وسى تۇرعىدان استاناداعى ق.قۋانىشباەۆ اتىنداعى مەملەكەتتىك اكادەميالىق قازاق دراما تەاترى العاش شاڭىراق كوتەرگەن كۇننەن-اق بەلگىلى رەجيسسەرلار ج.وماروۆ, ق.جەتپىسباەۆ, حالىق قاھارمانى ءا.مامبەتوۆتىڭ تاباندى ەڭبەكتەرىنىڭ ارقاسىندا وسالدىق تانىتقان ەمەس. سونىڭ ارقاسىندا ساحنا تورىنەن م.اۋەزوۆ, ع.مۇسىرەپوۆ, ت.احتانوۆتارمەن قاتار ورىس, اعىلشىن, فرانتسۋز, قىرعىز, ءازىربايجان, وزبەك كلاسسيكتەرىنىڭ شىعارمالارى ءبىر ءتۇسىپ كورگەن جوق. اكادەميالىق اتاق الۋى تەاتردىڭ قازىرگى باسشىسى ەركىن جۋاسبەك قىزمەت ىستەپ تۇرعان شاققا تۇسپا-تۇس كەلۋىندە دە زاڭدىلىق بار. ول جاستاي تەاتر سىنىمەن اينالىستى, تەاتر قايراتكەرلەرى وداعىن باسقاردى, نەمىس جانە م.اۋەزوۆ اتىنداعى اكادەميالىق تەاتردىڭ باسشىلىعىندا ءجۇرىپ قايناعان ەڭبەكتىڭ تەزىنەن ءوتتى.
ءوزى دە بەلگىلى دراماتۋرگ. باسقاشا ايتساق, تەاترعا قاتىستىنىڭ ءبارىن تولىق مەڭگەرگەن بىلىكتى باسشى دەۋىمىزگە ابدەن بولادى ونى. مىسالى, مەن جاقسى بىلەتىن الماتى وبلىستىق ب.ريموۆا اتىنداعى دراما تەاترىندا اپتاسىنا ەكى-ءۇش قانا قويىلىم كورسەتىلەتىن. تەاتر ماۋسىمى قاراشا ايىنىڭ باسىندا اشىلىپ, مامىر ايىنىڭ ورتا تۇسىنان اسا بەرە جابىلىپ قالاتىن. ال ق.قۋانىشباەۆ اتىنداعى استانا تەاترىندا ءبىر اي ەڭبەك دەمالىسى كەزىندە بولماسا, جىلدىڭ باسقا ۋاقىتىندا كۇن سايىن سپەكتاكل قويىلىپ, ساحنا ەش ۋاقىت بوس تۇرمايدى ەكەن. سونىمەن بىرگە, مۇندا تەاتر رەپەرتۋارىن جارنامالاۋ, ونەر ورداسىنىڭ يميدجدىك بەدەلىن قالىپتاستىرۋ, كوتەرۋ شارۋاسى دا جاقسى جولعا قويىلعان.
اقپاراتتىق قۇرالدار ءوز الدىنا, قالالىق جولاۋشىلار كولىگى – اۆتوبۋسقا كىرىپ كەلسەڭ دە, ماڭدايداعى مونيتوردان كەشكە نە بولاتىنىن, الداعى جاڭالىعىن سول جەردەن-اق ءبىلىپ الاسىڭ. ارينە, تەاتر ءۇشىن ەڭ باستىسى – جارناما, ونىڭ رەپەرتۋارى, ارتيستەرىنىڭ ويىن ورنەگى ەكەندىگى داۋسىز. تاقىرىپتىق جاعىنان دا, جانرلىق جاعىنان دا مۇندا رەپەرتۋار ۇلكەن تالعاممەن ىرىكتەلگەن. ماۋسىم جابىلار اۋىزدا ع.مۇسىرەپوۆتىڭ اتاقتى «اقان سەرى – اقتوقتى» پەساسى ساحنالانىپ, كورەرمەن سارابىنا ۇسىنىلۋىنىڭ ءوزى دە تەاتردىڭ ورلەۋ ۇستىندەگى تەگەۋرىنىن كورسەتەدى.
