بۇيىرتسا, الداعى قىركۇيەك ايىندا ءۇشىنشى قازاق بالاسى عارىشقا سامعايدى. ءوزىنىڭ جۇلدىزدى ءساتىن ون شاقتى جىل كۇتكەن ايدىن ايىمبەتوۆ توقتار اۋباكىروۆ پەن تالعات مۇساباەۆتىڭ جولىن جالعايدى.
تاعى ءبىر قازاق ۇلانىنىڭ عارىشتان كورىنۋىن بارشا قانداستارىمىز كوپتەن تىلەدى دەپ ايتساق, اسىرىپ ايتقانداي بولماسپىز. مۇحتار ايماحانوۆ پەن ايدىن ايىمبەتوۆتىڭ يۋري گاگارين اتىنداعى عارىشكەرلەردى دايىندايتىن رەسەي مەملەكەتتىك عىلىمي-زەرتتەۋ سىناق ورتالىعىندا جالپى عارىشتىق دايىندىقتان وتكەنى تۋرالى حابار بۇلاي ارمانداۋعا تولىق نەگىز بەرەتىن. كوكەيىمىزدە «ءۇشىنشى قازاق بالاسىن عارىشتان قاشان كورەمىز؟» دەگەن سۇراق قانا تۇردى.
وسى سۇراقتى 2013 جىلدىڭ جەلتوقسانىندا ورتالىق كوممۋنيكاتسيالار قىزمەتىنىڭ بريفينگىنە قاتىسقان «قازعارىش» اگەنتتىگى توراعاسىنىڭ ورىنباسارى مەيىربەك مولدابەكوۆكە قويعان دا ەدىك. ءۇشىنشى قازاقستاندىقتى عارىشقا جىبەرۋگە قوماقتى قارجى كەرەكتىگىن, ەلىمىزدە ونداي مۇمكىندىك جوق ەكەنىن, سوندىقتان جاقىن جىلدارى قازاقستان تاراپىنان عارىشقا ەشكىم ۇشپايتىنىن ايتقان ول اپتىققان كوڭىلىمىزدى سۋ سەپكەندەي باستى.
مۇحتار ايماحانوۆ قازاقستان اتىنان ۇشۋعا ءۇمىتىن ۇزگەننەن كەيىن رەسەي ازاماتتىعىن الدى. ال, ايدىن ايىمبەتوۆ توزىمدىلىك تانىتىپ, ءوز كەزەگى كەلەتىنىنە سەندى. ەندى, مىنە, سەنىمى اقتالىپ وتىر.
وسى جاڭالىقتى ەستي سالا الەۋمەتتىك جەلىلەردىڭ كەيبىر قولدانۋشىلارى «تۇڭعىش قازاقستاندىق عارىشكەر عارىشقا اتتانادى» دەپ, جەردەن جەتى قويان تاپقانداي جار سالدى. «توقتار اۋباكىروۆ عارىشقا سامعاعاندا قازاقستان ءالى تاۋەلسىزدىگىن الماعان بولاتىن. تالعات مۇساباەۆ رەسەي ازاماتى رەتىندە عارىشقا ۇشتى. سوندىقتان, ايدىن – تۇڭعىش عارىشكەرىمىز» دەگەن ءۋاج كەلتىرەدى ولار.
ءسوز رەتىندە كەلگەندە مىنانى ايتا كەتەيىك: كەزىندە توقتار اۋباكىروۆ العاشقى عارىشكەرىمىز دەگەن اقيقاتتى جوققا شىعارىپ, تۇڭعىش عارىشكەرىمىز – تالعات مۇساباەۆ دەگەن اڭگىمەلەر دە ايتىلعان ەدى. بۇل دا تاۋەلسىزدىك پەن تاۋەلسىزدىكتەن كەيىنگى ۋاقىتتى سالىستىرۋ ارقىلى شىققان ءسوز دەپ ويلايمىز.
جالپى, كەيىنگى كەزدە كوپ نارسەنىڭ بايىبىنا بارماي, «تۇڭعىش» دەگەن ءسوزدى ءجيى قولدانىپ كەتتىك. ماسەلەن, كەيبىر ارىپتەستەرىمىز «تۇڭعىش قازاق وليمپيادا چەمپيونى – جاقسىلىق ۇشكەمپىروۆ» دەگەن ءسوزدى ءالى كۇنگە دەيىن جازىپ ءجۇر. ال, شىندىعىندا, قانداستارىمىزدىڭ اراسىندا العاشقى وليمپيادا چەمپيونى اتانعان – ءالجان جارمۇحامەدوۆ. ول باسكەتبولدان كسرو قۇراماسىنىڭ مۇشەسى رەتىندە بۇل اتاققا 1972 جىلعى ميۋنحەن وليمپياداسىندا قول جەتكىزگەن. «ۋيكيپەديادا» ول تۋرالى تولىق مالىمەت بەرىلگەن. سونى بىلمەگەندەر كومپيۋتەر تەتىگىن باسىپ, عالامتوردى قاراسا دا جەتكىلىكتى. الايدا, ءبىراز جۋرناليست وسى قاراپايىم ارەكەتتى جاساۋعا دا ەرىنەتىندەي.
باستاپقى اڭگىمەمىزگە ورالايىق. بىزدىڭشە, توقتار, تالعات, ايدىندى قاتار قويىپ, كىم ءبىرىنشى ەكەنىن ءسوز ەتۋدىڭ قاجەتى جوق. عارىشقا ۇشقان تۇڭعىش قازاق بالاسى توقتار اۋباكىروۆ ەكەنى ايقىن. ول وزىنە مىندەتتەلگەن عارىشتاعى ميسسيانى تولىعىمەن ورىندادى. بۇگىندەرى «قازعارىش» اگەنتتىگىنىڭ جۇمىسىن ورگە سۇيرەۋگە تالپىنىپ جاتقان تالعات مۇساباەۆ تا سولاي. ولاردىڭ ابىروي-بەدەلىن ايدىن ايىمبەتوۆكە بەرسىن دەپ تىلەكشى بولىپ, ءۇشىنشى عارىشكەرىمىزگە ءسات ساپار تىلەيىك. ايتپەسە, ايدىندى عارىشقا ۇشىرۋ ءۇشىن قازاقستان 20 ميلليون اقش دوللارى شاماسىندا اقشا تولەۋگە ءتيىس دەگەن اقپارات شىعىپ ەدى, ءبىراز ادام ءوز قالتالارىنان تولەيتىندەي قارسى شىعا كەلدى. سوندا ايدىننىڭ قانشاما جىل كۇتكەن ارمانى ورىندالماۋى ءتيىس پە؟ كەشە 43 جاسقا تولعان عارىشكەر جىگىتتىڭ جولى بايلانباسىنشى…
امانعالي قالجانوۆ
