ءار قازاقتىڭ ارمانى – باسپانالى بولۋ. اسىرەسە, ەلورداعا كەلىپ, وسىندا قىزمەت ىستەپ, وتباسىن قۇرعان ازاماتتاردىڭ بار ءۇمىتى – قالا بيلىگىندە. ءدال قازىرگى ۋاقىتتا تۇرعىن ءۇي كەزەگىنە 44 مىڭنان استام ادام تىركەلگەن. تەك ءبىر جىلدىڭ ىشىندە پاتەرگە مۇقتاج جانداردىڭ ءتىزىمى 6 مىڭ ادامعا كوبەيۋدە.
باسپانا كەزەگى باياۋ جىلجيدى
كەزەگىن سارىلا كۇتكەن تۇرعىنداردىڭ پىكىرى وسىعان سايادى. دەگەنمەن, قالا بيلىگى قابىلداعان استانا قالاسىن دامىتۋ ستراتەگياسىندا تۇرعىن ءۇيدىڭ قولجەتىمدىلىگىن ارتتىرۋعا ايرىقشا كوڭىل بولىنگەن. سول سياقتى قالا دامۋىنىڭ باستى مەجەسىنە جەتكىزەتىن 20 ناقتى باستامانىڭ ىشىندە دە باسپانا كەزەگىن 50 پايىزعا دەيىن قىسقارتۋ قاراستىرىلعان. قاراپايىم تىلمەن ايتقاندا, الەۋمەتتىك قولداۋ تەتىكتەرىن جەتىلدىرۋ ارقىلى ماسەلەنى شەشۋگە دەن قويىلدى. بۇل رەتتە «نۇرلى جەر» تۇرعىن ءۇي قۇرىلىسى باعدارلاماسى اياسىندا 2017-2021 جىلدارى 40 مىڭنان استام پاتەر پايدالانۋعا بەرىلەتىنىن اتاپ وتكەن ءجون. وسىنىڭ ىشىندە بيۋدجەت قارجىسىنىڭ ەسەبىنەن 8 مىڭنان استام پاتەر, 2300 ارەندالىق, 6 مىڭعا جۋىق نەسيەلىك پاتەر سالىنادى. قالا اكىمى اسەت يسەكەشەۆتىڭ ايتۋىنشا, ول ۇيلەردىڭ ءار شارشى مەترىنىڭ باعاسى 220-300 مىڭ تەڭگە ارالىعىندا بولادى. ارينە, بۇل پاتەرلەر, ەڭ الدىمەن, كەزەكتە تۇرعان مۇقتاج جاندارعا بەرىلەدى. مەملەكەتتىك تۇرعىن ءۇي قورىنان ءۇي الۋعا كەزەكتە تۇرعانداردىڭ قاتارىندا جەتiم بالالار, اتا-اناسىنىڭ قامقورلىعىنسىز قالعاندار, ورالماندار, كوپ بالالى وتباسىلار, مەملەكەتتiك جانە بيۋدجەتتiك ۇيىمداردىڭ قىزمەتكەرلەرi, اسكەري قىزمەتشiلەر, جالعىز تۇرعىن ءۇيى اپاتتى دەپ تانىلعاندار جانە تاعى باسقا توپتار بار. سوندىقتان وسى ازاماتتاردى باسپانامەن قامتاماسىز ەتىپ, كەزەگىن جىلجىتۋ باستى شارۋا بولماق.
اپاتتى ۇيدەن – جاڭا پاتەرگە
بىلتىر استانادا ءبىر جىل ىشىندە پايدالانۋعا بەرىلگەن ۇيلەردىڭ سانى رەكوردتىق كورسەتكىشكە جەتىپتى. ياعني, 2,36 ملن شارشى مەتر باسپانا, ونىڭ ىشىندە مەملەكەتتىڭ قارجى كوزى ەسەبىنەن استانا قالاسىنىڭ اكىمدىگى 7 تۇرعىن ءۇي كەشەنىن تۇرعىزدى. وسىلايشا 1062 وتباسى جاڭا پاتەرمەن قامتاماسىز ەتىلگەن.
