ءتالىم, ءبىلىم, تاجىريبە جيناقتاپ, ىزگىلىكتىڭ جولىنا ءتۇسۋ, ادامشىلىقتىڭ, ار-نامىستىڭ تۋىن اسقاقتاتا ۇستاۋ, ويىن ويۋلاپ ورنەكتەپ جەتكىزۋ, عىلىمنىڭ تاس قياسىنا ورمەلەۋ, ورتاڭا, قاۋىمىڭا جاقسىلىقتىڭ ساۋلەسىن شاشۋ ەكىنىڭ بىرىنە بۇيىرعان سىي ەمەس. سولاي دەسەك تە, ءبىر وزىندە كىسىلىك كەلبەت, كوركەم مىنەز, وزىنە تىلەگەندى وزگەگە تىلەيتىن تازا جۇرەك, مەيىرباندىق پەن تەگەۋىرىندىلىكتى تىزگىندەپ ۇستاعان ۇستازدىق, بىرەگەي تۇجىرىمى مەن كوزقاراسى بار عالىمدىق, قىسقاسى, ءورى-قىرى بىردەي قادىرلى ازاماتتىڭ ءبىرى – ەكونوميكا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى, پروفەسسور, قازاقستان ۇلتتىق جاراتىلىستانۋ عىلىمدارى اكادەمياسىنىڭ اكادەميگى, قازاقستان جۋرناليستەر وداعىنىڭ مۇشەسى, ل.گۋميلەۆ اتىنداعى ەۋرازيا ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتى ەكونوميكا فاكۋلتەتىنىڭ دەكانى سەرىك بيحانۇلى ماقىش.
بەلگىلى عالىمنىڭ ءومىر جولى مازمۇندى ماعىناعا تولى دەپ ايتۋعا بولادى. اۋىلدا وسكەن ورەن جاسىنان ەڭبەككە ارالاسىپ, جوعارى وقۋ ورنىنا تۇسكەنشە, اۋىلدا ساقپانشى, جىلقىشىنىڭ كومەكشىسى سەكىلدى ءتۇرلى قارا جۇمىستىڭ قازانىندا قاينادى. ءسويتىپ ءجۇرىپ, قازىنالى قاريالاردىڭ ناقىلعا تولى اڭگىمەلەرىن تىڭداپ, وسكەن توپىراعىنىڭ تاريحىنا قانىپ, ەل ىشىندەگى ابىرويلى ازاماتتاردىڭ اسىل قاسيەتتەرىن بويىنا سىڭىرە ءبىلدى. ودان كەيىن جاس وعىلاننىڭ الدىندا تەمىردەي ءتارتىپ پەن توزىمگە باۋليتىن اسكەري ءومىر, قىزىعى مول ستۋدەنتتىك شاق, عۇلامالار ءدارىسى, ءبىلىم باقشاسى گۇلدەرىنىڭ حوش ءيىسى, ءبىر سوزبەن قايىرعاندا, رۋحاني جەتىلۋگە قۇلشىنىستار الەمى تۇردى. ونىڭ بويىنداعى ەڭبەكقورلىق, ىزگىلىك, جاناشىرلىق, ۇلتقا دەگەن قامقورلىق قاسيەتى ونى وزگەدەن ەرەكشەلەندىرىپ تۇرادى. ماسەلەن, 2019 جىلدىڭ اقپانىندا ەلوردامىزدا بەس پەرىشتە وتقا جانىپ كەتكەندە, سەرىك بيحانۇلى ەكى وكپەسىن قولىنا الىپ, سول بالاپانداردىڭ رۋحىنا قۇران وقىتىپ, ساداقا بەردى. سودان سوڭ ماسكەۋدەگى مەملەكەتتىك اسكەري مۇراعاتىنان ەكىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىسقا كەتكەن اتاسى ماقىشتىڭ 1943 جىلدىڭ اقپانىندا مەرت بولعانى تۋرالى مالىمەتتى