وسى ورايدا, ونەر ۇجىمىنداعى شىعارماشىلىق جاڭا لەپ, جەمىستى ىزدەنىس باسشى بىلىكتىلىگى مەن مەنەدجەرلىك قابىلەتتىلىگىنە دە تىكەلەي بايلانىستى بولاتىنىن ايتا كەتكەنىمىز ءجون.
وسىنداي ورلەۋ ۇستىندەگى اكادەميالىق تەاتردا اتاقتارىن ادال ەڭبەكتەن تاپقان, وزىندىك شىعارماشىلىق ورنەگى, بوياۋ پاليتراسى, كوزقاراس پايىمى, تەمپەرامەنتى ءبىر-بىرىنە ۇقسامايتىن ءۇش رەجيسسەر جۇمىس ىستەيدى. بۇعان دەيىن «ىزگىلىك فورمۋلاسى», «ءبىر ءتۇپ الما اعاشى», «گاملەت» سپەكتاكلدەرى تۋرالى گازەت بەتىنەن پىكىر ايتقانىمىزدا, ۇشەۋدىڭ ەكەۋى ءا.ورازبەكوۆ پەن ب.ۇزاقوۆتىڭ رەجيسسەرلىق ەرەكشەلىكتەرىنە دە شاما-شارقىمىزشا از-كەم توقتالىپ وتكەن بولاتىنبىز.
بۇل جولعى نەگىزگى اڭگىمە «اقان سەرى – اقتوقتى» سپەكتاكلى جايىندا بولعاندىقتان, ارينە, ونى قويعان رەجيسسەر ن.جۇمانيازوۆقا دا سوقپاي وتە الايمىز. «اقان سەرى – اقتوقتى» – ادەبيەتىمىزدىڭ كورنەكتى ءسوز زەرگەرى عابيت مۇسىرەپوۆتىڭ التىن قالامىنان تۋعان اسىل جاۋھارلاردىڭ ءبىرى. العاش رەت 1942 جىلى 3 قىركۇيەكتە قويىلعان. باستى رولدەردە, ول كەزدە ورىمدەي جاس, كەيىن قازاق تەاترى مەن كينوسىنىڭ جارىق جۇلدىزدارى بولعان اتاقتى ارتىستەر ويناپ, اقان سەرى وبرازىن ش.ايمانوۆ, اقتوقتىنى ش.جانداربەكوۆا, ناۋان حازىرەتتى ق.بادىروۆ, جالمۇحاندى ە.ومىرزاقوۆ, قوڭقايدى س.قوجامقۇلوۆ, مىلقاۋدى ق.قۋانىشباەۆ سومداعان ەدى. ءاۋ دەگەننەن شىعارما قازاق دراماتۋرگياسى مەن تەاتر تاريحىنىڭ جارقىن جاڭا ءبىر بەلەسى دەپ باعالاندى.
سول كۇنمەن ەسەپتەسەك, «اقان سەرى – اقتوقتىنىڭ» ساحنا تورىنەن تۇسپەي كەلە جاتقانىنا بيىل تۋرا جەتپىس جىل تولىپتى.
كلاسسيكاعا ءتان ناعىز شۋاقتى ونەر عۇمىر. ءبىر سۇيسىنەرلىگى, ءبىز ءسوز ەتىپ وتىرعان ق.قۋانىشباەۆ اتىنداعى اكادەميالىق مۋزىكالىق دراما تەاترى دا العاش شاڭىراق كوتەرگەندە, شىمىلدىعىن
1991 جىلى 15 قاراشادا وسى سپەكتاكلمەن اشقان-دى. ساحنالاعان استانا تەاترىن قۇرعانداردىڭ ءبىرى, بەلگىلى رەجيسسەر مارقۇم جاقىپ وماروۆ بولاتىن. وعان دا مىنە, اتتاي جيىرما ءبىر جىل تولىپ وتىر.