اكىمدىك تاراپىنان اتقارىلىپ جاتقان جۇمىستاردىڭ ءبىرى – اپاتتى تۇرعىن ۇيلەردە تۇراتىن ازاماتتاردىڭ تۇرعىن ءۇي جاعدايلارىن جاقسارتۋ. شاھار باسشىسى اسەت يسەكەشەۆ جۋىردا عانا قالا تۇرعىندارىمەن بولعان ەسەپتىك كەزدەسۋىندە دە اپاتتى ۇيلەردىڭ ماسەلەسىنە ارنايى توقتالدى. ويتكەنى ەلوردادا «اپاتتى ۇيلەردى ءسۇرۋ» جوباسىنىڭ ءبىرىنشى كەزەڭى اياقتالدى.
«اۋقىمدى جوبا اياسىندا 3449 وتباسى كوشىرىلدى, 228 اپاتتى ءۇيدىڭ 15 مىڭعا جۋىق تۇرعىندارى جاڭا باسپاناعا يە بولدى. تەك وتكەن جىلدىڭ وزىندە 111 اپاتتى ۇيدەن 1746 وتباسى وزدەرىنىڭ جاڭا پاتەرىنە قونىس اۋداردى. ال قازىر استانادا اتالمىش جوبانىڭ ەكىنشى كەزەڭىن جۇزەگە اسىرۋ باستالۋدا. ول بويىنشا 5 جىل ىشىندە 150 كوپپاتەرلى ءۇيدى ءسۇرىپ تاستاۋ جوسپارلانىپ وتىر» دەدى اكىم.
ايتا كەتەيىك, اكىمنىڭ اتاپ وتكەن بۇل باعدارلاماسى – تمد ەلدەرى بويىنشا ەسكى ۇيلەردى ءسۇرىپ تاستايتىن بىردەن-ءبىر جالعىز جوبا. وعان سايكەس, تۇرعىندارعا جاڭا پاتەرلەر بەرۋ بۇزىپ الىناتىن اپاتتى تۇرعىن ۇيلەردىڭ ورنىنا اۋدان كولەمدەرى بويىنشا تەڭ كولەمدە (ياعني, «شارشىسىنا شارشى») جۇزەگە اسىرىلادى.
التى كوپقاباتتى ءۇي بوي كوتەردى
رەسمي دەرەكتەرگە سۇيەنسەك, ەلىمىزدىڭ وزگە وڭىرلەرىمەن سالىستىرعاندا ەلوردادا قۇرىلىس جۇمىستارى قارقىندى جۇرگىزىلۋدە. تۇرعىن ءۇي سالۋ جۇمىستارى مۇنىمەن دە بىتپەيدى. جىل سوڭىنا دەيىن مەملەكەتتىك باعدارلاما بويىنشا 1477 پاتەردەن تۇراتىن 6 كوپقاباتتى تۇرعىن ءۇي كەشەنى سالىنادى.
