سالاقتىق پەن جاۋاپسىزدىقتىڭ سالدارى ءورتتىڭ تۋىنا سەبەپ بولىپ جاتادى. مۇندايدا «101» نومىرىنە حابارلاسىپ, ءورت سوندىرۋشىلەردىڭ كومەگىنە جۇگىنۋگە ءماجبۇر بولامىز. دەگەنمەن ولاردىڭ كەشىگىپ كەلگەنىن ايتىپ, كىنالاپ جاتاتىن كەزدەرىمىز دە از ەمەس. جالپى العاندا, ءورت سوندىرۋشىلەر كىمدەر؟ قايدا تۇرادى؟ قىزمەتى ولاردان نەنى تالاپ ەتەدى؟ ءبىر كۇندە «101» نومىرىنە قانشا قوڭىراۋ كەلىپ تۇسەدى؟ ءبىز وسى سۇراقتارعا جاۋاپ ىزدەمەك ماقساتىندا №3 ءورت ءسوندىرۋ بولىمشەسىندە بولدىق.
– جۇمىس ۋاقىتىمىز تاڭعى 08:00-دەن باستالادى. ءبىر تاۋلىكتە ورتاشا ەسەپپەن العاندا 180 قوڭىراۋ تۇسەدى. ال كۇن سۋىتىپ, قىس تۇسكەندە 200-دەن اسا ادام كومەك سۇرايتىن كەز بولادى. البەتتە, ونىڭ ءبارى ءورت سوندىرۋگە عانا قاتىستى ەمەس, اپاتتىق قۇتقارۋ بويىنشا دا حابارلاساتىندار بار. ال ەڭ الدىمەن حابارلاسۋشىدان قانداي قيىندىققا تاپ بولعانىن سۇراپ العاننان كەيىن زارداپ شەككەن ادام بار ما ەكەنىن بىلەمىز. ءارى قاراي سول مەكەنجايعا جاقىن ورنالاسقان بولىمشەنى جىبەرەمىز. ءىس تولىعىمەن اياقتالمايىنشا جاۋاپتى بولىمشەمەن راديوستانسا ارقىلى بايلانىستا بولامىز, – دەيدى ءبىزدى قارسى العان ديسپەتچەر, ازاماتتىق قورعاۋ ستارشيناسى قۇرالاي ەرجانوۆا. ايتۋىنشا, اپاتتى ايماقتا زارداپ شەگۋشىلەر بولسا, ءورت ءسوندىرۋ بولىمشەسىنىڭ بىلىكتى دارىگەرلەرى بىرگە اتتانادى ەكەن. سونداي-اق ديسپەتچەر «103» نومىرىنە قوڭىراۋ شالىپ, جەدەل جاردەم ماماندارىنا حابار بەرەدى.
بالاڭىزدى جالعىز قالدىرماڭىز!
قيىن جاعدايعا كوبىنە ءبۇلدىرشىندەر تاپ بولادى. قۇرالاي ەرجانوۆامەن سۇحباتتاسىپ وتىرعانىمىزدا وقىس جاعداي كوبىنە اتا-انانىڭ بالالارىن ۇيىنە قالدىرىپ, سىرتىنان كىلتتەپ كەتكەننەن كەيىن بولاتىنىن ايتتى.
– بىرنارسەنى نىقتاپ تۇرىپ ايتقىم كەلەدى, مەكتەپ جاسىنا جەتپەگەن بالانى ۇيدە جالعىز قالدىرۋعا بولمايدى. ول تەرەزەنىڭ الدىنا شىعىپ الىپ, سىرتقا شىقپاق بولادى. سونىڭ سالدارى قايعىلى جاعدايعا اكەپ تىرەۋى مۇمكىن. شىنىمدى ايتسام, وقىس وقيعادا بالانىڭ قازا بولۋى تەلەفوننىڭ بەر جاعىندا وتىرعان بىزگە وتە اۋىر تيەدى, – دەيدى ديسپەتچەر مامانى.
قازا بولعاندار مەن زارداپ شەككەندەردىڭ ءتىزىمى «101» قىزمەتكەرلەرىنىڭ ارنايى داپتەرىندە جازىلىپ وتىرادى. سۇراپ بىلگەنىمىزدە وسى جىلدىڭ باسىنان بەرى 9 ادام كوز جۇمىپتى. ولاردىڭ ءبىرى ءتىلسىز جاۋدىڭ قۇربانى بولسا, ەندى ءبىرى ەلەكتر سىمدارىن دۇرىس پايدالانباي, قازاعا ۇشىراعان. توتەنشە جاعداي كەزىندە ىشىمدىككە سىلقيا تويىپ الىپ, ءتىل تارتپاي كەتەتىندەرى دە كوپتەپ كەزدەسەدى ەكەن. بيىلعى جىلدىڭ باسىنان بەرى ءتۇرلى دەڭگەيدە جاراقات العانداردىڭ ءتىزىمى 37 ادامعا جەتكەن.