جەتپىس جىلدىق تاريحى بار, بارلىق تەاترلاردا قويىلعان, 1958 جىلى قازاق مادەنيەتى مەن ونەرىنىڭ ون كۇندىگى وتكەندە «اقىن تراگەدياسى» دەگەن اتپەن ماسكەۋ ساحناسىندا كورسەتىلگەن پەسانى ساحنالاۋدىڭ, ءبىر قاراعانعا, ەش قۇپيا سىرى قالماعانداي كورىنۋى مۇمكىن. جوق, ولاي ەمەس. سوۆەتتىك كەزدە, كوممۋنيستىك دۇنيەتانىمدىق يدەولوگيا قالىبىنان شىققان شىعارمالاردىڭ, بۇگىنگى كوزبەن قاراعاندا, وسى قالاي دەگىزەتىن تۇسىنىكسىز تۇستارى از كەزدەسپەيدى.
مىسالى, ول زاماندا ەلدىڭ ساناسىنا ءدىن قىزمەتشىلەرى – قوجا, مولدالار حالىقتى قاناۋشى ۇستەم تاپ وكىلدەرى, ولار باي ماناپتارمەن بىرىگىپ, قاراپايىم قالىڭ بۇقارانى تۇقىرتىپ قاراڭعىلىقتا ۇستادى دەگەندى; حالىقتى ونەر-ءبىلىم جارىعىنا جولاتپادى, ەلگە كوزىن اشتىرماس ءۇشىن اقىل-ويدىڭ تۇتانۋىنا جول بەرمەي, وندايدى دەرەۋ ءدىن اپيىنمەن ادەيى ۋلاپ تاستاپ وتىردى دەگەندى تىقپالاۋمەن بولدى.
سول سەبەپتى بۇرىنعى كورەرمەن ناۋان حازىرەتتىڭ وبرازىنا «وزىنە سول كەرەك» دەپ قىبى قانا جەك كورىپ قاراسا, سول كەشەگى دىنسىزدىكتەن ماڭگۇرتتەنىپ كەتە جازداپ, قازىر عانا ەس جيناپ, دۇنيەنى جاڭاشا پاراسات كوزىمەن تاني باستاعان بۇگىنگى كورەرمەن, ارينە, بۇلاردى مۇلدە باسقاشا پايىمدايدى. وسى رەتپەن, قىزىلجاردىڭ ءۋالي مەشىتىندە مولدادان ءدارىس العان ءدىني ساۋاتتى اقان سەرىنىڭ كەيبىر قىلىقتارىنا سەكەمدەنە قاراۋى دا مۇمكىن. ءيا, بۇرىنعى وتكەن كلاسسيكتەردىڭ شىعارمالارىنداعى ارتتا قالعان ەسكى زامانا ءۇنىن, ياعني سول قوعام ادامىنىڭ باسىنان كەشكەن تاعدىر تالكەگىن بۇگىنگى كۇنمەن ۇيلەستىرۋ تەاتر تىرشىلىك تىنىسىنىڭ ءبىر سالاسى ەكەنى داۋسىز. ەندەشە, «گاملەتتى» ساحنالاعاندا دا, «اقان سەرى – اقتوقتىنى» قولعا العاندا دا ۇجىم وسى ۇستانىمدى تىرەك ەتكەن بولار دەپ ويلايمىز. دەسەك تە, «گاملەتتەن» گورى «اقان سەرى – اقتوقتىنى» ساحنالاۋ قيىنداۋ سوققانى بايقالادى.
