مەملەكەت باسشىسى نۇرسۇلتان نازارباەۆ جاقىندا جاريالاعان «قازاقستاندىقتاردىڭ ءال-اۋقاتىنىڭ ءوسۋى: تابىس پەن تۇرمىس ساپاسىن ارتتىرۋ» اتتى جولداۋىندا حالىقتىڭ جاپپاي قولداۋىنا يە بولىپ, قوعامداعى جاڭعىرۋ ۇدەرىستەرىنە زور سەرپىن بەرگەن «رۋحاني جاڭعىرۋ» باعدارلاماسىن جالعاستىرىپ قانا قويماي, ونى جاڭا مازمۇنمەن جانە باعىتتارمەن تولىقتىرۋ قاجەتتىگىن اتاپ كورسەتتى. كۇنى كەشە عانا شىققان «ۇلى دالانىڭ جەتى قىرى» اتتى ماقالاسى ارقىلى جاڭا جوبالاردى ۇسىنىپ, ولاردى «رۋحاني جاڭعىرۋ» باعدارلاماسىنىڭ جالعاسى رەتىندە قاراستىراتىنىن ايتتى. سونىڭ ىشىندە اتالمىش باعدارلامانىڭ جاڭا كومپونەنتتەرى اتا-بابالارىمىزدىڭ كوپ عاسىرلىق مۇراسىن تسيفرلىق وركەنيەت جاعدايىندا تۇسىنىكتى ءارى سۇرانىسقا يە بولۋىن قامتاماسىز ەتە وتىرىپ, ونى جاڭعىرتۋعا مۇمكىندىك بەرەتىنىن جەتكىزدى.
كەيىنگى جىلدارى ۇلتتىق مۋزىكا ونەرىنىڭ ناسيحاتى كەمشىن سوعىپ تۇرعانى – اششى اقيقات. بۇل سالاعا ءتيىستى كوڭىل بولىنبەگەن سوڭ, داۋلى ماسەلەلەر دە كوبەيىپ بارادى. ماسەلەن, حالىق كومپوزيتورى سەگىز سەرى (مۇحامەدقاناپيا) شاقشاقۇلىنا قاتىستى ءارتۇرلى اڭگىمەلەر شىققانىنا ءبىراز ۋاقىت بولدى. «سەگىز سەرىنىڭ اتىنا كوپ حالىق اندەرى نەگىزسىز تەلىنىپ كەتتى… مۇنداي ادام تاريحتا بولماعان… سەگىز سەرى ءان شىعارماعان, جىراۋ, باتىر ادام بولعان…» سەكىلدى سوزدەردى تالاي ەستىدىك. بۇعان كەرىسىنشە, كەيبىرەۋلەر «گاۋھارتاس», «نازقوڭىر», «عايني», «القوڭىر», «اقباقاي» سىندى بەلگىلى اندەردى سەگىز سەرىگە تەليدى. كىمدەردىكى دۇرىس, كىمدەردىكى بۇرىس ەكەنى ءالى انىقتالماعان.
بيىل كۇي اتاسى – قۇرمانعازىنىڭ تۋعان جىلىنا بايلانىستى ءبىراز پىكىرتالاس تۋدى. مادەنيەت جانە سپورت مينيسترلىگى كۇيشىنىڭ تۋعانىنا 200 جىل تولدى دەپ, الماتىدا كونتسەرت وتكىزدى. بەلگىلى كۇيشى ءشامىل ءابىلتاي وسىعان قارسى ءۋاج كەلتىرىپ, وسى جىلى قۇرمانعازىنىڭ 195 جىلدىعى ەكەنىن ايتتى. استانادا دا, كۇيشىنىڭ كەسەنەسى ورنالاسقان رەسەيدىڭ استراحان وڭىرىندە دە كەيىنگى مەرەيتويلىق داتاعا بايلانىستى شارالار ۇيىمداستىرىلدى.