وقىس وقيعا كوبىنە جەر ۇيلەردە بولادى. بۇعان قوسا اۆتوكولىكتەردىڭ دە ورتەنۋى ءجيى بولىپ تۇرادى ەكەن. ال ءوز بەتىمەن قىزىل جالىندى وشىرمەك بولعان ادام بەتى-قولىن كۇيدىرىپ, زارداپ شەگىپ جاتادى. ديسپەتچەردىڭ ايتۋىنشا, قايعىلى جاعدايدىڭ باسىم بولىگى كەش حابارلاسقاننان بولادى.
وقيعا ورنىنا قانشا ۋاقىتتا جەتەدى؟
جاقىندا دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگى جەدەل جاردەم قىزمەتكەرلەرىنىڭ جەتۋ ۋاقىتىن ناۋقاستىڭ جاعدايىنا بايلانىستى ءتورت دەڭگەيگە ءبولىپ, بەكىتكەن. وعان سايكەس, دارىگەرلەر 10, 15, 30, 60 مينۋت ارالىعىندا كومەك كورسەتىپ ۇلگەرۋى ءتيىس. ال ءورت سوندىرۋشىلەرگە مۇنداي ۋاقىت بەرىلمەيدى. حابارلاما تۇسكەننەن كەيىن نەبارى 10 مينۋتتىڭ ىشىندە وقيعا ورنىنا جەتىپ, العاشقى كومەك كورسەتۋى تالاپ ەتىلەدى. «ءورت ءتىلسىز جاۋ بولعاننان كەيىن ول ەشنارسەنى كۇتپەيدى. دەر كەزىندە جەتىپ اۋىزدىقتاماسا, سوڭى جاقسىلىققا اپارمايدى» دەيدى ازاماتتىق قورعاۋ ستارشيناسى. ديسپەتچەرلىك ءبولىمنىڭ جۇمىسىمەن تانىسىپ وتىرعانىمىزدا شۇعىل حابار ءتۇسىپ, قالاداعى ءدامحانالاردىڭ ءبىرىنىڭ قويماسى وتقا ورانعانى بەلگىلى بولدى. «ورتتەن زارداپ شەككەندەر جوق پا؟ مەكەنجايىڭىزعا جاقىن ماڭداعى بولىمشەنى اتتاندىردىق» دەپ ديسپەتچەر قىز قىسقا دا نۇسقا جاۋاپ بەردى.
10 مينۋت ىشىندە وقيعا ورنىنا جەتكەننەن كەيىن اۋلاداعى كولىكتەردىڭ رەتسىز ورنالاسقانى ءورت ءسوندىرۋ ماشينالارىنا ايتارلىقتاي كەدەرگى كەلتىرىپ تۇرعانىن بايقادىق. ارتىنشا پوليتسەيلەرمەن بايلانىسىپ, ەۆاكۋاتورلارمەن قوزعالتۋعا تۋرا كەلدى. وسىنداي جاعدايلارعا بايلانىستى ءورت ورنىنا كەشىگىپ جاتاتىن ساتتەر بولاتىنىن تۇيسىندىك.
ديسپەتچەرلىك ءبولىمنىڭ جۇمىسىنا قاراپ ءورت ءسوندىرۋ, جەدەل جاردەم, پوليتسەي قىزمەتكەرلەرىنىڭ ءبىر-بىرىمەن تىعىز بايلانىستا ەكەنىن بايقاۋعا بولادى.
«101» ءنومىرىنىڭ جۇمىسىمەن تانىسقاننان كەيىن عيمارات ءىشىن ارالاۋعا كىرىستىك. بەينە ءبىر اسكەري بولىمگە تاپ بولعانداي كۇيدە قالاسىڭ. ىشىندە ساربازداردىڭ جاتىن ورنى دا, ءاسۇيى دە بار. ءتىپتى شىنىعۋ ءۇشىن جاتتىعۋ زالى دا قاراستىرىلعان. بۇدان بولەك, بىلىمدەرىن جەتىلدىرۋ ءۇشىن كۇندەلىكتى دارىستەر وقىتىلىپ, كونسپەكت تە جازدىراتىنى بەلگىلى بولدى. ال ءۇشىنشى قاباتتىڭ شىعا بەرىسىندە ءورت ءسوندىرۋ ماشينالارىنا تىكەلەي سىرعىپ تۇسەتىن شاعىن ورىندار قاراستىرىلعان. ءورت سوندىرۋشىلەر ارنايى جاتتىعۋدان وتپەسە, جىلدام تۇسەمىن دەپ جازىم بولۋى ابدەن مۇمكىن.
