قازاقستان رەسپۋبليكاسى پرەزيدەنتىنىڭ 2011 جىلعى 29 ماۋسىمداعى №110 جارلىعىمەن بەكىتىلگەن قازاقستان رەسپۋبليكاسىندا تىلدەردى دامىتۋ مەن قولدانۋدىڭ 2011-2020 جىلدارعا ارنالعان مەملەكەتتىك باعدارلاماسىندا مەملەكەتتىك ءتىلدى ۇيرەتۋ ۇدەرىسىنە جاڭا اقپاراتتىق تەحنولوگيالاردى ەنگىزۋ ماقسات ەتىپ قويىلعان بولاتىن.
وسى ماقساتتى شەشۋدە ينتەرنەت رەسۋرستارىن ىسكە قوسۋدىڭ ماڭىزى جوعارى. سوندىقتان مەملەكەتتىك باعدارلامانىڭ اتالعان تالابىن ساپالى دەڭگەيدە ورىنداۋ ءۇشىن ينتەرنەت-پورتال اشۋ وزەكتى ماسەلە بولىپ تابىلادى. سونىمەن بىرگە, ارنايى ءتىل پورتالىن اشۋ مەملەكەتتىك باعدارلامادا: «مەملەكەتتىك بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىنداعى قازاق تىلىندەگى كونتەنتتىڭ ۇلەسى 2014 جىلعا قاراي – 53%, 2017 جىلعا قاراي – 60%, 2020 جىلعا قاراي – 70%-عا دەيىن» دەپ كورسەتىلگەن باعىتتىڭ ورىندالۋىنا دا ۇلەس قوسادى. سونداي-اق, بۇل جوبانى جۇزەگە اسىرۋ ونوماستيكا جانە تەرمينولوگيا سالالارىنداعى جۇمىستاردىڭ كوپشىلىك ءۇشىن اشىق جانە قولجەتىمدى بولۋىن قامتاماسىز ەتەدى. ءتىل پورتالىنىڭ ىسكە قوسىلۋى مەملەكەتتىك ءتىلدى ۇيرەتۋدىڭ ءتيىمدى ادىستەرىن تاراتۋعا, ەلىمىزدەگى ورتالىقتاردىڭ جۇمىستارىن ۇيلەستىرۋگە, ۇشتۇعىرلى ءتىل ساياساتىن جۇرگىزۋدىڭ اۋقىمىن كەڭەيتۋگە دە مۇمكىندىك تۋعىزادى.
پورتالدىڭ قولدانىلۋ اياسىن كەڭەيتۋ ماقساتىندا كۇندەلىكتى اقپاراتتار لەگىمەن الماسىپ وتىراتىن جاڭالىقتار جانە قوعامعا قاجەتتى تەرميندەرگە قاتىستى ەكى بلوك ءۇش گرافيكادا بەرىلەدى (كيريلل, لاتىن, اراب). بۇل قولدانۋشى, وقىرمان سانىن ارتتىرادى, مەملەكەتتىك ءتىلدىڭ ناسيحاتتالۋ اۋقىمىن كەڭەيتەدى. اتاپ ايتقاندا, قىتايدا, وزبەكستاندا, تۇركىمەنستاندا, ءتۇركيادا جانە ەۋروپادا تۇراتىن قازاقتار پورتالداعى ماتەريالدارمەن تانىسا الادى.
«ءتىل الەمى» پورتالىنىڭ ىسكە قوسىلۋى ينتەرنەت كەڭىستىگىندەگى تىلدىك كونتەنتتىڭ كوبەيۋىنە, ونى قولدانۋشىلار سانىنىڭ ارتۋىنا, مەملەكەتتىك ءتىلدى قاشىقتان ۇيرەنۋشىلەر قاتارىنىڭ وسۋىنە كەڭىنەن مۇمكىندىك جاسايدى.
