بۇگىندە الەم استانالارىنىڭ بارىنە جىلدىڭ سۋىق مەزگىلى كەلىپ جەتتى. سولاردىڭ ورتالىق جانە سولتۇستىك بەلدەۋدەگى ەلدەرىنىڭ بارىنە قار ءتۇسىپ, كۇن سۋىتىپ جاتىر. بىراق بۇل جۇرتتىڭ كوشە بويلارىنداعى بەلسەندىلىكتەرىن تىيىپ, جىلى ورىننان شىقپاي وتىرۋلارىن ناسيحاتتاۋعا ەرىك بەرمەيدى. قازىر جاھاننىڭ كوپتەگەن ەلدەرىندە مۇنداي سۋىق ۋاقىتتاردا دا اشىق اسپان استىنداعى ءتۇرلى قوعامدىق جەرلەردى بۇرىنعىسىنشا بەلسەنە پايدالانۋ ءۇردىسى قالىپتاسىپ كەلەدى.
جاھاننىڭ سولتۇستىك بەلدەۋىندەگى ەلدەر اراسىندا ادامعا قالىپتى جاعداي جاساۋدىڭ بۇدان دا باسقا دامىعان تۇرلەرى قولدانىسقا الىنعان. مىسالى, حەلسينكي, ستوكگولم, وسلو, رەيكياۆيك سەكىلدى ەلدىڭ ورتالىعى سانالاتىن قالالار مەن كانادانىڭ بىرقاتار ەلدى مەكەندەرىندە ايالدامالارداعى ورىندىقتىڭ ءوزى جىلىتىپ قويىلادى. جاقىندا تاپ وسىنداي ورىندىقتار ماسكەۋدە دە پايدا بولدى. بۇل ءۇشىن ورىندىقتىڭ ءون بويىنا ءارتۇرلى جولدارمەن جىلۋ بەرىلىپ تۇرادى. سوندىقتان ولاردا جىلدىڭ ەڭ سۋىق مەزگىلىنىڭ وزىندە سول جىلىلىق ساقتالىپ تۇرادى. مۇنداي ورىندىقتار اتالعان قالالاردا ءتىپتى ايالداما ەمەس, كوشە مەن پاركتەردىڭ دە كەز كەلگەن جەرلەرىندە بولا بەرەدى.
ال ارنايى جىلى ايالدامالار سوعۋ بۇگىندە ەشكىمگە تاڭسىق ەمەس. مۇنداي يگى ءداستۇر ءبىزدىڭ ەلوردادا دا بار. قازىر قالادا مۇنداي ايالدامالار قاتارى كوبەيە تۇسكەن. شاھار باسشىسى ا.كولگىنوۆ تاياۋدا وسىنداي ايالدامالار جايىمەن تانىسىپ, ناقتى تاپسىرمالار بەردى. بىرقاتار وسىنداي ايالدامالاردىڭ پاۆيلوندارى ەۋروپا قالالارىنداعى ۇلگىمەن ءۇش سەكتوردان تۇراتىن ەتىپ جاسالۋدا. ولار اشىق جانە جابىق زالداردان جانە ساۋدا ءۇشىن بولىنگەن سەكتوردان تۇرادى. اشىق زالدان اۆتوبۋس باعىتتارى كەستەلەرى مەن كولىكتىڭ توقتاعانىن كورىپ تۇرۋعا بولادى. بۇعان قوسىمشا, ەركىن Wi-Fi ورناتۋ جاعى دا قاراستىرىلۋدا.
جالپى, الەمدە مۇنداي ايالدامالار سالۋ جاعىنان رەسەيدىڭ الدىنا تۇسەتىن ەل جوق. بۇل ەلدىڭ تەرىستىك بولىگىندەگى ءىرى قالالاردىڭ بارلىعىندا وسىنداي جابىق جىلى ايالدامالار بار. ال بىزدە قازىر ەلوردادان بولەك, پاۆلودار مەن اتىراۋ دا جىلى پاۆيلوندار سالۋعا ارەكەت ەتىپ جاتىر.
جىلى پاۆيلونداردىڭ ەكى نەگىزگى ءتۇرى بار. ونىڭ ءبىرىنشىسىنىڭ الدىڭعى جاعى اشىق كەلەدى دە, تابانى مەن توبەسىنەن جىلۋ ۇرىپ تۇرادى. ەكىنشىسى, ءبىزدىڭ ءسوز ەتىپ وتىرعانىمىزداي, تۇگەل قىمتاۋلى, ياعني جان-جاعىنان جابىلعان شىنى قابىرعالى بولادى. بىراق بۇلاردىڭ دا الۋان مازمۇندا جەتىلدىرىلگەن تۇرلەرى كەزدەسەدى. ايتالىق, ءنوۆوسىبىر قالاسى مەن تولماچيوۆو سەلوسىنىڭ قيىلىسقان جەرىندە تۇرعان جىلى ايالداما كىشىگىرىم ستانسا نەمەسە بەكەت سياقتى. مودەرندى ستيلدەگى بۇل تۇراقتا جىلى كونديتسيونەرى بار كۇتۋ زالى, مارشرۋتتاعى اۆتوبۋس جۇرگىزۋشىلەرى ءۇشىن تەگىن دەمالىس بولمەسى, دۋش بولمەسى, شاعىن اس بولمەسى جانە اجەتحانا ورنالاسقان. كەمىندە 40 ادامعا لايىقتانىپ جاسالعان كۇتۋ زالىنىڭ ىشكى جاعىندا ءۇش قاتارلى كەرەمەت ورىندىقتار, كوفە مەن سنەك-اۆتوماتتارى قويىلعان. بۇدان بولەك, مۇگەدەكتەر ءۇشىن ارنايى تەگىن اجەتحانا دا جاسالعان. تاپ وسىنداي ايالدامالار ماسكەۋدە ەكسپەريمەنت رەتىندە 2014 جىلدان قويىلا باستاعان. بىردەن كوپشىلىكتىڭ كوڭىلىنەن شىققان مۇنداي نىساندار سانى سوسىن بىرتىندەپ كوبەيە بەرگەن. قازىرگى تاڭدا كرەملدى قالادا وسى تەكتەس 28 ايالداما بار كورىنەدى.
