سارسەنبى كۇنى «ەلوردا اقپارات» مەديا رەسۋرسى مەن «استانا» راديوسىنىڭ بىرلەسكەن «قالا تىنىسى» جوباسىنىڭ كەزەكتى باعدارلاماسىنا قالالىق ءبىلىم باسقارماسىنىڭ باسشىسى ءانۋار جانعوزين كەلدى. ءبىلىم سالاسىنداعى وزەكتى ماسەلەلەر تالقىلانعان تىكەلەي تىلدەسۋ بارىسىندا قالا مەكتەپتەرىندەگى ورىن جەتىسپەۋشىلىگى, جەكەمەنشىك بالاباقشالارعا جولداما الۋداعى جەڭىلدىكتەر, 5 كۇندىك وقۋ اپتاسى, 12 جىلدىق ءبىلىم بەرۋگە مەكتەپالدى دايارلىق, ۇشتىلدىلىك, وعان مۇعالىمدەردىڭ دايىندىعى, ۇستازداردىڭ بىلىكتىلىگىن ارتتىرۋ, وقىتۋشىنىڭ مارتەبەسىن كوتەرۋ سىندى بىرنەشە ماڭىزى بار ماسەلەلەر تالقىلانىپ, وقىرماندار كوكەيلەرىندە جۇرگەن ساۋالدارىنا جاۋاپ الدى. ءدال قازىر قالامىز بويىنشا قوردالانىپ وتىرعان, گازەتىمىزدىڭ بەتىندە ءجيى كوتەرىلىپ جۇرگەن ماڭىزى بار ماسەلەلەردىڭ ناقتى جاۋاپتارىن نازارلارىڭىزعا ۇسىنىپ وتىرمىز.
– الداعى ءۇش جىلدا استانادا بالاباقشا كەزەگى بولمايدى دەدىڭىزدەر. بۇعان نەگىز بار ما؟ بۇل ماسەلەنى جەكەمەنشىك بالاباقشالاردى كوبەيتۋ ارقىلى شەشەمىز دەلىك, بىرىنەن سوڭ ءبىرى اشىلىپ, مەملەكەتتەن قارجى ءبولىنىپ وتىرعان مۇنداي مەكتەپكە دەيىنگى مەكەمەلەرگە قانداي تالاپتار قويىلىپ وتىر؟
– كوپتەگەن اتا-انالار ءبىلىم باسقارماسىنا بالاباقشالارداعى ۇزىن-سونار كەزەك ماسەلەسىمەن ءجيى حابارلاسادى. ولاردىڭ باسىم بولىگى ءبىلىم سالاسى بويىنشا مەملەكەتتىك تاپسىرىستى جەكە بالاباقشالاردا ىسكە اسىرۋ مەحانيزمى بارىن بىلە بەرمەيدى. وتكەن جىلى ءبىز تاپسىرىس باعاسىن 15900-دەن 23000-عا دەيىن كوتەردىك. سونىڭ ەسەبىنەن اتا-انالاردىڭ جەكە بالاباقشالارعا تولەيتىن اقىسى 20800 تەڭگە بولدى. سالىستىرمالى تۇردە الساق, مەملەكەتتىك بالاباقشالارعا اتا-انالار 16800 تەڭگە تولەيدى. وتكەن جىلى وسى مەحانيزم بويىنشا جەكە بالاباقشالاردا شامامەن
4 مىڭ ورىن قامتاماسىز ەتىلدى. بيىل قوسىمشا 6500 ورىندى قامتىساق, كەلەر جىلى ودان دا كوبەيتۋدى جوسپارلاپ وتىرمىز. مەملەكەتتىك تاپسىرىس بويىنشا جەكە بالاباقشالاردان ورىندى كەز كەلگەن بالا الا الادى. تەك, ولاردىڭ ەلەكتروندى كەزەكتە تىركەۋدە بولۋى شارت. بيۋدجەتتىك مەكتەپكە دەيىنگى مەكەمەلەردە بارىنە بىردەي ورىن جەتە بەرمەيدى. سوندىقتان ءبىرازى مەملەكەتتىك تاپسىرىس مەحانيزمى بويىنشا جەكە بالاباقشالارعا بارعانى دۇرىس. ول بالاباقشالاردىڭ كوبى ماتەريالدىق جاعىنان جاقسى جاراقتانعان جانە كوممۋنالدىق جاعىنان ەش كەم تۇسپەيدى. كادرلىق جاعى دا سونداي دەڭگەيدە.