ۇلتتىق ونەردىڭ ناسيحاتىندا تەلەارنالار ۇلكەن ءرول اتقاراتىنى انىق. تەلەارنالارداعى بەلگىلى ءبىر سالماقتى, ساليقالى باعدارلامالار ارقىلى دا شىندىققا ءبىر تابان بولسا دا جاقىنداۋعا بولادى. قازاق تەلەۆيزياسىنا بيىل 60 جىل تولدى. سونىڭ زاڭدى مۇراگەرى «Qazaqstan» ۇلتتىق تەلەارناسى 2011 جىلدىڭ 1 قىركۇيەگىنەن باستاپ 100 پايىز قازاق تىلىندە حابار تاراتۋعا كوشتى.
كەزىندە بۇل تەلەارناداعى «اسىل مۇرا» اتتى ادەبي-سازدى باعدارلاماعا بايلانىستى «ءجانىبەك ءان سالادى, اقسەلەۋ تامسانادى» دەگەن ءسوزدى كورنەكتى اقىن جاراسقان ءابدىراشۇلى ايتىپ, بۇل ءسوز حالىق اراسىنا تاراپ كەتتى. يليا جاقانوۆ, جارقىن شاكارىم سىندى زەردەلى مۋزىكا زەرتتەۋشىلەردىڭ دە تۇششىمدى باعدارلامالارى بولدى. كەيىنگى جىلدارى بۇل جاعى سۇيىلىپ كەتتى. اقان ءابدۋالى جۇرگىزگەن «تەلقوڭىر» باعدارلاماسى عانا جىرتىقتى جاماعانداي ەدى, ونىڭ ءوزى توقتاپ قالدى.
بەلگىلى جازۋشى سماعۇل ەلۋبايدىڭ «ەل بولامىن دەسەڭ, تەلەەكرانىڭدى تۇزە» دەگەنىن حالىق بىلەدى. سول ءسوز بۇگىنگى كۇنى ءالى دە وزەكتى بولىپ وتىر. «Qazaqstan» ۇلتتىق تەلەارناسى مەرەيتويىنا بايلانىستى «التىن قوردان» بۇرىنعى باعدارلامالاردى الىپ, ءار دەمالىس سايىن كورسەتىپ جاتىر. بىراق بۇل تەڭىزگە تامعان تامشىداي عانا.
قازىر تەلەارنالار تورىنە ەسترادا شىعىپ, ۇلتتىق مۋزىكا ونەرىنىڭ باسى بوساعادا قالعانىن, ءتول ونەرىمىز ءوز ەلىڭدە وگەي بالانىڭ كۇيىن كەشىپ وتىرعانىن وسى ونەر وكىلدەرىنەن ءجيى ەستىپ جاتامىز. «قازاقستان» رترك» اق باسقارما توراعاسى ەرلان قاريننىڭ ءوزى مۇنى مويىندايدى.
ۇلتتىق تەلەارنادان قازاق مۋزىكاسىنا قاتىستى «ءىنجۋ-مارجان» جوباسىنىڭ ءتۇسىرىلىمى باستالدى. وندا ءار ءوڭىر ونەرپازدارى, بارلىعى 120 ادام ەكى-ەكى شىعارمادان ورىندايدى. سوندا باس-اياعى 240 تۋىندى كورەرمەنگە ۇسىنىلادى. بىرنەشە جىل بۇرىن «قازاقتىڭ 1000 ءانى», «قازاقتىڭ 1000 كۇيى» جيناقتارى جارىق كوردى. مۋزىكا زەرتتەۋشىلەرى اندەرىمىز بەن كۇيلەرىمىز ودان دا كوپ ەكەنىن ايتادى. ونىڭ سىرتىندا جىرلارىمىز, تەرمەلەرىمىز بار. ءبىر باعدارلامادا ونىڭ ءبارىن قامتۋ مۇمكىن ەمەس. بۇل ءۇشىن ءتيىستى تۇسىرىلىمدەردى ۇيىمداستىرىپ, «ءىنجۋ-مارجاندى» حالىققا ءبىرنەشە جىل بويى ۇسىنۋ كەرەك. نەمەسە وسى سياقتى باسقا باعدارلامالار قولعا الىنۋى ءتيىس.