مۇزدى توڭنىڭ ۇستىندە تۇرعان يسلانديا ەلى الەمدەگى ەڭ سۋىق وڭىرلەردىڭ ءبىرى بولىپ سانالادى. ول اتلانت مۇحيتىنىڭ سولتۇستىك قاپتالىنا ورنالاسقان. بۇل جەردە جازدىڭ وزىندە اۋانىڭ تەمپەراتۋراسى 20 گرادۋس جىلىلىقتان اندا-ساندا عانا ءبىر اسادى. سوعان قاراماستان, رەيكياۆيكتە قىس مەزگىلىندە كوشەدە تىرشىلىكتىڭ قازانى توقتاۋسىز قىزۋ قايناپ جاتادى. يسلانديا استاناسىنىڭ تۇرعىندارى مەن قوناقتارى بۇل ۋاقىتتا كوشەدە سەرۋەندەپ ءجۇرىپ, سۋىقتان قاتىپ قالامىن-اۋ دەپ استە قورىقپايدى. بۇعان ونىڭ كوشەلەرى مەن ايالدامالارىنداعى جىلى ورىندار عانا ەمەس, سول جول تاباندارى مەن تروتۋارلارىنىڭ استىنان ىستىق سۋمەن جىلىتىلىپ تۇراتىنى سەبەپ. وسىنىڭ ارقاسىندا بۇل جەرلەردىڭ بارىنەن جىلىلىق لەبى ەسىپ تۇرادى. ال حەلسينكي 1998 جىلدان بەرى ايالدامالارمەن بىرگە تروتۋارلاردى دا ەلەكتر قۋاتىنىڭ كۇشىمەن جىلى ۇستاپ كەلەدى. مۇنداي جىلۋ ءتىپتى كوشەلەردەگى جولداردىڭ تاباندارىنان دا وتەدى. سونىڭ ناتيجەسىندە ولاردا مۇز قاتىپ, تايعاق بولۋ دەرەكتەرى تىركەلگەن ەمەس. مۇنداي ايالدامالار مەن تروتۋارلار جاپونيانىڭ تەرىسكەي بەتىندەگى ءىرى قالالاردىڭ ءبارىن دە قامتىعان.
سوڭعى جىلدارى الەمنىڭ بىرقاتار قالالارىنىڭ جولدارى بويىنا Bubbles اتتى كۇمبەزدەر كەشەنىن تۇرعىزۋ دا قولعا الىنىپ جاتىر. ول جولداردىڭ بويلارىن تۇگەل جاۋىپ تاستاۋعا باعىت ۇستايدى. ولاردا سوندىقتان ايالدامالارعا ءتان ورىندىقتاردان بولەك, ءتۇرلى ساۋدا, قىزمەت كورسەتۋ ورىندارى ورنالاسادى. بۇلار ءبىر كوشەنىڭ بويىن تۇگەلگە جۋىق قامتىپ, ولارداعى ايالدامالاردىڭ ءبارىن ءوزىنىڭ اياسىنا الادى. Orproject ستۋدياسى جاساعان ارحيتەكتۋرالىق اتاۋى Bubbles اتالاتىن بۇل جوبا كوشە بويىندا تۇرعان ادامداردى كۇننىڭ ىستىعىنان دا, جاۋىن-شاشىن مەن سوققان جەلدەن دە قورعاپ تۇراتىن بولادى.
الەمنىڭ ءارتۇرلى مەملەكەتتەرى جولاۋشىلارعا جاعداي جاساۋ جاعىنان قازىر ءبىر-بىرىمەن جارىسقا ءتۇسىپ كەتكەن سياقتى. سوندىقتان جىل سايىن ءبىز سونداي ۇردىستەردىڭ جاڭا ءتۇرىن ەستىپ تۇراتىن بولدىق. بۇل – جاقسى ءۇردىس. ەندى سونى ءبىزدىڭ ەلىمىزدىڭ ءىرى قالالارىنداعى باسشىلار دا قاپەرلەرىنە الىپ تۇرسا, نۇر ۇستىنە نۇر بولار ەدى.
راسۋل ايتقوجا