ويتكەنى, جوعارىدا ەسكەرتكەنىمىزدەي, ع.مۇسىرەپوۆ شىعارماسىنداعى وقيعا جەلىسىندە كەزىندەگى كەرتارتپا يدەولوگيانىڭ شىرماۋىعىنا شىرمالعان تۇستارى از ەمەس قوي. قۋانىشقا وراي, سول جاساندى تۇيىندەردى رەجيسسەر دا, اكتەرلار دا ءبىرشاما تارقاتا بىلگەن. قاناۋشى, قانالۋشى جاق بوپ ءوزارا ولىسپەي بەرىسپەيتىن وشتىكپەن بەت جىرتىساتىن انتونوگيزم, پەسادا جازىلعانىنداي, بۇرىنعىداي بادىرايىپ كوزگە ۇرمايدى. قايتا, داۋ-دامايدىڭ داۋىلى ەل بىرلىگى, ەل تىنىشتىعى, يماندىلىق دەگەن ءمانى تەرەڭ الەۋمەتتىك ۇعىمدارعا قاراي ويىستىرىلعان. پرەمەرانىڭ ەكىنشى كۇنى مەن رەجيسسەر ن.جۇمانيازوۆتان پەسا ماتىنىنە ۇستىنەن قوسقاندارىڭ جوق پا دەپ سۇرادىم ادەيى. «جوق, دەدى ول, بار بولعانى ءدىني ۇستانىمدارعا بايلانىستى اۆتور رەماركاسىنداعى كەيبىر ەمەۋرىندەردى ءسال-ءپال عانا بايىتتىق». مۇنىسى ىزەتتىلىگى ەدى ونىڭ.
ويتكەنى, وسى «ءسال-ءپال» سپەكتاكل بولمىسىنىڭ تۇزدىعىنا اينالعان. سول ء≪سال-پالدىڭ≫ ارقاسىندا قۇران وقىلاتىن, باتا بەرىلەتىن, يمان كەلتىرىلەتىن تۇستارى تولىققاندى شىققان. سونىڭ ارقاسىندا مۇسىلماندىققا يىلگەن, يسلامدى رۋحاني ارقاۋى ەتكەن قازاق ورتاسىن كورەمىز.
سونىڭ ارقاسىندا ناۋان حازىرەتتىڭ قوعامداعى ورنى دا, ونىڭ جەكە باس تۇلعاسى دا پەساداعىدان كوپ بيىكتەتىلگەن. سپەكتاكلدە ناۋان وبرازىن كەزەكپەن سومداعان قر حالىق ءارتيسى تىلەكتەس مەيراموۆ تا, ءارتىس جانقالدىبەك تولەنباەۆ تا حازىرەتتى وسى ءبىز بايقاعان بيىگىنەن كورسەتە الدى. ت.مەيراموۆتىڭ سومداۋىندا ناۋان ەشقانداي ماملەگە بارمايتىن دا كونبەيتىن بىربەتكەي, تىم قاتىگەز بوپ كورىنسە, ال ج.تولەنباەۆتىڭ ناۋانى كوپ قىرلى: شەگىنەدى دە, الدايدى دا, كىسىگە قاراعانداعى قاس قاباعىنان, داۋىس ىرعاعىنداعى بىردە جەڭىلگەندەي بوپ مايموڭكەلەۋىنەن, بىردە شەگەدەي قادالاتىن ىزعارلى كەيپىنەن شيەلەنىستى بولدىرماۋعا تىرىساتىن, بولا قالعان جاعدايدا ونى اقىل ايلامەن شەشۋدى ءجون كورەتىن پاراساتتى تۇلعا كەيپىندە ەستە قالادى.
اقان سەرى رولىندە ارتىستەر, ≪دارىن≫ جاستار سىيلىعىنىڭ لاۋرەاتى سايلاۋ قاميەۆتىڭ جانە جاسۇلان ەربولات ويىندارىن تاماشالادىق. سايلاۋ اقان اندەرىن ناشىنە كەلتىرىپ ايتاتىن سۇلۋ سازدى اسقاق اۋەنىمەن سۇيسىندىرسە, جاسۇلان قازانداي قايناعان ىشكى الەمىنىڭ سىرتقا تەپكەن ىزالى قۋاتىمەن, يلىكپەس جىگەرلىلىگىمەن, كەيىپكەرىنىڭ جاندى جەگەن ىشكى ازابىن كورسەتۋگە تالپىنعان شاراسىزدىق اساۋلىعىمەن ەرەكشەلەنەدى.
الايدا, ەكەۋىندە دە اقانداي شىن تالانت يەسىنە ءتان باستى قاسيەتى – سەزىمتالدىعىمەن قاتار جۇرەتىن ساليقالى سىربازدىعى, ويشىلدىق سالماعى جەتىسپەي جاتقانى دا بايقالادى.