«مەملەكەت باسشىسى اتاپ وتكەندەي, تۇرعىن ءۇي سالاسى – الەۋمەتتىك ماڭىزعا يە باستى ماسەلەنىڭ ءبىرى. 2018 جىلى مەملەكەتتىك تۇرعىن ءۇي باعدارلاماسىن جۇزەگە اسىرۋ ماقساتىندا جالپى اۋدانى 78,3 مىڭ شارشى مەتر بولاتىن 1477 پاتەرلىك تۇراتىن 6 كوپقاباتتى تۇرعىن ءۇي كەشەنىن پايدالانۋعا بەرۋ جوسپارلانىپ وتىر. وسىلايشا, «نۇرلى جەر» باعدارلاماسى ارقىلى كوممۋنالدىق تۇرعىن ءۇي قورىنىڭ كەزەگىندە تۇرعان شامامەن 1500 ادامدى باسپانامەن قامتۋ كوزدەلىپ وتىر» دەيدى استانا اكىمى. ونىڭ ايتۋىنشا, قازىر قولجەتىمدى باسپانامەن قامتاماسىز ەتۋدىڭ مەملەكەتتىك-قالالىق باعدارلاماسى
اياسىندا الداعى بەس جىلدا 5 ملن شارشى مەتر تۇرعىن ءۇي سالۋ جوسپارلانىپ وتىر. شامامەن 90% جەكە ينۆەستورلاردىڭ ەسەبىنەن سالىنادى. ارينە, تۇرعىندار ءۇشىن باسپانانىڭ قولجەتىمدىلىگى وتە ماڭىزدى. دەگەنمەن, اكىمدىك كوممۋنيكاتسيانى جۇرگىزۋ ەسەبىنەن تۇرعىن ءۇيدىڭ قۇنىن ارزانداتۋعا ىقپال ەتەتىندىكتەرىن العا تارتىپ وتىر.
سونىمەن قاتار, جاڭادان قولعا الىنعان «7-20-50» الەۋمەتتىك باعدارلاماسى دا باسپانا يپوتەكاسىنىڭ قولجەتىمدىلىگىن ارتتىرىپ, تۇرعىن ءۇي سەكتورىنداعى جۇكتەمەنى ءبىرشاما ازايتاتىنى ءسوزسىز.
ارزان ءۇي سالۋدىڭ ستارتاپى
ءدال قازىرگى ۋاقىتتا باسپانا ماسەلەسى ەشكىمدى بەي-جاي قالدىرماي وتىر. وعان دالەل – ەلوردالىق كوپ بالالى انالاردىڭ قالا اكىمدىگىنە ءوز ۇسىنىستارىمەن شىعۋى. ولار ارزان تۇرعىن ءۇي سالۋدىڭ ستارتاپىن ازىرلەپتى.
«كوپبالالى انالار, تولىق ەمەس وتباسىلار مەن جەتىم بالالاردى تۇرعىن ۇيمەن قامتاماسىز ەتۋدە مەملەكەتتىك بيۋدجەتتىڭ جۇكتەمەسىن ازايتاتىن ارزان باسپانا سالۋ تۋرالى دايىن ۇسىنىسىمىز بار. باعدارلامامىزدا «نۇرلى جەر» باعدارلاماسىنىڭ ەكى باسىم باعىتى بىرىكتىرىلدى. اتاپ ايتقاندا, ەڭ ارزان باسپانا سالۋدى دامىتۋ جانە ينۆەستور تارتۋ. جوبانىڭ ەرەكشەلىگى – وتباسىنىڭ تالاپتارىنا جاۋاپ بەرەتىن بولاشاق ءۇيدىڭ ىرگەتاسى رەتىندەگى تۇرعىن ءۇي قۇرىلىسىنىڭ ستارتاپى» دەيدى ءوزىن كوپ بالالى اتا-انالار اتىنان تانىستىرعان ءاليا تىلەۋلەنوۆا. ولار قالا اكىمدىگىنەن وسى جوباعا جەر تەلىمىن ءبولۋدى جانە باسقا دا قاجەتتىلىكتەرگە كومەكتەسۋدى سۇرادى. ءاليا تىلەۋلەنوۆانىڭ ايتۋىنشا, مۇنداي جوبا قازىرگى ۋاقىتتا اقمولا وبلىسىندا جۇزەگە اسقان ەكەن. ول بويىنشا 10 سوتىق جەرگە 8-20 پاتەردەن سالىنعان. بۇل ماسەلەگە قاتىستى استانا اكىمىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى سەرگەي حوروشۋن اتالعان بىرلەستىكتىڭ وكىلدەرىمەن كەزدەسىپ, ماسەلەنى انىقتاۋعا كىرىستى.
گۇلميرا ايماعانبەت