جاڭا جوبانىڭ تانىستىرىلىمىندا ەرلان قارين ءتول ونەر وكىلدەرىمەن كەزدەستى. «Qazaqstan» ۇلتتىق تەلەارناسىندا ەكىنشى جىل ءجۇرىپ جاتقان «Men qazaqpyn» مەگاجوباسى تۋرالى ءسوز ساباقتادى. اشىعىن ايتقاندا, تەلەارناداعى ۇلتتىق مۋزىكاعا قاتىستى حالىقتىڭ ىقىلاسىنا بولەنگەن جالعىز وسى باعدارلاما عانا بولىپ وتىر. تەلەارنا باسشىسىنىڭ ايتۋىنشا, «Men qazaqpyn» ءار ايماقتا جۇرگەن دارىندى جاس ونەرپازداردى قولداۋعا باعىتتالعان. ال «ءىنجۋ-مارجان» ارقىلى حالىق بەلگىلى ءانشى, كۇيشى, جىرشى-تەرمەشى, جىراۋلار ونەرىمەن قايتا قاۋىشادى. بۇل جوبانىڭ تاعى ءبىر ماقساتى – مايتالمان ونەرپازداردى تەلەارناعا جازىپ الىپ, تاسپانى «التىن قوردا» ساقتاۋ. سوندا ولاردىڭ ونەرى تاسقا باسىلعانداي بولىپ, ەرتەڭگى ۇرپاققا دا جەتەدى.
جوبانىڭ «ءىنجۋ-مارجان» اتاۋى ءالى ناقتى بەكىتىلمەگەن, بولاشاقتا وزگەرۋى مۇمكىن. تانىستىرىلىمدا بەلگىلى قالامگەر, جىرشى-جىراۋ بايانعالي ءالىمجانوۆ «حالىق قازىناسى» دەگەن اتاۋدى ۇسىنىپ, ەرلان قارينگە بازىناسىن جەتكىزدى.
«كەڭەس كەزەڭىنىڭ وزىندە, پارتيا, ۇكىمەت دەپ قورقىتقان زاماندا اعالارىمىز «حالىق قازىناسى», «تەرمە» دەگەن حابارلاردى ۇزبەي جۇرگىزىپ وتىردى. سول كەزدە «بەس عاسىر جىرلايدى» اتالاتىن حاباردى تۇسىردىك. كۇنىنە ءۇش حاباردان ءتۇسىرىپ, سول كەزدە وسىنداي اتاۋمەن كىتاپ شىقتى. ءوزىم وسى باعدارلامانىڭ اۆتورى-جۇرگىزۋشىسى بولدىم. بۇكىل قازاقستاننىڭ جىرشى-جىراۋلارىن ءتۇسىرىپ ەدىك. جەلتوقسان كوتەرىلىسى كەزىندە بۇل حاباردىڭ توڭىرەگىندە جۇرگەندەر قۋدالاۋعا ۇشىرادى. مەن ول ۋاقىتتا الماتىدان كوشىپ كەتكەنمىن, ماعان تيىسكەن جوق. ال تاۋەلسىزدىگىمىزدى العاننان كەيىن «حالىق قازىناسى -جىرشى-جىراۋلاردى شىعارساڭدارشى» دەپ ءوزىم بارماعان تەلەارنا باسشىسى جوق. ارۋاق, رۋح جىردا جاتىر. كەشەگى «كوشپەندىلەر» ءفيلمى نەگە ناشار بولىپ شىقتى؟ ءفيلمدى تۇسىرگەندەر ءماشھۇر ءجۇسىپتىڭ ارۋاعىنان اتتاپ كەتتى. اڭىزدىڭ ءبارىن شەتكە ىسىرىپ, شەتەلدىكتەرگە ەلىكتەدى. جىر تىرىلسە, حالىقتىڭ رۋحى ويانىپ, كوتەرىلەدى» دەگەن ب.ءالىمجانوۆ قازاقتىڭ اڭىزدارىنا ارنالعان «اتادان قالعان اڭىزىم» اتتى تەلەجوبانىڭ نۇسقاسىن تەلەارنا باسشىسىنىڭ قولىنا تاپسىردى.