بالكىم, جۇرت كوڭىلىن انىمەن اۋلاعان اقانداي ەل ەركەسى سەرى موينىنا ونىڭ ءوز بولمىس-تابيعاتىنان تىس مىندەت جۇكتەلگەندىكتەن بە ەكەن؟ ارينە, ول گاملەت ەمەس. گاملەت تاق يەسى – زاڭدى مۇراگەر. ال اقان… ءبىزدىڭ ۇلتتىق فولكلورىمىزدا, اڭىز اڭگىمەلەرىمىزدە بيلىككە قارسى وزىندىك باسقا ۇستانىممەن كۇرەسكە شىعىپ جۇرگەن كۇشتەر تۋرالى ايتىلمايدى. سوندىقتان با, بولشەۆيكتىك يدەولوگيانىڭ ايتاعىمەن وتكەن قوعامنان تاپتىق قايشىلىق ىزدەگەندەر كوبىنە ونداي تۇلعانى ءانشى-كۇيشى, اقىندار اراسىنان تاپقان سياقتاناتىن. باتىستا كۇيشى قۇرمانعازى, ارقادا اقىن, سازگەر ءمادي دەگەندەيىن. ارينە, ماحامبەتتىڭ ءجونى بولەك. ول – قولىنا قارۋ العان ادام. حالىقتىڭ مۇڭىن مۇڭداۋ, جوعىن جوقتاۋ – ونەر ادامىنىڭ قالىپتى تابيعي ۇستانىمى.
ايتپەسە, ولار ءانى مەن جىرىن كىمگە تىڭداتار ەدى. داۋىلدى كۇيلەرىن كىمدەردىڭ الدىندا تارتىپ بەرە الار ەدى. وسىندايدى ساياساتقا اينالدىرىپ, ولاردان توڭكەرىسشىل كۇرەسكەر جاساۋعا تىرىسۋ الگىندەي اق جۇرەك ونەر ادامدارىنا دا, شىنايى تاريحقا دا قيانات بولاتىن.
تانىمدىق تالعامدى بۇلدىرگەننەن باسقا تۇك پايداسى جوق قۇر دالباسا ەدى عوي. سوندا بۇل جەردە نە قالادى؟
ونەر مەن ءدىننىڭ شارپىسۋى قالادى. ءسوز جوق, مەشىت الاڭى, ونىڭ ءىشى جان-جاقتان قۇدايعا قۇلشىلىق ەتۋگە شۇبىرعان كوپشىلىك ءۇشىن قاسيەتتى ورىن. قۇراننىڭ تالابى بار, مەشىتتىڭ كەلىپ كەتەر جاميعاتقا ارنالعان قۇرانمەن بەكىتىلگەن ءتارتىبى بار. سول بويىنشا مەشىت تۇرعان جەردە جۇرتتى ءيىرىپ قويىپ ءان ايتۋعا بولمايدى. باسقا جەردە مەيلىڭ ءبىلسىن.
باسقا جەردە جۇرتپەن بىرگە ءان تىڭداۋعا, ونى كوپپەن بىرگە سۇيسىنۋگە حازىرەتتىڭ ءوزى دە قارسى بولا قويماس.
