بۇۇ باس اسسامبلەياسىنىڭ شەشىمىمەن بەلگىلەنگەن حالىقارالىق قارتتار كۇنى ەڭ الدىمەن ەۋروپادا, كەيىن امەريكادا, تەك وتكەن عاسىردىڭ 90-جىلدارىنىڭ اياعىنا تامان عانا بۇكىل الەمدە تويلانا باستاعان ەكەن. ايتۋلى مەرەكە, اسىرەسە, سكانديناۆيادا ەرەكشە تويلاناتىن كورىنەدى. ءبىزدىڭ ەلىمىزدە دە سوڭعى جىلدارى بۇل مەرەكە كەڭىنەن اتالىپ وتىلۋدە. سونداي يگى شارانىڭ ءبىرى سەنبى كۇنى استاناداعى «اتامەكەن» قازاقستان كارتاسى» ەتنومەموريالدىق كەشەنىندە ۇيىمداستىرىلدى.ءار حالىقتىڭ بويىندا ىقىلىم زاماننان بەرى قالىپتاسىپ, ونى وزگەلەردەن دارالاپ تۇراتىن, تەك وزىنە عانا ءتان قاسيەتتەرى بولاتىنىن ەسكەرسەك, قازاق حالقىنىڭ وسىنداي ەرەكشەلىكتەرىنىڭ ءبىرى – ۇلكەندى سىيلاۋ, ونىڭ سوزىنە قۇلاق اسۋ. وسىنداي يگى داستۇرلەرىمىزدى دارىپتەپ, ناسيحاتتاۋ ماقساتىندا حالىقارالىق قارتتار كۇنىنە ورايلاستىرىلىپ وتكىزىلگەن شاراعا جاس ەكسكۋرسيا جۇرگىزۋشىلەرىنىڭ اكە-شەشەلەرى مەن اتا-اجەلەرى قاتىستى. ولاردىڭ اراسىندا سايراش ابىشەۆا, ميرا جولامانقىزى, بانۋ ءجۇسىپوۆا, كاميلا قابەكقىزى جانە ت.ب. بولدى.
ەلباسىمىز: «ارداگەرلەر – ءبىزدىڭ التىن قورىمىز, ماقتانىشىمىز. ولار ەلىمىزدىڭ ەرتەڭى ءۇشىن قان توكتى, تۋعان ولكەمىزدىڭ يگىلىگىنە ادال ەڭبەك ەتتى. سوندىقتان ءبىز ولاردىڭ ەڭبەكتەرىن ارقاشان دا ۇمىتپاي باعالاپ, ارداگەرلەرگە ءىلتيپات, قۇرمەتپەن قاتار تۇرمىستىق-الەۋمەتتىك قامقورلىق كورسەتۋىمىز كەرەك» دەگەن بولاتىن. وسىنى ەسكەرە كەلە, شارا بارىسىندا «اتامەكەن» قازاقستان كارتاسى» ەتنومەموريالدى كەشەنىنىڭ باسشىسى ءۇمىتحان مۇڭالباەۆا ەل مۇددەسىن بارىنەن بيىك قويىپ, ىزىنەن ەرگەن ىنىلەرىنە ىزەتتىگىن ايامايتىن, ۇرپاعىنا ۇلىلىعىن ۇيالاتىپ, ءبىر قاۋىمعا باس-كوز بولا بىلگەن قارتتاردى مەرەكەلەرىمەن قۇتتىقتاپ, ىزگى نيەتىن ءبىلدىردى. «ءبىرىنشى قازان – بۇل ەگدە جاستاعى ادامدارعا قۇرمەت كورسەتۋ مەن ولاردى قۇتتىقتاۋدىڭ تاماشا ۇلگىسىن پاش ەتەتىن مەرەكە. بۇل – سىزدەردىڭ كۇندەرىڭىز! سوندىقتان وسى كۇنى سىزدەرگە, قۇرمەتتى ءبىزدىڭ قاريالار, دەنساۋلىق, كوتەرىڭكى كوڭىل-كۇي, قۋانىشتى ساتتەر تىلەيمىن! جاستارعا بىلگەندەرىڭىزدى ۇيرەتىپ, ۇلگى-ونەگە كورسەتكەندەرىڭىز بەن قيىن كەزەڭدەردە قاسىمىزدان تابىلعاندارىڭىز ءۇشىن سىزدەرگە مىڭ العىس» دەدى ول.
«قارتتارىن قادىرلەگەن ەل ارداقتى» اتتى مەرەكەلىك شارانىڭ ەكىنشى ءبولىمى «ۇلكەنگە – قۇرمەت, كىشىگە – ىزەت» دەپ اتالدى. وندا ءبىز قازاق قارتى جاسىنا لايىق اۋزى دۋالى, ءسوزى بەرەكەلى, ءىسى تىڭعىلىقتى, ويى تەرەڭ, اقىلى تەلەگەي تەڭىز بولىپ كەلەتىنىنە تاعى دا كوز جەتكىزدىك. مەرەكەلىك شارانىڭ «مەن – اتام مەن اجەمنىڭ جالعاسىمىن» بولىمىندە بالالار اقىلدىڭ كەنىن ارقالاعان اتالار مەن اق جاۋلىقتى انالارعا ءان مەن جىردان شاشۋ شاشىپ, بي بيلەپ, جۇمباق جاسىرىپ, ونەرلەرىن كورسەتتى.
«اتام مەنىڭ ءاماندا, ادەپتى جان بول دەگەن. اتام ءسوزى سانامدا, جاسى ۇلكەنگە جول بەرەم». وقۋشىلار اتا-اجەلەرىنەن ۇيرەنگەندەرىن, كوڭىلدەرىنە تۇيگەندەرىن جاسىرماي وسىلايشا ورتاعا سالدى. ۇلكەندەر دە ءوز كەزەگىندە كەزدەسكەن ادامعا قول سوزىپ, سالەم بەرۋ, كىسى الدىنان كەسە كولدەنەڭ وتپەۋ سەكىلدى ادامگەرشىلىك قاعيدالار تۋرالى اڭگىمەلەدى.
كەش كورىگىن گ.ناعاشىبەك پەن ا.اۋەزحان, ا.حازيەۆ, ا.بەستەرەك, م.بولاتبەكۇلىنىڭ ورىنداۋىنداعى اسەم اندەر, گ.تولەگەنوۆانىڭ ورىنداۋىنداعى «كوڭىل» كۇيى قىزدىرا ءتۇستى. شارا سوڭىندا شاقىرىلعان قوناقتار وزدەرىنە جايىلعان داستارحاننان ءدام تاتىپ, كوتەرىڭكى كوڭىل-كۇيمەن ۇيلەرىنە تارقاستى.
ادامزاتتىڭ اسىلى, ارداقتى پايعامبارىمىز مۇحاممەد (س.ع.س.) ءوزىنىڭ حاديسىندە: «ۇلكەندەرىن قۇرمەتتەمەگەن, كىشىلەرگە مەيىرىم ەتپەگەن ادام بىزدەن ەمەس» دەگەن ەكەن. ەندەشە, ءار مۇسىلمان بالاسى قازىنالى قارتتاردى قامقورلىعىنا الىپ, قاريالارعا دەگەن قۇرمەت پەن اتا-اناعا دەگەن سىيلاستىقتان ايانىپ قالماعانى ءجون.
قارتى بار ەل – قازىنالى ەل. ولاي بولسا, جۇزدەرىن ءاجىم باسقان قارتتارىمىزدىڭ كوڭىلدەرىنە قاياۋ تۇسپەسە ەكەن.
گۇلبارشىن وكەشقىزى