ىزدەپ تاۋىپ, نيجني نوۆگورود وبلىسى, ستارايا رۋسسا اۋدانى يلمەن كولى جاعاسىنداعى زيراتىنا بارىپ قۇران باعىشتاۋى, يا بولماسا عىلىمي جەتەكشىسى, اقىلمانى اكادەميك عابدىعاپار سەيتقاسىموۆتىڭ ءومىرى مەن شىعارماشىلىعىن تولعاعان «ونەگەلى ءومىر» كىتابىنىڭ شىعۋىنا باستاماشىل بولۋى دا ءبىر كىسىگە جۇك بولارلىق ءىس. سونداي-اق عالىم 2017-2019 وقۋ جىلىندا ەكونوميكا فاكۋلتەتىنىڭ بارلىق ءبىلىم بەرۋ باعدارلامالارىنىڭ باكالاۆريات جانە ماگيستراتۋرا, دوكتورانتۋرا دەڭگەيلەرى بويىنشا ناار جانە FIIBA تاراپىنان حالىقارالىق اككرەديتاتسيادان 5-7 جىلعا وتكىزۋدە فاكۋلتەتتىڭ التى مامان دايارلايتىن كافەدرالارىنىڭ قىزمەتىن ۇيىمداستىرا ءبىلدى. 2015-2016 وقۋ جىلىندا «100 ناقتى قادام» ۇلت جوسپارىنىڭ 93 قادامىنا قاتىستى قر ەسەپ كوميتەتىنىڭ مەملەكەتتىك اۋديت ماماندىعىن ەنگىزۋگە قاتىستى تاپسىرىسىنا سايكەس, ول ەكونوميكا فاكۋلتەتىنىڭ دەكانى رەتىندە قىسقا مەرزىم ىشىندە ۋنيۆەرسيتەت بازاسىندا 2016 جىلى قاڭتاردا «مەملەكەتتىك اۋديت» ماماندىعى بويىنشا وقۋ-ادىستەمەلىك بىرلەستىگىن ۇيىمداستىرىپ, كەڭەس قۇرامىن جاساقتادى. اتالعان ماماندىق بويىنشا ءۇش دەڭگەيدە: باكالاۆريات, ماگيستراتۋرا جانە دوكتورانتۋرانى جۇرگىزۋگە ليتسەنزيا الۋعا تىكەلەي اتسالىستى.
سونىمەن قاتار ەكونوميكا فاكۋلتەتىنىڭ حالىقارالىق بايلانىستارىنىڭ نىعايۋىنا ۇلەس قوستى. استانا ەكونوميكالىق فورۋمى اياسىندا ۋنيۆەرسيتەتىمىزدىڭ بازاسىندا حالىقارالىق عىلىمي كونفەرەنتسيالار, فورۋمدار ۇيىمداستىردى. اسىرەسە ل.گۋميلەۆ اتىنداعى ەۋرازيا ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىندە حالىقارالىق جيىنعا كەلگەن نوبەل سىيلىعىنىڭ لاۋرەاتتارى روبەرت اۋمانن, فينن كيدلاند, كريستوفەر پيسساريدەس, دجون نەش, ەدۆارد پرەسكوتت, روبەرت ماندەلل, سەر دجەيمس ميررليس, دجوردج فيتسدجەرالد سمۋت ءىىى, ەريك ماسكين, مۋحامماد يۋنۋس, ەدۆارد پرەسكوتت, رە كۆون چۋنگ, پول رومەر, س.فيشەر ءدارىس وقىپ, وتاندىق عالىمدارمەن جۇزدەسىپ, پىكىر الماستى. وسى ءىس-شارانىڭ جوعارعى دەڭگەيدە وتۋىنە سەرىك بيحانۇلى ۇيىتقى بولدى. تىعىز بايلانىستىڭ ناتيجەسىندە ولارمەن قارىم-قاتىناس نىعايا ءتۇسىپ, ونىڭ جالعاسى دوستىققا ۇلاستى.