– وزىڭىزگە ءمالىم, بۇگىندە قالا مەكتەپتەرىندە
145 000-نان اسا بالا ءبىلىم الادى. بۇل بىلتىرعىمەن سالىستىرعاندا 20 مىڭعا جۋىق بالاعا كوپ. جاپسارلاس قوسالقى عيماراتتار بوي كوتەرگەنى بولماسا, جاڭا مەكتەپتەر اشىلعان جوق. وقۋشىنى ورنالاستىرۋ ماسەلەسى قالاي جۇرۋدە؟
– استانادا دا الماتىداعىداي, شىمكەنتتەگىدەي مەكتەپ قۇرىلىسىنا قاتىستى جەر ءبولۋ ماسەلەلەرى بار. مەكتەپتىڭ قۇرىلىسىن باستاۋ ءۇشىن ەڭ الدىمەن, جەردى ساتىپ الۋ پروتسەسى جۇرەدى, ودان كەيىن ونى بوساتىپ, كەڭ اۋقىمدى بۇزۋ قاجەت. ال بۇل – ءبىرشاما ۋاقىتتى قاجەت ەتەتىن شارا.
بيىل بەس مەكتەپكە قوسىمشا قۇرىلىس سالىنىپ, پايدالانۋعا بەرىلدى. تاعى 10 مەكتەپتىڭ قۇرىلىسىن باستادىق. ولاردى 2018-2019 وقۋ جىلىندا پايدالانۋعا بەرىلەدى دەپ جوسپارلاپ وتىرمىز. سونداي-اق, 30 جاڭا مەكتەپ پەن 10 مەكتەپكە قوسىمشا قۇرىلىس سالۋدى دا جوسپارلاپ وتىرمىز. بۇل – ءبىلىم باسقارماسىنىڭ عانا ەمەس, سونداي-اق, قۇرىلىس باسقارماسىمەن بىرىگىپ وتىرىپ اتقارىلىپ جاتقان جۇمىستار. بۇل قاي جەردە تۇرعىندار كوپ شوعىرلانعان, قاي اۋدانعا مەكتەپ قاجەت دەگەن سىندى كوپتەگەن ماڭىزى بار تالداۋ جۇمىستارىنىڭ نەگىزىندە جۇزەگە اسادى. الداعى 3-5 جىلدا
30 مەكتەپتىڭ اشىلۋى ەلورداداعى ءبىلىم بەرۋ ينفراقۇرىلىمىن تولىعىمەن شەشۋگە مۇمكىندىك بەرەدى.
– № 8 مەكتەپ اپاتتى جاعدايدا جابىلدى. نەگە ونى مەكتەپ وقۋشىلارى مەن مۇعالىمدەرى كەش ەستىدى؟ بۇل تۋرالى ۇلكەن داۋ تۋىندادى. ەندى بۇل مەكتەپتىڭ ورنىنا جاڭا مەكتەپ سالىنا ما, الدە كۇردەلى جوندەۋدەن وتەتىن بولدى ما؟
– № 8 مەكتەپتىڭ جابىلۋى تۋرالى اقپارات مەكتەپ ۇجىمىنا, وقۋشىلارعا, ولاردىڭ اتا-انالارىنا دەر كەزىندە بەرىلدى. «مۇنى تەك قىركۇيەككە بەس كۇن قالعاندا عانا ەستىدىك» دەگەن – جالعان اقپارات. جازعى دەمالىس كەزىندە جاقىن ماڭداعى مەكتەپتەرگە بالالاردى ورنالاستىرۋ بويىنشا جۇمىستار جۇرگىزىلدى. قازىرگى ۋاقىتتا بۇل مەكتەپتىڭ بارلىق وقۋشىلارى ءۇش مەكتەپتە, №4, 16, 56 مەكتەپتەردە ءبولىنىپ, ءبىلىم الۋدا. ال ەندى بۇل مەكتەپ بۇزىلاتىندىعى نەمەسە كۇردەلى جوندەۋدەن وتەتىندىگى ءالى بەلگىسىز. ارنايى كوميسسيا قۇرىلىپ, جۇمىس ىستەۋدە. ساراپتاما ناتيجەلەرىنە قاراي كورەمىز.
