باستى اقپاراترۋحانيات

تەرمينولوگيانىڭ تۇيتكىلدەرى تالقىلاندى



كەشە استاناداعى ۇلتتىق اكادەميالىق كىتاپحانادا جازۋشى, اۋدارماشى, تەرمينتانۋشى عالىم ءىسلام جارىلعاپوۆتىڭ 100 جىلدىق مەرەيتويىنا ارنالعان «تەرمينولوگيانىڭ وزەكتى ماسەلەلەرى» اتتى رەسپۋبليكالىق ادىستەمەلىك سەمينار ءوتتى. شارانى قر مادەنيەت جانە سپورت مينيسترلىگىنىڭ ءتىل ساياساتى كوميتەتى ش.شاياحمەتوۆ اتىنداعى «ءتىل-قازىنا» ۇلتتىق عىلىمي-پراكتيكالىق ورتالىعىمەن بىرلەسىپ ۇيىمداستىردى.

ءتىل ساياساتى كوميتەتىنىڭ توراعاسى قۋات بوراشتىڭ ايتۋىنشا, وسى سالاعا قاتىستى «Termincom.rz» سايتى جۇمىس ىستەپ تۇر. بۇعان قوسا, قازىرگى تاڭدا ەلەكتروندىق الاڭنىڭ جوباسى دايىندالىپ جاتىر. بۇل تۇڭعىش رەت جاسالىنعان الاڭدا سۇراق-جاۋاپ فورماتىندا ونلاين جانە وفلاين كونفەرەنتسيالار وتەتىن بولادى. مۇندا بۇل سالاداعى وزىق مەملەكەتتەردىڭ ۇلگىلەرى قولدانىلادى. «قازىر قازاق ءتىلى ءالىپبيىن لاتىن گرافيكاسىنا كوشىرۋ بارىسىندا تەرمينجاسامنىڭ قاعيداتتارى ناقتىلانۋى ءتيىس. الدىمىزدا ءتيىستى ەملە, ەرەجەلەردى بەكىتكەننەن كەيىن تەرميندەردى جاڭا الىپبيگە سايكەس­تەندەرۋ, سوعان بەيىمدەۋ ماسەلەلەرى تۇر» دەدى ق.بوراش.
فيلولوگيا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى شەرۋباي قۇرمانبايۇلى قازاق تەرمينولوگياسىنىڭ تاريحىن تارقاتتى. ونىڭ باسى احمەت بايتۇرسىنۇلى باستاعان الاش قايراتكەرلەرىندە جاتقانىن ايتقان ول الاشتىقتار تەرميندەردى جاساپ قانا قويماي, ولاردىڭ قولدانىسقا ەنۋىنە ۇلكەن ىقپالىن تيگىزگەنىن جەتكىزدى.
«الاش زيالىلارىنىڭ ەڭبەگىنەن كەيىن ۇلتتىق تەرمين جاساۋدى جولعا قويدىق دەپ ايتۋعا بولار ەدى. الايدا كەڭەس وداعى قۇرامىنا كىرگەننەن كەيىن بىزگە جاڭا ءتىل ساياساتى كەلىپ, جاڭا پرينتسيپتەر قويىلدى. وسىدان باستاپ تەرمينولوگيا ۇلتتىق نەگىزدە ەمەس, ورىس ءتىلىنىڭ ۇلگىسىندە جاسالدى. سونىڭ سالدارىنان وتكەن عاسىردىڭ وتىزىنشى جىلدارىنان الاش زيالىلارى ۇلتتىق تەرمينولوگياعا سالعان سوقپاق مۇلدەم توقتادى. ەلۋىنشى-الپىسىنشى جىلدارى تەرمينجاسامنىڭ ماسەلەسى قايتا كوتەرىلدى. مۇنى الاش قايراتكەرلەرىنىڭ سوڭعى جۇرناعى مۇحتار اۋەزوۆ كوتەردى. سول كەزدە ءىسلام جارىلعاپوۆ, ابەن ساتىبالديەۆ, مۇزافار الىمباەۆ, بالعابەك قىدىر­بەكۇلى, راحمانقۇل بەردىباي سياقتى ساۋساقپەن سانارلىق ادامدار كەڭەس وداعى بەلگىلەپ بەرگەن تەرمينولوگيا­نى قولعا الدى. ءىسلام جارىلعاپوۆ – ءبىزدىڭ ۇعىمىمىزدا شەبەر اۋدارماشى. ول 60-قا جۋىق شىعارمانى اۋداردى. ونىڭ اۋدارعان «كوسەمنىڭ اسىل بەينەسى» كىتابىن اشىپ, وقىعانىمىزدا بۇگىنگى تەرمينولوگيانىڭ پرينتسيپتەرى, ءسوز قولدانىسى, ءتىل مادەنيەتى جاعىنان تاماشا ەڭبەكتى تاپتىق» دەدى ش.قۇرمانبايۇلى.
زاڭ شىعارۋ ينستيتۋتىنىڭ جەتەكشى عىلىمي قىزمەتكەرى, جازۋشى ءمادي ايىمبەتوۆ «زاڭ تەرميندەرىن لاتىن گرافيكاسىمەن جازۋدىڭ كەيبىر ماسەلەلەرى» تاقىرىبىندا بايانداما جاسادى. شاراعا قاتىسقان وزگە ادامدار دا تاقىرىپ بويىنشا باياندامالار جاساپ, ويلارىن جەتكىزدى.




تاعىدا

ۇقساس جاڭالىقتار

پىكىر ۇستەۋ

Back to top button