ايازدى كۇندەرى قالانى قويۋ ءتۇتىن تۇمشالاپ تۇرادى. بۇل پروبلەمانىڭ قوزعالعانىنا دا ءبىراز ۋاقىت بولدى. قازىر وسى ماسەلەنى شەشۋ جونىندە قانداي جۇمىستار اتقارىلىپ جاتقانىن قوزعاۋدى ءجون كوردىك.
راس, استانادا مۇنداي جاعدايدىڭ ورناۋىنا تۇرعىنداردىڭ كومىر جاعىپ, ءۇي جىلىتۋى باستى سەبەپ بولىپ وتىر. اسىرەسە, وڭتۇستىك-شىعىس شاعىن اۋدانىنان وتكەن ادام «قايناعان ورتاسىنا» ءتۇسىپ كەتكەندەي اسەردە قالادى. جاقىندا قالالىق قورشاعان ورتانى قورعاۋ جانە تابيعاتتى پايدالانۋ باسقارماسى قويۋ ءتۇتىننىڭ پايدا بولۋىن بىلايشا ءتۇسىندىردى: «ونىڭ سەبەبى اۋا رايىنىڭ قولايسىزدىعى, ياعني جەلسىز تۇمان جانە جەر ۇيلەردىڭ كومىر جاعۋى» دەلىنگەن حابارلامادا. بۇل ماسەلە وتكەن جىلى دا قالا اكىمدىگىندەگى جيىنداردىڭ بىرىندە قوزعالعان.
– جەلسىز كۇنى اۋادا جاعىلعان وتىننىڭ ءيىسى سەزىلەدى. بۇعان كومىر جاققاندا تۇزىلەتىن كۇل سەبەپ, ونى ادام اعزاسى اۆتوكولىك گازىنان گورى جاقسى سەزىنەدى. ءبىزدىڭ باقىلاۋىمىزشا, قاتتى وتىندى پايدالانۋ كەزىندە لاستاۋشى زاتتاردىڭ ەڭ كوپ مولشەرى اسىرەسە جەلسىز كۇندەرى سەزىلەدى, – دەپ ءمالىم ەتكەن ەنەرگەتيكا مينيسترلىگى استانا قالاسى بويىنشا ەكولوگيا دەپارتامەنتىنىڭ باسشىسى ابزال ەگەمبەرديەۆ. دەگەنمەن ول ءسوز اراسىندا اتموسفەراعا تارالاتىن لاس زاتتاردىڭ نەبارى 10 پايىزى عانا پەشپەن جىلىتاتىن جەر ۇيلەردىڭ ۇلەسىنە تيەتىنىن جەتكىزدى.
ال ەنەرگەتيكا ءمينيسترى قانات بوزىمباەۆ وسىعان دەيىنگى ۇكىمەت وتىرىستارىنىڭ بىرىندە كوك ءتۇتىننىڭ كوپشىلىكتى مازالاپ وتىرعانىن ايتا كەلىپ, كومىر جاعۋدى توقتاتۋدى العا تارتقان. كومىر ارزان ەنەرگيا تاسىمالداۋشى بولعانمەن, تاڭداۋ جاساردا ادام دەنساۋلىعى مەن ەكولوگيانى ويلاۋ كەرەكتىگىن ايتىپ ءوتتى. ال ونىڭ ورنىنا گاز تارتىپ, باعاسىن دا قولجەتىمدى ەتۋدى, قازىر وسى بويىنشا ءتيىستى جوبالار جۇزەگە اسىرىلىپ جاتقانىن ءمالىم ەتكەن.