– جاقىندا عانا رەداكتسيامىزعا ءبىر توپ اتا-انا كەلدى. ولار №7 مەكتەپكە دە وقۋشىنىڭ سىيماي جاتقانىنا نارازىلىقتارىن ءبىلدىرىپ, بۇل مەكتەپكە الداعى جىلى قوسىمشا قۇرىلىس سالىنا ما, جوق پا, سونى سۇرادى. بۇل مەكتەپ قوسىمشا قۇرىلىس سالىناتىن ءبىلىم وشاقتارىنىڭ قاتارىنا جاتا ما؟ جالپى الداعى وقۋ جىلىندا قانشا مەكتەپ, قانشا قوسىمشا قۇرىلىس بوي كوتەرەدى دەپ جوسپارلانۋدا؟
– راس, قالامىز بويىنشا بالا سانى ارتىپ, مەكتەپتەردە ورىن جەتىسپەۋشىلىگى ماسەلەسى پايدا بولدى. بۇل – سىرتتان كوشىپ كەلۋشىلەر مەن دەموگرافيالىق ءوسىپ-ءونىمنىڭ ارتۋىنان. بيىل جاڭا وقۋ جىلىندا قالا مەكتەپتەرىنە قوسىمشا بەس قۇرىلىس نىسانى سالىندى. جاڭا 10 مەكتەپتىڭ قۇرىلىسى باستالىپ, تاعى 30 مەكتەپ پەن 10 جاناما قۇرىلىس ءۇشىن جەر تەلىمدەرى دايارلانىپ وتىر. ال اتالعان №7 مەكتەپ-گيمنازياسىندا بالالار تىم كوپ ەمەس. بۇل مەكتەپ بۇگىندە ەكى اۋىسىممەن وقۋدا. بازار ماڭى, حالىق كوپ شوعىرلانعان اۋدان بولعاندىقتان, جاڭادان سالىنعالى وتىرعان مەكتەپتەردىڭ ەكەۋىن وسى اۋدانعا ورنالاستىرۋدى جوسپارلاپ وتىرمىز.
– سارايشىق اۋدانىندا ورنالاسقان «شۇعىلا» بالاباقشاسىندا مەكتەپ وقۋشىلارىن اقىلى ۇزارتىلعان وقۋعا قابىلداپ جاتىر. بۇل قانشالىقتى زاڭدى؟ ەگەر ولاردا مەكتەپ جاسىنداعى (1-4 سىنىپتار) بالالاردى قابىلداپ, قوسىمشا وقىتا الاتىنداي مۇمكىندىك بولسا, ونىڭ ورنىنا بۇلدىرشىندەر ءۇشىن قوسىمشا ەكى توپ اشىپ تاستاۋعا بولادى عوي. ال ءبىز بالاباقشالاردا ورىن جوق دەپ داۋرىعىپ ءجۇرمىز.
– ارينە, سۇراعىڭىز ورىندى. بۇل – زاڭسىز. ونداي جاعدايدا بىزگە حابارلاسۋ قاجەت. ءبىز جۇمىس توبىمەن بىرگە تەكسەرىس جۇرگىزەمىز.
– بۇل جاعداي مەكتەپتەرگە دە قاتىستى. مەكتەپتەردە ورىن جوق دەپ, وقۋشىلاردى سىيدىرا الماي جاتىرمىز. دەگەنمەن ءالى كۇنگە دەيىن ساباقتان كەيىنگى ۋاقىتتا ۇزارتىلعان مەرزىمدە اقىلى وقىتاتىن ءبىلىم وشاقتارى قالامىزدا جوق ەمەس. جالپى مۇنداي قوسىمشا اقىلى قىزمەت كورسەتە الاتىن ءبىلىم وشاقتارى قالا بويىنشا قايسى مەكتەپتەردە جۇرگىزىلىپ وتىر؟
– وسى كۇنگە دەيىن اتا-انالارمەن بىرگە مەكتەپ نەمەسە بالاباقشا نەگىزىندە اقىلى
قوسىمشا قىزمەتتەردىڭ ءوتۋى جايلى كوپ تالقىلاۋلار جۇرگىزىلدى. قازىر ۇسىنىستاردىڭ بارلىعى ەسكەرىلىپ, بىرىڭعاي قوسىمشا اقىلى قىزمەتتەر بويىنشا قاۋلى شىعارۋ جوسپارلانىپ وتىر. سول جەردە بارلىق قوسىمشا ءۇيىرمەلەر مەن باسقا قىزمەتتەردىڭ ءتىزىمى ەنگىزىلگەن. سوندا قالا بويىنشا بارلىق قوسىمشا اقىلى قىزمەتتەر ءبىر باعامەن جۇرگىزىلەتىن بولادى. ارينە, ول باعا اسا جوعارى بولمايدى. ويتكەنى ءاربىر اتا-انانىڭ مۇمكىندىگى ءارتۇرلى بولىپ كەلەدى.