سەرىك ماقىش بىلىكتىلىگىن ارتتىرۋ ماقساتىندا الەمنىڭ جەتەكشى ۋنيۆەرسيتەتتەرىندە حالىقارالىق سەمينارلار مەن ترەنينگتەرگە قاتىسىپ, عىلىمي تاعىلىمدامادان ءوتىپ, تاجىريبەسىن بايىتتى. عالىمنىڭ بۇگىنگە دەيىن 85-تەن اسا عىلىمي ەڭبەكتەرى, ونىڭ ىشىندە: 8 وقۋلىق, 13 وقۋ قۇرالى جانە 3 مونوگرافياسى مەن سكوپۋس – 5 تومسون – 1 ماقالاسى جارىق كوردى. اتالمىش ەڭبەكتەرىنىڭ ىشىندە جوعارى وقۋ ورىندارىنىڭ ەكونوميكالىق ستۋدەنتتەرى ءۇشىن ءوزىنىڭ جەكە اۆتورلىعىمەن مەملەكەتتىك تىلدە العاشقىلاردىڭ ءبىرى بولىپ جارىق كورگەن بىرنەشە وقۋلىقتارى مەن وقۋ قۇرالدارى بار. دالىرەك ايتقاندا: «اقشا اينالىسى جانە نەسيە», «كوممەرتسيالىق بانكتەر وپەراتسيالارى» وقۋ قۇرالدارى, قر ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترلىگىنىڭ رەسپۋبليكالىق وقۋ-ادىستەمەلىك كەڭەسىمەن وقۋلىق رەتىندە ۇسىنىلعان «بانك ءىسى» وقۋلىعى, سونداي-اق «كوممەرتسيالىق بانكتىڭ قىزمەتىن باسقارۋ: جاعدايى مەن بولاشاعى» اتتى مونوگرافياسى وسى سالادا وقيتىن ستۋدەنتتەردىڭ قولىنان تۇسپەيتىن وقۋلىققا اينالعان.
ءبىر جاعىنان سەرىكتىڭ جاسىنان س.زيمانوۆ, يا.اۋباكىروۆ, ك.ساعاديەۆ, ە.تۇركەباەۆ, س.ساتىبالدين سەكىلدى اكادەميك اعالارىنان العان ءتالىم-تاربيەسى ونىڭ جاقسى ازامات بولىپ قالىپتاسۋىنا اسەرىن كوپ تيگىزدى. ول نارحوزدىڭ «قارجى جانە نەسيە» ماماندىعىن اياقتاعاننان كەيىن, 1994-2002 جىلدار ارالىعىندا سونداعى «بانك ءىسىن ۇيىمداستىرۋ» كافەدراسىندا قىزمەت ىستەپ, «ۆاليۋتالىق وپەراتسيالار», «اقشا, نەسيە, بانكتەر», «ينۆەستيتسيانى قارجىلاندىرۋ جانە نەسيەلەۋ», «حالىقارالىق ۆاليۋتا-نەسيە قاتىناستارى», «بانكتىك ماركەتينگ», «بانكتىك مەنەدجمەنت», «اقشا-نەسيەلىك رەتتەۋ» پاندەرىنىڭ باعدارلامالارىن جاساپ, قازاق جانە ورىس تىلىندە ستۋدەنتتەرگە ءدارىس وقىپ, سەمينار ساباقتارىن جۇرگىزدى. جاس ۇستاز ءۇشىن بۇل شەبەرلىك پەن ءبىلىم مەكتەبىنە اينالدى. اۋديتوريادا عىلىم جايىندا ورەلى وي ايتۋ – ناعىز ونەر. مىنەكەي, ول بىلىكتىلىككە, بىلىمدىلىككە, شەشەندىككە, شەبەرلىككە وسىلايشا جاتتىعىپ, ۇستازدىق جولعا مىقتاپ ءتۇستى. ۇستاز تۇلعاسى قانداي دەگەندە, ءال-فارابي سيپاتتاعانداي, «ول تىم قاتال دا بولماۋعا ءتيىس, تىم ىرىققا دا جىعىلا بەرمەۋ كەرەك, ويتكەنى تىم قاتالدىق شاكىرتتى ءوزىنىڭ ۇستازىنا قارسى قويادى, ال تىم ىرىققا كونە بەرۋ ۇستازدىڭ قادىرىن كەتىرەدى, ونىڭ بەرگەن ساباعى مەن عىلىمىنا شاكىرتى سەلقوس قارايتىن بولادى. ۇستاز تاراپىنان بارىنشا ىنتالىلىق پەن تاباندىلىق قاجەت, ويتكەنى بۇلار, جۇرت ايتقانداي, تامشىسىمەن تاس تەسەتىن سۋ ءتارىزدى». سايىپ كەلگەندە, تالىمگەرلىك, ۇيرەتۋشىلىك ىسىندەگى سەرىك ماقىشتاي ۇستازدىڭ ۇستانىمى دا جوعارىدا ايتقان ويمەن ۇيلەسەدى.