قالاعا گاز قوسىلادى
جاقىندا ەلوردا اكىمدىگى اۋاعا شىعارىلاتىن زياندى قالدىقتاردى ازايتۋ ءۇشىن كەشەندى شارالار قابىلدانعانى حابارلاندى. وسى ماقساتتا كوممۋنالدىق شارۋاشىلىقتاردىڭ 854 تەحنيكاسى گازعا اۋىستىرىلىپتى. ال 14 مىڭنان اسا جۇرگىزۋشى ءوز كولىكتەرىنە تابيعي گاز ورناتۋعا كەلىسىم بەرگەن. بۇعان قوسا, قالالىق اكىمدىكتە 500 تاكسيدى گازعا كوشىرۋ بويىنشا مەموراندۋمعا قول قويىلدى.
سونىمەن قاتار, قالا اكىمىنىڭ تاپسىرماسى بويىنشا «استانا قالاسىنىڭ 2018-2020 جىلدارعا ارنالعان قورشاعان ورتانى ساۋىقتىرۋ بويىنشا كەشەندى ءىس-شارالار جوسپارى» جاسالىپ بەكىتىلگەن سوڭ «استانا قالاسىندا گاز تاراتۋ جەلىلەرىنىڭ قۇرىلىسى جانە تۇرعىن الاپتارى مەن جەكە سەكتوردى تابيعي گازعا اۋىستىرۋ بويىنشا جول كارتاسى» ازىرلەنگەن. قازىرگى ۋاقىتتا گازداندىرۋ ستانساسى ىسكە قوسىلىپ, وعان «نازارباەۆ ۋنيۆەرسيتەتى», عارىش ورتالىعى اكادەمياسى جانە قورعانىس مينيسترلىگى قوسىلعان ەكەن.
ۇلكەن شاھارداعى ۇلكەن پروبلەما
مۇنداي جاعداي ىرگەمىزدەگى قىتاي استاناسىندا دا ورنىعىپ تۇر. 22 ميلليونعا جۋىق تۇرعىنى بار قالانىڭ ۇستىندەگى قالىڭ ءتۇتىن ءتىپتى عارىشتان تۇسىرىلگەن فوتولاردان دا كورىنگەن. تيىسىنشە جەر بەتىندەگى ەكولوگياسى ناشار قالالاردىڭ ءبىرى – وسى. بەيجىڭ اۋاسىنىڭ لاستانۋىنا اۆتوكولىك سانىنىڭ ارتۋى عانا ەمەس قالا شەتىندەگى كومىر ەلەكتر ستانسالارى مەن قازاندىقتار دا سەبەپ بولعان. بۇل پروبلەمانىڭ دەر كەزىندە شەشىلمەۋىنەن ەل استاناسىن اۋىستىرۋ جايى دا قوزعالىپتى. الايدا سوڭعى ۋاقىتتا قالا ەكولوگياسى دۇرىستالا باستاعان. وعان جىلىتۋ ماۋسىمىندا كومىردىڭ ورنىنا ەلەكتر قۋاتىن پايدالانۋ ارقىلى قول جەتكىزىپتى. وڭ ناتيجە بەرگەن سوڭ قىتاي 2020 جىلعا دەيىن كومىر پايدالانۋدى 60 پايىزعا دەيىن ازايتۋدى جوسپارلاپ وتىر. وعان ايتارلىقتاي قارجى جۇمسالماق. سوڭعى ەكى-ءۇش جىلدىڭ وزىندە وسى ماقساتتا 4,5 ملرد دوللار جۇمسالىپتى.
قورىتا ايتار بولساق, استانا اكىمدىگىنىڭ قولعا العان جوسپارى ۋاقىت وزدىرماي, تەزىرەك جۇزەگە اسۋى ءتيىس. بۇل قالانىڭ قويۋ تۇتىننەن تەزىرەك ارىلىپ, تۇرعىنداردىڭ جايلى ءومىر سۇرۋىنە جاعداي جاسارى انىق. كەرى جاعدايدا سىقىرلاعان ايازى ارقىلى تانىلعان قالا كوپشىلىكتىڭ ەسىندە تۇمشالانعان قويۋ تۇتىنىمەن قالىپ, جوعارىدا ايتقان بەيجىڭ قالاسىنىڭ قاتارىنا قوسىلۋى ابدەن مۇمكىن…
