتىر. نەگىزى, ءسوزدىڭ ىشكى مازمۇنىنا ءمان بەرسەك, مۇسىلمان جۇرتى تاۋدى ۇلى دەپ ايتپايدى. بۇل جەردە حان ورداسى بار. سول حان ورداسىندا جوشى حاننان باستاپ كەنەسارى حانعا دەيىن ءبارى ۇلىقتالعان. سوندىقتان, بۇل ءوڭىر ۇلىلار ۇلىقتالاتىن قاسيەتتى جەر دەگەندى بىلدىرەدى. مەملەكەت باسشىسى ءتىل, ءدىن, ءدىل توڭىرەگىندە ەلدىك, ۇلتتىق ماسەلەلەردى وسى ۇلىتاۋ تورىندە قاسيەتتى بۇلاقتىڭ سۋىن ءىشىپ وتىرىپ ايتتى. مىنە, وسى جاي تەرمەشىلەرگە جىگەر, رۋحاني كۇش بەرۋى كەرەك. كەيىنگى كەزدە تاعى ءبىر بايقاعانىم, ءبىزدىڭ قازاق وقىعاننان گورى ايتقان ءسوزدى جاقسى قابىلدايدى ەكەن. ءبىزدىڭ قانداستارىمىزدا قۇيماقۇلاقتىق باسىم. سوندىقتان, تەرمە ايتۋ ونەرىنىڭ عۇمىرى ۇزاق بولادى دەپ ويلايمىن» دەدى.
ال, ل.گۋميلەۆ اتىنداعى ەۋرازيا ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ پروفەسسورى سەرىك نەگيموۆ «نۇرسۇلتان نازارباەۆ ۇلىتاۋ تورىندەگى تولعانىسىندا ءتىلدىڭ مايىن تامىزىپ تۇرىپ, كەرەمەت كوركەم تىلمەن بۇگىنگى جاستارعا, جالپى ۇلتىمىزعا قاجەتتى ماسەلەلەردىڭ بارلىعىن دا كەڭىنەن ءسوز ەتتى. اسىرەسە, ءتىلدى كەمەل قولدانۋ, ءتىلدىڭ دامۋىنا جاسالىپ وتىرعان قامقورلىق پەن ونى ودان ءارى جەتىلدىرۋ جولىنداعى ساليقالى ۇسىنىستارى كوپشىلىكتىڭ كوكەيىنە قونعان جايتتەر بولدى. بۇگىنگى تاقىرىبىمىز تەرمەشىلەر سايىسى بولعاننان كەيىن وسى توڭىرەكتە وي وربىتەيىك. احمەت بايتۇرسىنوۆتىڭ «باتىرلار تۋراسىنداعى اڭگىمە – ەلدىڭ جانى, رۋحى تۋرالى اڭگىمە» دەگەن ءبىر ۇلاعاتتى ءسوزى بار. تەرمە دە سونداي. حالىق باعزى زاماننان اۋىز ادەبيەتىنىڭ كاۋسارىنان سۋىنداپ كەلە جاتقانى بارشاڭىزعا ءمالىم. بۇكىل قازاق ەلى, قازاق حالقى, قازاق جۇرتى ەڭبەكتەگەن سابيىنەن, ەڭكەيگەن كارىسىنە دەيىن تەرمە تىڭدايتىن بولعان. بۇل – ساحنا ادەبيەتى. بۇل – فولكلورلىق اۋديتوريا. حالىقتىڭ الدىندا ايتىلعان سوڭ, ول ۇلت ءتىلىنىڭ قۇنارىمەن, فيلوسوفياسىمەن سۋسىنداتادى. وسىعان قاراپ تەرمەشىلەرگە ارتىلار جۇكتىڭ سالماعىنىڭ قانداي ەكەندىگىن باجايلاي بەرىڭىز» دەگەن ويلارىن ورتاعا سالسا, ەلمۇرا جاڭابەرگەنوۆا تەرمەشىلەردىڭ بۇگىنگى كۇنگى ماسەلەلەرى توڭىرەگىندە وي ءوربىتتى.
ال, بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارى وكىلدەرى بايقاۋدى ۇيىمداستىرۋشىلارعا كەيبىر ماسەلەلەر بويىنشا ساۋالدار قويىپ, ءوز ويلارىن ورتاعا سالدى.
بايقاۋ شارتى بويىنشا وبلىستاردان جانە استانا مەن الماتى قالالارىنان ەكى جاڭا تەرمە ورىنداۋشىنى تىلدەردى دامىتۋ باسقارمالارى ۇسىنادى. ىرىكتەۋدى قازاقستان رەسپۋبليكاسى مادەنيەت جانە سپورت مينيسترلىگىنىڭ تىلدەردى دامىتۋ جانە قوعامدىق-ساياسي جۇمىستار كوميتەتى بەكىتكەن قازىلار القاسى جۇرگىزەدى. ىرىكتەۋ استانا قالاسىندا 5-6 قاراشادا وتەدى. ۇزدىك تانىلعان ون تەرمەشى تەرمە اۆتورىمەن بىرگە 7 قاراشاداعى قورىتىندى كونتسەرتتە ونەر كورسەتەدى.
باس جۇلدەگە – جەڭىل اۆتوكولىك, ءبىرىنشى ورىنعا – 1000000 تەڭگە; ەكىنشى ورىنعا – 750000 تەڭگە, ءۇشىنشى ورىنعا – 500000 تەڭگە تىگىلگەن. سونداي-اق, «ەڭ ۇزدىك ورىنداۋشى, «ەڭ ۇزدىك ماقام» اتالىمدارىنا جۇلدەلەر مەن ىنتالاندىرۋ سىيلىقتارى دا قاراستىرىلعان.
تاڭاتار تولەۋعاليەۆ