مۇسىلماندىق پارىزعا جاتپايتىن بۇزاقىلىق قىلىقپەن قۇراننىڭ تالابىن بەلدەن باسىپ, ءمارزيانىڭ (ارتىستەر ا.بەرمۇحامبەتوۆا, گ.ءجۇسىپوۆا) مەشىت الدىندا دارىلداپ ءان سالماق بولعانى ءدىن ۇستاۋشى حازىرەتتىڭ تۇسىنىك كوزىمەن قاراساق, شايتاننىڭ ءىسى, ناعىز ىبىلىستىك ەكەنىنە كىم كۇمان كەلتىرەدى. مۇنىڭ ءوزى اللا جولىنا كۇپىرلىك جاساۋ, جىن-شايتانعا ەرگەندىك ەمەي نەمەنە؟ ارينە, ءدىن دە, ونەر دە ءوز ءىسىنىڭ ءنارىن ادامنىڭ جۇرەگىنە باعىتتايدى. بىراق ارقايسىسى ءوز جولى ورىسىمەن جۇرۋگە ءتيىس. ءبىرىنىڭ جولىن ءبىرى كەسپەۋى كەرەك. سەن ىعىسا تۇر, مەنىڭ جولىم سەنىكىنەن ارتىق دەۋگە ءتيىس ەمەس. ءدىنى بولەك بارلىق ۇلتتار مەن ۇلىستاردا سولاي. ءتىپتى, دۇنيەدەگى ادەبي ۇلى شىعارمالاردىڭ كوبى جارىق دۇنيەگە تۋارىندا ءدىن نارىنەن قۋات العانى ءمالىم. اباي شىعارمالارىنىڭ قادىر-قاسيەتىن ارتتىرعان دا ونىڭ وزەگىندەگى ادامي شىنايى قۇندىلىقتارعا نەگىزدەلگەن ءدىني نانىم سەنىمدەر بولعانىن قازىر ەشكىم دە جوققا شىعارمايدى. اتتەڭ, ونبەس جەر- دەن داۋ شىقتى, ەگەس تۋدى. ونىڭ اياعى ۋشىعا كەلە اقان سەرى مەن اقتوقتىنىڭ ماحابباتىن ۋلادى. ≪ۇرىستا تۇرىس جوق≫ دەگەندەي, مۇنداي جەردە كۇشتەر توپتاسادى. سۇڭعىلا ناۋان حازىرەت قولىنان بيلىك كەتىپ, باسىنان باعى تايىپ, قارا حالىقتان تۇرتكى كورىپ, شاراسىزدىقتان ارۋاق شاقىرىپ, باقىرىپ جۇرگەن جالمۇحاندى قولتىعىنا تارتىپ, وعان اياق استىنان جال بىتىرە قويادى. دەگەنمەن, ول دا, اكتەرلەر قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن قايراتكەرى
اقىش ومار مەن قۋاندىق قىستىقباەۆتىڭ كەستەلەۋىندە, قارا جاياۋ قارابايىر ەمەس. ونىڭ ادام رەتىندە كىسىلىك بولمىسى, اسىرەسە, اقتوقتى (ارتىستەر ا.تاناباەۆا, ا.جەتپىسباەۆا) ەكەۋىنىڭ نەكە سۋ ىشەتىن كورىنىسىندە جاقسى ايشىقتالادى.
مۇنى ۇلتتىق بولمىسىمىزدى مەرەيلەندىرەتىن كورىنىس دەسەك تە ءلازىم. نەكەلەسىپ جاتقانداردىڭ ءبىر-بىرىنەن باسقاعا سىرتتاعى الدەكىمگە كوڭىلى بولماۋعا ءتيىس. سول ءۇشىن نەكە سۋ ىشەر الدىندا مولدا ارقىلى جۇبايلىق ادالدىق پەن تازالىقتى ساقتاۋعا قۇدايعا انت بەرىلەدى.
كەرەمەت! اقتوقتى دارمەنسىز, ول اتا-انا الدىنداعى پارىزىنان اتتاپ كەتە المايدى. ەرىكسىز نەكە سۋى – انت سۋىن ىشەدى. ال اكەسى قوڭقاي ء(ارتىس س.ۇسىپاليەۆ) باقىتتىڭ شىڭىندا, شەكسىز ءماز. قازاق ادەبيەتىندە ≪قوزى كورپەش – بايان سۇلۋداعى≫ جانتىقپەن قاتار زەرتتەۋشىلەر سىنىنا كوپ ىلىككەن, ءجيى ماقتالعان كەيىپكەر. جانتىق قازاق ءافسانالارىنىڭ ەشبىرىنەن كەزدەسپەيدى, شەكسپير ىقپالىمەن كولدەنەڭنەن, ويدان قوسىلعان, ۇلتتىق مەنتاليتەتتىڭ تابيعاتىنان تىسقارى تۇرعان جاساندى بەينە دەپ كورنەكتى كلاسسيكتەرىمىزدىڭ ءبىرى ءىلياس ەسەنبەرليننىڭ جاقتىرماي ايتىپ كەتكەنىن بىلەمىز. قوڭقاي تۋرالى ونداي پىكىردى ءوز باسىم ەشكىمنەن ەستىگەن دە, وقىعان دا جوقپىن.
