– قوسىمشا ءبىلىم بەرۋ گرانتتارىن ءبولۋ جانە جاڭادان جاتاقحانالار سالۋ مىڭداعان جاس قازاقستاندىقتار ءۇشىن قولايلى مۇمكىندىكتەرگە جول اشادى.
جاڭا الەۋمەتتىك باستامالار, ەڭ الدىمەن, جاستار مەن جاس وتباسىلارعا جاسالعان قامقورلىق, قوماقتى قولداۋ بولاتىنى ايقىن. «بەس الەۋمەتتىك باستامانى» تولىق كولەمدە ىسكە اسىرۋ – بارلىق دەڭگەيدەگى اتقارۋشى ورگانداردىڭ باستى مىندەتى. جالقاۋلىققا, سالعىرتتىققا, نەمقۇرايلىققا ەندى توزۋگە بولمايدى. وسى ستراتەگيالىق ماڭىزدى ءىس تاپسىرىلعان تۇلعالار حالىقتىڭ قاتاڭ باقىلاۋىندا بولادى.
بۇگىنگى تاڭدا جوعارى وقۋ ورىندارى مەن كوللەدج ستۋدەنتتەرىن جاتاقحانامەن قامتاماسىز ەتۋ – وزەكتى ماسەلەنىڭ ءبىرى. جاتاقحانادان ورىن الۋ كەز كەلگەن ستۋدەنتكە قيىندىق تۋعىزىپ كەلگەنى جاسىرىن ەمەس. كوپتەگەن ستۋدەنتتەر ونى ءوز بەتىمەن شەشۋگە ءماجبۇر بولۋدا جانە بۇل ولارعا ايتارلىقتاي شىعىن كەلتىرەدى. ال جاتاقحاناداعى ورىندار ءبىرىنشى كەزەكتە كوبىنەسە ستۋدەنتتەردىڭ جەڭىلدىگى بار ساناتىنا جاتاتىندارعا (كوپ بالالى وتباسىلاردان شىققاندار, اتا-اناسىز قالعاندار, تابىسى تومەن وتباسىلاردىڭ بالالارى جانە ت.ب.) بولىنەدى. ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترلىگىنەن الىنعان اقپارات بويىنشا بۇگىنگى كۇنى ەلىمىزدەگى جوعارى وقۋ ورىندارىندا 530 مىڭ ستۋدەنت ءبىلىم الادى. سونىڭ ىشىندە 38 %-ى باسقا قالالاردان كەلگەندەر جانە جاتاقحاناعا مۇقتاج ەكەن.
مەملەكەت باسشىسى بۇل مىندەتتى شەشۋ ءۇشىن جوعارى وقۋ ورىندارى, كوللەدجدەر مەن دەۆەلوپەرلىك كومپانيالار مەملەكەت جانە جەكەمەنشىك سەرىكتەستىگى قاعيداسىمەن جاتاقحانا سالۋدى باستاۋعا تاپسىرما بەرگەنى بەلگىلى. «مەملەكەت ءوز تاراپىنان ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترلىگى ارقىلى جاتاقحانا قۇرىلىسىنا جۇمسالعان ينۆەستيتسيالاردىڭ بەلگىلى ءبىر بولىگى بىرتىندەپ قايتارىلۋىنا كەپىلدىك بەرەدى. 2022 جىلدىڭ سوڭىنا دەيىن ستۋدەنتتەرگە ارناپ كەمىندە 75 مىڭ ورىندىق جاڭا جاتاقحانا سالۋدى تاپسىرامىن. بۇل الداعى جىلداردا وسە تۇسەتىن سۇرانىستى ەسكەرگەننىڭ وزىندە جاتاقحانا تاپشىلىعىن ءبىرجولا شەشەدى» دەدى نۇرسۇلتان نازارباەۆ «پرەزيدەنتتىڭ بەس الەۋمەتتىك باستاماسى» اتتى حالىققا ۇندەۋىن جاريالاعان كەزدە.