سەرىك بيحانۇلى – جانى نازىك, انا ءتىلىنىڭ ۋىزىنا قانعان ازامات. ونىڭ جالىندى جۇرەگى سىرعا, جىرعا تولى, ءاربىر ءاننىڭ مولدىرەگەن قاسيەتىن تەرەڭ ءتۇسىنىپ, ءوزى دە ءاندى تامىلجىتىپ شىرقايدى. اسىرەسە «ەكى جيرەن», «نۇريكامال», «دۋداراي», «ابىلاي اسپاس ارقانىڭ سارى بەلى», «اق باقاي», «قارعام-اۋ», «گاككۋ» اندەرىن ورىنداعاندا ءبىر جاساپ قالاسىڭ. ءتىپتى ەيفەل مۇناراسىنىڭ ۇشار باسىنان «گاۋھارتاس» ءانىن ورىنداپ, ءپاريجدىڭ ونەرگە ىڭكار جۇرتىن قايران قالدىردى. ءسويتىپ, ۇلى ءانشى امىرەنىڭ رۋحىن جاڭعىرتقان. پراگانىڭ تورىندە «نازقونىر» ءانىن سىڭعىرلاتىپ سۇڭقىلداتقان. ءيا, ونى ساحارانىڭ ساندۋعاشى, لەبىزى, مىنەزى, ونەرى, ادەبى, ءبىر سىرلى, سەگىز قىرلى بولمىسى ءبىر-بىرىنە سايما-ساي ۇلى دالانىڭ ءبىر جارقىن ساۋلەسى دەرسىڭ!
ال سەرىك ماقىشتىڭ «اۋىلىم, الماتىم, استانام» اتتى عۇمىرنامالىق حيكاياتىن وقىعاندا جەر-سۋدىڭ تاريحىنا, اتا-تەك شەجىرەسىنە جەتىكتىگى دە ايقىن تانىلادى. ماسەلەن, بايقوڭىر پەتروگليفتەرى, بۇلانتى شايقاسى, ۇلى باباسى ابىلاي حاننىڭ كەڭەسشىسى نياز بي تىلەۋلىۇلى جونىندەگى دەرەكتەرى ونىڭ ۇلتتىق تاريحي ساناسىنىڭ جوعارى ەكەندىگىن دالەلدەيدى.
قورىتا ايتقاندا, ۇستازدىق پەن عالىمدىقتى, ادامشىلىق پەن پاراساتتىلىقتى ءپىر تۇتا بىلگەن ازاماتقا ءومىر جولىندا ابىروي بيىگىن تىلەيمىن!
سەرىك نەگيموۆ,
قازاقستاننىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن
قايراتكەرى, فيلولوگيا
عىلىمدارىنىڭ
دوكتورى, پروفەسسور