بىراق قازاق قىزدارى اكەلەرىنىڭ ءبارى بالالارىنا سولاي قارادى دەسەك, ۇلتقا جاسالعان قيانات بولار ەدى. ءادىلى, بوداندىقتىڭ قۇرساۋى قازاق قوعامىنىڭ تىنىسىن تارىلتىپ القىمداي باستاعان كەزدە پايدا بولعان تۇرمىستىق ءھام رۋحاني جۇدەۋلىكتىڭ سالدارىنان ەدى بۇل بەيشارالىق. عاباڭدارمەن قاتار شىعىپ, ەرتە ءولىپ كەتكەن اقىن ءسابيت دونەنتاەۆتىڭ باقىتسىز بويجەتكەن تۋرالى بەلگىلى ولەڭى بار عوي. سونداعى ≪شايتان السىن, شال السىن, توكەڭ بايعۇس مال السىن≫ دەگەن جولدار شىعارماشىلىق تاپقىرلىقتىڭ شىڭىنا بالانىپ, كەزىندە ادەبي وقۋلىقتاردان ەش تۇسپەيتىن.
قوڭقايدان سول توكەڭ شالدىڭ سىلەمىن كورۋگە بولادى. تەك, اتتەڭ-اي دەسەيشى, قازىرگى كەيبىر قىزدارعا مالى كوپ شالعا باراسىڭ با دەپ سۇراۋدىڭ كەرەگى جوق, وزدەرى–اق جۇگىرەدى, جىلاعاندى ايتاسىز, دەگەنى بولسا, باقىتقا قولىم جەتتى دەپ ەسەپتەيدى… ءجا, ءبىز ءسوز ەتىپ وتىرعان سپەكتاكلدە اقتوقتى نەكە سۋىن ءىشىپ الىپ, ارتىنان انت بۇزادى. اقان سەرى سۇيگەنى اقتوقتىنىڭ شەشىمىنە كونىپ تۇرىپ, ارتىنان شي شىعارادى. جالپى, اقان بەينەسىندە بۇلتاق جەرلەر كوپ.
بىردە ول قۇران اياتتارىنان مىسال كەلتىرىپ, ءدىن تۋرالى ءوز بىلىگىنىڭ تەرەڭدىگىن, ناۋان حازىرەتتىڭ دۇمشەلىگىن دالەلدەگىسى كەلگەندەي بولسا, ەندى بىردە باتاعا قول جايمايدى, تاعى بىردە ونىڭ قولىنداعى تاسپيعىن تارتىپ الىپ, ءانشى سەرىگە جاراسپايتىن قىلىقتارعا بارادى.
مۇندايدا ول وزىنە دەيىنگىلەردى مانسۇقتايتىن, ومىردەگى ەشنارسەگە كوڭىلى تولمايتىن ورىس ادەبيەتىندە ي.تۋرگەنوۆ سۋرەتتەگەن بازاروۆ سەكىلدى نيگيليستەرگە ۇقساپ كەتەدى.
ايتەۋىر, قوعامدا قالىپتاسقان ۇردىستەرگە قارسى جۇرسە بولعانى.
ارا-تۇرا ءوستىپ ەلگە ونەرىمەن ەمەس, وسىنداي وعاشتاۋ قىلىقتارىمەن جاعاتىن بىردۇكەس جانعا دا ۇقساپ كەتەدى. كەلىسىپ تۇرىپ كەلىسپەي قالعان شالت مىنەزى اقتوقتىعا مەزگىلسىز اجال قۇشتىرادى.