جوبا قالاي جۇزەگە اسىرىلادى؟
ۋنيۆەرسيتەتتەر, كوللەدجدەر جانە ينۆەستورلار ءۇشىن بۇل مەحانيزمنىڭ تارتىمدىلىعى سونشالىق, ولاردىڭ شىعىندارى مەملەكەتتىڭ كەپىلدىك بەرۋى ەسەبىنەن جاتاقحانالار سالۋعا جۇمسالعان ينۆەستيتسيالاردىڭ بولىگىن ءبىرتىندەپ قايتارىپ بەرۋمەن اياقتالادى. جوبانى ىسكە اسىرۋدىڭ الدىن الا جاسالعان تىزبەسى مىناداي:
– ءبىرىنشى كەزەڭدە جوعارى وقۋ ورنى, كوللەدج نەمەسە جەكە سەرىكتەس جاتاقحانا جوباسىن دايىندايدى;
– ەكىنشى كەزەڭدە باعدارلامانىڭ وپەراتورى بولىپ سانالاتىن «قارجى ورتالىعى» اق-پەن شارت جاساسادى;
– ءۇشىنشى كەزەڭدە شارتتىڭ نەگىزىندە جوعارى وقۋ ورىندارى, كوللەدجدەر (نەمەسە جەكە سەرىكتەس) بانكتەن نەسيە الىپ, قۇرىلىس كومپانياسىن جالداپ, جاتاقحانانى تۇرعىزادى.
ايتارلىعى, جاتاقحانا قولدانىسقا بەرىلىپ, ىسكە قوسىلعان كۇننەن باستاپ تاراپتار ءبىر توسەك ورىنعا ءتيىستى ەسەپتەلگەن سومانى بەلگىلى ءبىر مەرزىمنىڭ ىشىندە الادى جانە قۇرىلىس جۇرگىزۋگە جۇمساعان شىعىنىن وتەيدى. ۋنيۆەرسيتەتتەردە, كوللەدجدەردە نەمەسە جەكەمەنشىك سەرىكتەستىكتەردە جەر ۋچاسكەسى بولماعان جاعدايدا جەرگىلىكتى اتقارۋشى ورگاندار ينجەنەرلىك-كوممۋنيكاتسيالىق ينفراقۇرىلىمىن جۇرگىزە وتىرىپ, جەر ۋچاسكەسىن ءبولىپ بەرەدى. ءوز كەزەگىندە «قارجى ورتالىعى» اق نورماتيۆتەردى ەسەپتەۋ, شارتتاردى ازىرلەۋ مەن جاساۋ, تولەم جۇرگىزۋ ءۇشىن جاۋاپ بەرەدى.
5 جىلدا 15 جاتاقحانا سالىندى
ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترلىگىنىڭ دەرەكتەرى بويىنشا 2013-2017 جىلدارعا بارلىعى 18 ستۋدەنتتىك جاتاقحانالار قۇرىلىسى جوسپارلانعان. ولاردىڭ 16-سى – ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترلىگىنە, 1-ەۋى – اۋىل شارۋاشىلىعى مينيسترلىگىنە, 1-ەۋى مادەنيەت جانە سپورت مينيسترلىگىنە تيەسىلى. بۇگىنگە دەيىن ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترلىگىنىڭ تىزىمىندەگى 16 جاتاقحانانىڭ 15-ءى (7025 ورىنعا ارنالعان) پايدالانۋعا بەرىلدى. سونىڭ ىشىندە: 2013 جىلى – 2 جاتاقحانا (ل.گۋميلەۆ اتىنداعى ەۇۋ – 135 ورىن; قورقىت اتا اتىنداعى قمۋ – 400 ورىن); 2014 جىلى – 3 جاتاقحانا (قارمتۋ – 822 ورىن; ءال-فارابي اتىنداعى قازۇۋ – 274 ورىن; نۇر-مۇباراك ۋنيۆەرسيتەتى – 610 ورىن); 2015 جىلى – 7 جاتاقحانا (پاۆلودار مەملەكەتتىك پەدينستيتۋتى – 500 ورىن; م.لومونوسوۆ اتىنداعى ممۋ-دىڭ قازاقستاندىق فيليالى – 500 ورىن; قىزپۋ – 450 ورىن; وڭتۇستىك قازاقستان مەملەكەتتىك پەداگوگيكالىق ينستيتۋتى – 500 ورىن; ش.سەرىكباەۆ اتىنداعى شقمۋ – 500 ورىن; س.تورايعىروۆ اتىنداعى پمۋ – 500 ورىن; م.اۋەزوۆ اتىنداعى وقمۋ – 588 ورىن); 2016 جىلى – 2 جاتاقحانا (ق.ساتپاەۆ اتىنداعى قازۇتۋ – 344 ورىن; ش.ءۋاليحانوۆ اتىنداعى كمۋ – 310 ورىن); 2017 جىلى 1 جاتاقحانا (س.سەيفۋللين اتىنداعى قازاتۋ – 592 ورىن) پايدالانۋعا بەرىلدى. ال بيىل ل.گۋميلەۆ اتىنداعى ەۋرازيا ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتى استانا قالاسىندا 500 ورىندىق جاتاقحانا سالۋدى جوسپارلاپ وتىر. ياعني ەلوردالىق ستۋدەنتتەرگە 2018 جىلى جاڭا وقۋ جىلىنىڭ باسىندا جاڭا جاتاقحانا تاپسىرىلادى.