– قالامىز بويىنشا 11 جەكەمەنشىك مەكتەپ قانا بار. بۇل باس قالاعا از ەمەس پە؟ مۇنداي مەكتەپتەر اشۋعا باسقارما تاراپىنان قانداي مۇمكىندىكتەر بەرىلگەن؟
– جەكەمەنشىك مەكتەپتەردى اشۋ قاجەت, ويتكەنى سۇرانىس بار. باسقارما تاراپىنان كاسىپكەرلەرگە قولداۋ كورسەتۋگە دايىنبىز. ءبىز ءوز تاراپىمىزدان ول مەكتەپ ورنالاساتىن ورىنعا جەر ءبولىپ, ادىستەمەلىك تۇرعىدان دا كومەك كورسەتۋگە دايىنبىز.
– كوللەدجدەردەگى تەگىن كاسىپتىك ءبىلىم بەرۋ جوباسى قالاي جۇزەگە اسۋدا؟ ءبىرىنشى جىلدى قالاي ەڭسەردىڭىزدەر؟ وقۋعا بۇل باعدارلاما بويىنشا قانشا ستۋدەنت قابىلداندى؟
– بۇگىنگى تاڭدا بۇل جوبا بويىنشا قالامىزداعى 12 مەملەكەتتىك كوللەدجدەرگە 4257 ستۋدەنت قابىلدانىپ, ءبىلىم الۋدا. ولاردىڭ تاماقتانۋىنا, جول ءجۇرۋ اقىسىنا جانە ستۋدەنتتىك ستيپەندياسىنا مەملەكەت تاراپىنان قارجى ءبولىندى.
– ءبىلىم سالاسىندا, جالپى ۇستازدىق ەتىپ جۇرگەن ەر مۇعالىمدەردىڭ ازايىپ كەتۋى بالانىڭ تاربيەسىنە دە اسەر ەتىپ كەلە جاتقانىن ءجيى بايقايمىز. قالاي ويلايسىز, مۇعالىمدىككە ەر ادامدار نەگە كەلمەيدى؟ جالاقىنىڭ ازدىعىنان با؟ الدە بالانىڭ تاربيەسىن, وقىتۋدى ايەلگە جۇكتەپ قوياتىن قاتىپ قالعان قاساڭ پسيحولوگيانىڭ اسەرى مە؟
– بۇل ماسەلە – تەك ەلوردامىزدا عانا ەمەس, قازاقستاندا, جالپى الەمدە ورىن الىپ وتىرعان جايت. ءبىزدىڭ قالامىزداعى بارلىق ۇستازداردى العاندا ەر ازاماتتاردىڭ سانى 30 پايىزدى عانا قۇراپ وتىر. ونىڭ باسىم بولىگى كوللەدجدەر مەن مەكتەپتەردە جۇمىس جاسايدى. دۇرىس ايتاسىز, بۇعان جالاقىنىڭ ازدىعى دا اسەر ەتەدى. وتباسىنىڭ تىرەگى, ەر-ازاماتتارىمىز ءوزىنىڭ وتباسىن اسىراۋى قاجەت. دەگەنمەن, سوڭعى جىلدارى بۇل كورسەتكىش ەپتەپ ارتىپ كەلەدى.
– مەرەيلى مەرەكە قارساڭىندا ۇستازدارعا, ارىپتەستەرىڭىزگە تىلەگىڭىزدى ايتساڭىز.
– ءاربىر بالا ءوز مۇعالىمىنەن ومىردەگى العاش باسار قادامىن تابا الادى. مەنىڭ ۇستازدارعا تىلەرىم, وسكەلەڭ ۇرپاقتىڭ العاشقى قادامدارىن قولداپ, ءومىر باسپالداقتارىنان سۇرىنبەي وتۋگە كومەكتەسەتىن كۇش بولۋ. ارىپتەستەرىمە زور دەنساۋلىق, ەڭبەكتە تابىس, ىستەرىنە ساتتىلىك تىلەيمىن. شاكىرتتەرىمىز بيىكتەن كورىنە بەرسىن!
گۇلجان راحمان