بيىل فونوگرامانى تىيۋعا, ۇلتتىق ونەردى تەلەارنالاردا ۇلىقتاۋعا بايلانىستى بيلىك ورگاندارىنا بەلگىلى ونەر قايراتكەرلەرى حات جازعان. حاتقا بارلىعى 66 ادام قول قويدى. سونىڭ اراسىندا تانىمال ءانشى ساۋلە جانپەيىسوۆا دا بار. الايدا بۇل حاتقا بىردە-ءبىر جاۋاپ بولماعان. ساۋلە ستاحانشىلقىزى «ءىنجۋ-مارجاندى» سونىڭ ءبىر جاۋابى رەتىندە ۇعاتىنىن جەتكىزدى. كەيبىر ۇلتقا كەرەك باعدارلامالاردىڭ رەيتينگ بەرمەدى دەگەن سىلتاۋمەن ەفيردەن الىنىپ تاستالاتىنىن ايتىپ, «ءىنجۋ-مارجان» سولاردىڭ كەبىن كيىپ قالماي ما دەپ الاڭداۋشىلىق ءبىلدىردى.
«مەن قالا, وبلىس ورتالىقتارى تۇگىلى الىس اۋداندار, اۋىلدارعا گاسترولدەرمەن باراتىن ءانشىمىن. سوندا ءوزىمدى تانىمايتىن ادامدار دا بار ەكەن. تانىماعان سوڭ, كونتسەرتكە كەلمەيدى. ونەرپازدى ناسيحاتتاۋدا تەلەارنالاردىڭ ۇلكەن ۇلەسى بار. قانشا جىلداردان بەرى تەلەارنالاردا مۇلدەم جوقپىز دەپ ايتۋعا بولادى. وندا كورىنبەگەن سوڭ, ءبىزدى بىلەتىن ەل ىزدەيدى, بىلمەيتىندەر, ارينە, ىزدەمەيدى. مەنەن ءبىر وبلىس باسشىسى «تۇرسىنبەك قاباتوۆ گاسترولمەن كەلگەندە حالىق جاپپاي بارادى عوي, سىزدەرگە نەگە كەلمەيدى؟» دەپ سۇرادى. «تۇرسىنبەك كۇنى-ءتۇنى ەفيردەن تۇسپەيدى, ال ءبىز شىقپايمىز» دەپ جاۋاپ بەردىم» دەگەن رەنىشىن جەتكىزدى س. جانپەيىسوۆا.
بۇعان «ءىنجۋ-مارجاندى» قولعا العاندا رەيتينگكە قارامادىق. رەيتينگتى ويلاساق, بۇل جوبانى باستامايتىن دا ەدىك. بۇل – باسى عانا. ۇلكەن جاڭالىقتار ءالى الدا. الداعى ءۇش-ءتورت اي شاماسىندا مۇنى سىزدەرگە ۇسىنامىز. ەلباسى نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ ءار باستاماسى – ماعان ۇلكەن سىيلىق. سەبەبى مەملەكەت باسشىسى باستاي الماي وتىرعان جوبالارىمىزعا جول اشىپ بەرىپ وتىر» دەدى ە.قارين.
ەندى ونىڭ ايتقانىنىڭ ناقتى ءىس جۇزىندە ورىندالعانىن كۇتەمىز. ۇلتتىق ونەردى ۇلىقتايتىن كۇن باياعىدا كەلدى.