الماتىدا سۇرانىس كوپ
قۇزىرلى مينيسترلىكتىڭ رەسمي دەرەكتەرىنە سۇيەنسەك, قازاقستان بويىنشا وزگە قالالاردان كەلگەن ستۋدەنتتەردىڭ جالپى سانى 204869 ادامدى قۇرايدى ەكەن. سونىڭ ىشىندە 101614-ءى جاتاقحاناعا مۇقتاج. ستۋدەنتتەردىڭ 67780-ءى جوعارى وقۋ ورىندارىنىڭ جاتاقحاناسىندا تۇرادى. ياعني ولاردى جاتاقحانامەن قامتاماسىز ەتۋ 66 %-دى قۇرايدى. اتاپ ايتارلىعى, جاتاقحاناعا مۇقتاج جاستاردىڭ دەنى, نەگىزىنەن, مەملەكەتتىك جوعارى وقۋ ورىندارىندا شوعىرلانعان. ەلىمىز بويىنشا جاتاقحاناعا قولى جەتپەي جۇرگەن ەڭ كوپ ستۋدەنتتەردىڭ «كوشىن» الماتى قالاسى (7707 ادام) باستاپ تۇر. ەكىنشى ورىندا – قاراعاندى وبلىسى (5072 ادام). ودان كەيىنگى ورىنداردى شىعىس قازاقستان, وڭتۇستىك قازاقستان, اقتوبە, جامبىل وبلىستارى يەلەنگەن.
قازىرگى كەزدە ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترلىگىنە باعىناتىن مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتتەر (30 جوعارى وقۋ ورنىنىڭ 28-ءى) شارۋاشىلىق جۇرگىزۋ قۇقىعىنداعى رەسپۋبليكالىق مەملەكەتتىك كاسىپورىن رەتىندە جۇمىس ءىستەيدى. ولار مەملەكەتتىك مەنشىك نىسانى بولىپ تابىلادى. مۇنداي فاكتور ستۋدەنتتەردى جاتاقحانامەن قامتاماسىز ەتۋ تەك جاڭا جاتاقحانالار سالۋ ارقىلى عانا مۇمكىن ەكەندىگىن كورسەتەدى. بۇگىنگى كۇنى جوعارى وقۋ ورىندارىنىڭ قاجەتتىلىكتەرىنە سايكەس, ستۋدەنتتىك جاتاقحانالار مەن وقۋ كورپۋستارىنىڭ عيماراتىن سالۋ, جوندەۋدەن وتكىزۋ بويىنشا باسىمدىق بەرىلگەن ينۆەستيتسيالىق جوبالار تىزىمىنە 16 جوبا ەنگىزىلگەن. سونىڭ ىشىندە 11-ءى جاتاقحانالار قۇرىلىسىنا جاتادى. 16 جوبانىڭ ىشىندە 3 ينۆەستيتسيالىق جوبا بويىنشا جوبالىق-سمەتالىق قۇجاتتاما دايىندالعان. جالپى قۇنى 3,6 ملرد تەڭگەگە 2 جاتاقحانا مەن 1 وقۋ كورپۋسىنىڭ عيماراتى بوي كوتەرەدى.
