«توي دەگەندە قۋ باس دومالايدى».
«قۇداي قازاقتى تويدان ايىرماسىن…»
«تويشىل ەلمىز, دۋمانشىل, ساۋىقشىل حالىقپىز» دەيمىز-اۋ!.. داۋ جوق, سولاي. قازاق قازاق بولعالى سوڭعى لاعىن سويسا دا, قۋانىشىن بولىسكەن اينالاسىمەن.
قازىر ءتاۋبا, كەشەگى توقىراۋ جىلدارىندا دا قارا نان مەن قارا شاي ءىشىپ وتىرىپ, ءدۇرىلدەتىپ توي جاساعانبىز. «قازىر ءتاۋبا» دەۋدىڭ ءوزى ىڭعايسىزداۋ عوي دەيمىن, ويتكەنى, قايتارىمى ەسەلەپ تولەنەتىن «كرەديت» الماي, توي جاسايتىن قازاق كەمدە كەم.
ايتار اڭگىمە بۇل ەمەس-ءتى. سول تويداعى بابا سالتىنىڭ, اتا ءداستۇرىنىڭ مىڭ قۇبىلىپ بارا جاتقانى. سوڭعى جىلدارى ەلىمىزدىڭ تۇكپىر-تۇكپىرىنەن كىلەڭ جاستار اعىلىپ كەلىپ, قونىستانىپ جاتقان استانا شاھارىندا وتاۋ تىگىپ, شاڭىراق كوتەرۋشىلەر لەگى كوڭىل قۋانتادى (وكىنىشتىسى, اجىراسۋشىلاردىڭ دا از ەمەس ەكەنىن ماماندار جوققا شىعارمايدى). ءار جۇپتىڭ اتا-اناسى قۋانىشتارىن تويمەن ءبولىسەتىنى ءسوزسىز. بىرەۋ جاس جۇبايلاردىڭ شاتتىعىنا ەكى-ءۇش كۇننەن كەيىن-اق اعىل-تەگىل داستارحان جايسا, بىرەۋ اراعا ءبىر نەمەسە ءبىرنەشە اي سالىپ تويلايدى. ءبىراق, سونىڭ بارىندە دەرلىك الدىمەن كەلىننىڭ بەتى اشىلىپ ءجۇر. ياعني, بەتاشار ءراسىمى…
سالت پەن ءداستۇردىڭ, قازاقىلىقتىڭ قايماعى اۋىلدا ساقتالعان عوي. كەلىن ءتۇسكەن كۇنى (!) اجەلەرىمىز وتقا ماي تامىزىپ, اپالارىمىز ورامال سالىپ, جەڭگەلەرىمىز شاشۋىن شاشىپ, بارىمىزگە ايگىلى قۋان اقىن ء(بىزدىڭ اۋىلداعى) ۇكىلى دومبىراسىن قۇشاقتاي جەتىپ, ءاي ءبىر «ايت كەلىندى» شىرقاتاتىن ەدى-اۋ!
«ايت, كەلىن-اۋ, ايت, كەلىن,
اتىڭنىڭ باسىن تارت, كەلىن.
جۇمىرتقادان اق كەلىن,
ساۋىسقاننان ساق كەلىن…»
ءداستۇرگە ساي, بەتاشار ءراسىمىنە كەلىننىڭ تۋىستارى, اتا-انالارى, اعا-ىنىلەرى قاتىسپايدى.
ال قازىر شە؟.. قازىرگى تويلاردا.. كەلىننىڭ قاي كۇنى, قاي ايدا, قاشان ءتۇسكەنىنەن حابارسىزبىز, ءارينە. بىراق, ءدال تويدىڭ الدىندا بەتىن اشامىز كۇللى قۇدالاردىڭ – اتا-انالارىنىڭ, اعا-جەڭگەلەرىنىڭ, ءىنى-ءسىڭلىلەرىنىڭ, اعايىن-تۋىستارىنىڭ كوزىن باقىرايتىپ قويىپ. قالىپتاسىپ كەتكەن بەيادەپ ءۇردىس, ەتىمىز دە ءولىپ كەتكەن بۇعان. سوندا كەلىننىڭ وسى تويعا دەيىن بەتى اشىلماعان كۇيدە ءجۇرگەنى مە؟ جاڭا تۇسكەن كەلىن بۇل شاڭىراققا قالاي ەندى, تابالدىرىعىن قانداي راسىممەن اتتادى؟ قىزىق!..
بۇل بەيادەپ ءۇردىس اسابالار قاۋىمىنا جاقسى بولدى. تويدان ءبىر پايدا تاپسا, بەتاشاردان ەكى تابادى. «بايدىڭ اسىن بايعۇس قىزعانىپتى» دەمەڭىز. اتا سالتىمىزدىڭ اياققا تاپتالىپ, ماعىناسىز كۇيگە اينالىپ بارا جاتقانىنا قارنىمىزدىڭ اشقانى عوي. ءايتپەسە, قۇدايدان ءار قازاقتىڭ قالتالى بولعانىن تىلەيتىندەردىڭ قاتارىنان ەدىك…
اسحات رايقۇل