شاعىن زەرتتەۋ جۇمىسىمىزدى ءارى قاراي جالعاپ, ءورت ءسوندىرۋ ماشينالارى ورنالاسقان تۇسقا قاراي اياڭدادىق. №3 ءورت ءسوندىرۋ ءبولىمىنىڭ باسشىسى, ازاماتتىق قورعاۋ مايورى داۋرەن جانجۇمانوۆتىڭ ايتۋىنشا, قازىر مۇندا 5 كولىك بار ەكەن. ال ءورت وتە اۋقىمدى بولعان جاعدايدا گاراجدا تۇرعان قوسىمشا 5 كولىك جۇمىلدىرىلادى. «قولدانىستا تۇرعان كولىكتەر جاراۋ ات سەكىلدى. ەش جەرىندە ءمىن جوق. جانارمايى تاۋسىلىپ نەمەسە ءبىر جەرىنىڭ بۇزىلىپ تۇرعانىن كورگەن ەمەسپىن. شاقىرتۋعا بارىپ كەلگەننەن كەيىن عيمارات ىشىندە ولقىلىقتارى بىردەن جوندەۋدەن وتەدى» دەيدى ءبولىم باسشىسى.
2300 ليتر سۋدى 7 مينۋتتا شاشادى
ءورت ءسوندىرۋ كولىكتەرىن زەرتتەۋدى ءارى قاراي جالعادىق. ولاردىڭ ارقايسىسىنا 2300 ليتردەن اسا سۋ سىيادى ەكەن. ال ماشينانىڭ كۇشتىلىگى سونداي, نەبارى 7 مينۋتتىڭ ىشىندە سونىڭ ءبارىن شاشىپ ۇلگەرەدى. وسىنىڭ سالدارىنان قوسىمشا كومەك شاقىرتىلادى ەكەن. ءورت كەزىندە «سۋ جەتپەي قالدى» دەگەن تۇرعىنداردىڭ اشۋ-ىزاسى وسىدان شىعاتىن كورىنەدى. مۇندا نازار اۋدارارلىعى, بيىكتىگى 11 قاباتقا جەتەرلىك ارنايى ساتىمەن قامتاماسىز ەتىلگەن كولىك بار. دەگەنمەن ونى دا كەز كەلگەن ۋاقىتتا پايدالانۋعا بولمايدى. استانانىڭ بوراندى نەمەسە ايازدى كۇنىندە قولدانۋعا جارامايدى. بىراق جوعارىدا ايتىلعانداي, ۇيدە جالعىز قالعان ءبۇلدىرشىندى قۇتقارۋدا, مىنە, وسى ماشينانىڭ كومەگى تيەدى. سول سياقتى كوپفۋنكتسيالى ءورت سوندىرگىش ماشيناعا ءمان بەردىك. سۇراپ بىلگەنىمىزدە شاقىرتۋلاردىڭ كوبىنە وسى تەحنيكا اتتاندىرىلادى ەكەن. وزگەلەرىنە قاراعاندا اتقارار قىزمەتى دە كوپ. ونىڭ ۇستىنە, الىس-جاقىن قاشىقتىقتا تۇرىپ, ءتىلسىز جاۋدى اۋىزدىقتاعانعا دا ىڭعايلى كورىنەدى.
ءبىرىنشى كەزەكتە ءورت سوندىرىلمەيدى
– ءورت سوندىرۋگە بارعاندا ەڭ الدىمەن ادامداردى قۇتقارامىز. ادام ءومىرى, ياعني ولاردىڭ زارداپ شەكپەگەنى وتە ماڭىزدى, سونان كەيىن باس جوق, كوز جوق, شلانگىنى شىعارىپ, سۋ شاشپايمىز. ەگەر وت ەلەكتر جەلىسىنەن تۇتانعان بولسا, ءوزىمىزدى توك سوعىپ, ءولىپ كەتۋىمىز مۇمكىن. سوندىقتان قىسقا ۋاقىتتىڭ ىشىندە بريگادا باسشىسىنىڭ جەتەكشىلىگىمەن ەلەكتر جەلىسى ىستەن اجىراتىلادى, – دەپ ءتۇسىندىردى جاسۇلان ەسىمدى قىزمەتكەر.
قىزىل جالىنمەن ارپالىسقان جانداردىڭ جۇمىسى قاشاندا ماقتاۋعا تۇرارلىق. دانا حالقىمىزدا «ءتۇرى ءورت سوندىرگەندەي» دەگەن ءسوز جاي ايتىلمايدى. بۇل – ءومىر تاجىريبەسىنەن الىنىپ, تۇراقتالعان ۇعىمنىڭ اتاۋى. شىن مانىندە, ولاردىڭ قىزمەتى – ءورتتىڭ ىشىندە. اجالمەن كۇندەلىكتى بەتپە-بەت كەلگەن ساربازدار وزگەنىڭ ءومىرى ءۇشىن ءوزىن قۇربان ەتۋگە دايىن تۇرۋى ءتيىس.