سونىمەن بىرگە, پورتالدىڭ قىزمەتى ءتىل سالاسىنداعى وزەكتى, وتكىر ماسەلەلەردىڭ تالقىلانۋىنا, ورايلى شەشىم تابۋىنا دا وڭ ىقپال ەتەدى. پورتال كۇندەلىكتى اقپاراتتار الماساتىن, تىلگە قاتىستى وزەكتى ماسەلەلەر كوتەرىلەتىن, ونوماستيكالىق, تەرمينولوگيالىق بازالار ارقىلى مينيسترلىكتىڭ, كوميتەتتىڭ جۇمىستارى بارىنشا كورىنەتىن, سونىمەن بىرگە ورفوگرافيالىق ەلەكتروندى بازا ارقىلى قازاق تىلىندە ساۋاتتى جازۋدىڭ ۇلگىلەرىن ۇسىناتىن الاڭعا اينالادى.
«ءتىل الەمى» پورتالى ءتىلدىڭ الەۋمەتتىك, قوعامدىق قۇبىلىس رەتىندەگى قىزمەتىن مەيلىنشە تولىق قامتيدى. اتاپ ايتقاندا, تىلگە قاتىستى كۇندەلىكتى جاڭالىقتار, ونوماستيكا, ورفوگرافيا, جارناما, اۋدارما جانە تەرمينولوگيا ماسەلەلەرىنە قاتىستى بلوكتار وسى سالالارداعى كوپشىلىكتى قىزىقتىراتىن, كەي كەزدە سۇراق تۋدىراتىن جايتتاردى ۇسىنادى. سوعان سايكەس پورتالدىڭ مازمۇنى قوعامداعى تىلدىك سۇرانىستارعا وراي قۇرىلعان.
عالامتور جەلىسىندە العاش رەت قولدانىسقا ەنگەلى وتىرعان «ءتىل الەمى» پورتالى مەملەكەتتىك ءتىلدى ناسيحاتتاپ, ونىڭ ادىستەمەسىن, قولدانىلۋ اياسىن, تىلدىك احۋالدى كوتەرىپ, «ۇشتۇعىرلى ءتىل» ساياساتىنىڭ جۇزەگە اسۋىنا جان-جاقتى ىقپال جاسايدى. پورتالدا العاش قازاق تەرميندەرىنىڭ, ونوماستيكاسىنىڭ, ورفوگرافياسىنىڭ تولىق قامتىلعان قورى جۇمىس ىستەيدى. قازاق تەرميندەرىنىڭ جۇيەلى ءارى دۇرىس اۋدارىلىپ, قولدانىسقا ەنۋىنە; ورفوگرافيالىق سوزدىكتىڭ اۆتوماتتاندىرىلىپ, لەكسيكاسىنىڭ ەملەمەن جۇمىس جاساۋىنا, اببرەۆياتۋرالاردىڭ تولىق نۇسقاسىنىڭ بەرىلۋىنە دەرەككوز بولادى. بۇل كۇنگە دەيىن بولماعان ونوماستيكالىق ەلەكتروندى قور قازاقستاننىڭ تۇكپىر-تۇكپىرىن, ءار كوشەسىنىڭ اتىن جانە مادەني وشاقتارىن جىلدام تاۋىپ بەرىپ جانە سايكەستىكتەرىن انىقتايدى. وقىتۋ جانە ادىستەمەگە قاتىستى ەلەكتروندى قور ادىستەمەلىك قۇرالداردى جيناقتاپ, پورتال قولدانۋشىسىنا قاجەتتى ماتەريالدى ءموبيلدى قوسىمشا رەتىندە جۇكتەپ الىپ, ءتىل ۇيرەنۋىنە كومەكتەسەدى. بەينەساباقتار ءۇش تىلدە جۇرگىزىلەدى. اتالعان پورتال مەملەكەتتىك ءتىلدىڭ قولدانىلۋ اياسىن كەڭەيتىپ, ونلاين جانە وففلاين رەجيمىندە ساباقتاردى ءوتۋ ارقىلى ءتىل ۇيرەنۋشىلەردىڭ سانىن ارتتىرادى.
بەيبىت وسپانوۆ