تاعى دا ءى.ەسەنبەرليننىڭ ≪قوزى كورپەش – بايان سۇلۋ≫ تۋرالى ايتقان سىنى – سپەكتاكلدىڭ ءبىر ەمەس, بىرنەشە فينالى بار دەگەنى ەسكە تۇسەدى. مىنا قويىلىمدا دا اقتوقتىنىڭ ءولىمىن كۇتپەيتىن سياقتىسىڭ. اياق استىنان كەنەت ولە قالعانداي. ويتكەنى, ويىننىڭ بۇكىل جەلىسى مۇلدە باسقاشا شەشىم بولاتىنىن اڭعارتقانداي ەدى…
قالاي بولعاندا دا, ويىن ەشكىمدى نەمقۇرايدى قالدىرمايدى. وتە كۇردەلى ءارى قىزىقتى بولعاندىقتان, اركىم ءوزىنىڭ ومىرلىك تاجىريبەسىنە قاراي, سپەكتاكلدەگى كوركەم ءومىردى, كەيىپكەرلەردىڭ ءىس-ارەكەت, تاعدىر تالايىن ءار قىرىنان تانىپ, باعالاپ, اركىم وزىنشە وي ءتۇيىپ شىعارى داۋسىز. وسى جەردە رەجيسسەر نۇرلان جۇمانيازوۆتىڭ جەلىلى, سيۋجەتتى, كوپشىلىك مول قاتىساتىن ءىس-ارەكەت پەن قيمىلعا تولى شىعارمالارعا بۇيرەگى بۇرىڭقىراي ما دەگەن ويىمىزدى دا بىلدىرە كەتپەكپىز.
وسىنىڭ الدىندا عانا ≪دالانىڭ كۇيشى ديناسى≫ دەگەن شىعارمانى قالاي ساحنالاعانىن كورىپ, جوقتان بار جاساعانداي بولعان رەجيسسەرلىق شەبەرلىگىنە ءتانتى بولعان ەدىك.
مىنە, ەندى تاپسىرىسپەن جاسالعان سپەكتاكلدەردەن قولى بوساپ, بەلگىلى كلاسسيكاعا قوماعايلىقپەن باس قويعانىنا كۋامىز. كورگەندەر ءسۇيسىندى.
اقان سەرىنىڭ تاماشا اندەرىنە بويلارى بالقىدى. سۋرەتشىلەر ب.بورىباەۆ پەن ا.سىرباەۆانىڭ ساحنالىق شەشىمى كورەرمەننىڭ وقيعا ورنىن باجايلاپ, زامان كەلبەتىن تانۋىنا جاردەمىن تيگىزىپ, ءسويتىپ, جالپى ويىندى ءبىرتۇتاس جاقسى قابىلداۋىنا كومەكتەسە الدى. ال ويىمىزدى تۇيىندەسەك, جەتپىس جىل ەمەس, ءجۇز جىل وتسە دە العاشقى قويىلىمداعى شاكەن, شولپان, قاپان, ەلۋباي, قاليبەك, سەركەلەردىڭ ويىن ورنەگىن ەشكىم دە ەكىنشى قايتالاي الماسى حاق. زامان دا, ادام دا, تالعام دا وزگەرەدى.
سوندىقتان, ءبىز قاراستىرعان ≪اقان سەرى – اقتوقتى≫ سپەكتاكلى بۇرىنعى ۇلگىلەرىن قايتالاعانجوق, بۇگىنگى كۇن تۇرعىسىنان ءوز دەڭگەيىندە قويىلدى دەمەكپىز.
ءبىز بايقاعان نەمەسە بايقاماعان باسقا دا كەمشىلىكتەرگە كەلسەك, ولاردىڭ الداعى قويىلىمدار بارىسىندا تۇزەلىپ كەتەرىنە كامىل سەنەمىز. سپەكتاكلدىڭ شيرىعۋى مەن شىڭدالۋى پرەمەرالىق ءبىر-ەكى قويىلىممەن شەكتەلمەيتىنىن كوزى قاراقتى كورەرمەن, ارينە, جاقسى بىلەدى.
وتەن احمەت, ونەرتانۋشى
