بۇرىنعى قاراوتكەل, اقمولا, اكمولينسك, تسەلينوگراد بۇگىندە استانا اتاۋىمەن الەمگە ءماشھۇر قالانىڭ استانالىق مارتەبەسىن, ونىڭ كەلبەتىن دە, ادامدارىن دا تۇبەگەيلى وزگەرتتى. پرەزيدەنتىمىز ايتپاقشى, «استانا ادامدارىمەن اسقاقتايدى». ۋاقىتشا ەمەس, تۇپكىلىكتى استانالىق بولۋ – ءالى دە كوپتەگەن ادامداردىڭ, اسىرەسە استاناعا العاش كوشىپ كەلگەن جىلدارى قالامىزدىڭ تىنىسىن اشىپ, تىرشىلىگىنە جان بىتىرگەن جاستارىمىزدىڭ ارمانى.
استانالىقتار, ارينە, جاعىمدى ماعىناسىندا, استانا دەگەن سوزگە تاۋەلدىمىز. سوندىقتان ونىڭ ءمان-ماعىناسىن ءبىلۋ, ءتۇيسىنۋ جانە ونى باسقالارعا ناسيحاتتاۋ ماڭىزدى. استانا, شىندىعىندا دا, ەلىمىزدىڭ بولاشاعى, جولى جەڭىل بولسىن دەگەندەي, وتە جەڭىل ايتىلادى, سوسىن قازاقتى جاقسىلىققا باستايتىن «التاۋ تۇگەل بولسا, توبەدەگى كەلەدى», «التى الاش» دەگەندەي, التى ارىپتەن تۇراتىن استانا – تاۋەلسىزدىگىمىزدىڭ, ەلدىگىمىز بەن بىرلىگىمىزدىڭ سيمۆولى, مەملەكەتىمىز بەن حالقىمىزدىڭ زاماناۋي ۇرانى ءىسپەتتى, اعىلشىنشا تاڭبالاساق تا, لاتىنشا دا تاڭبالاساق تا «اSTANA» اتاۋى ەش وزگەرمەيدى, ماعىناسىن دا وزگەرتپەيدى, ماڭگىلىك اتاۋ ىسپەتتى. بارشاعا ءمالىم, وسى جيىرما جىلدىڭ ىشىندە قالانىڭ اتاۋىن وزگەرتۋ تۋرالى تالاي رەت ۇسىنىستار ايتىلدى, بىراق ءبىرىنشى تاڭداۋدىڭ ورنى بولەك, ونىڭ ۇستىنە, استانانىڭ تاريحى ەندى-ەندى قالىپتاسىپ كەلە جاتقاندا, وسكەلەڭ ۇرپاقتىڭ ميىن اشىتىپ, شاتاستىرۋ ەش قيسىنعا كەلمەيدى.
تاۋەلسىزدىك تاريحىنا كوز ءجۇگىرتسەك, جاڭا استانامىزدىڭ قازىعى 1997 جىلى قاعىلعان. وعان سول جىلعى قازان, جەلتوقسان ايلارىنداعى رەسمي قۇجاتتاردىڭ جاريالانۋىن, استانانىڭ سيمۆولىنا اينالعان, بيىكتىگى 97 مەترلىك (كوشىپ كەلگەن جىلدىڭ بەلگىسى) «بايتەرەك» مونۋمەنتىنىڭ ىرگەتاسى قالانعانىن ايتساق تا جەتكىلىكتى. سودان بەرى 20 جىل ءوتىپتى, از ۋاقىت ەمەس. وسى جىلدار ىشىندە استانا تۋرالى كوپ جازىلدى, كوپ ايتىلدى, بىراق تاريحي تۇرعىدان جازىلعاندارى ساۋساقپەن سانارلىق. سەبەبى تاريحتى كەز كەلگەن ادام جازا بەرمەيدى. استانا – ومىرشەڭ, ماڭگىلىك تاقىرىپ, تەك عىلىمي ەمەس, كەز كەلگەن ورتادا, كەز كەلگەن الاڭدا تالقىلاۋعا بولادى, وزەكتىلىگى دە وسىندا.
وسىدان ەكى-ءۇش جىل بۇرىن زيالى قاۋىم وكىلدەرىنىڭ ءبىر باسقوسۋىندا ءسوز العان اكادەميك ديحان قامزابەكۇلى استاناعا قاتىستى مىناداي ويلارىمەن بولىسكەن ەدى: «قازىرگى كەزدە استانالىق زيالىلارىمىزدىڭ ورتاسىندا استانا نەدەن باستالادى دەگەن سۇراق اشىق كۇيىندە قالىپ وتىر, ولاردىڭ ءبىر بولىگى استانانىڭ تاريحىن «ل.گۋميلەۆ اتىنداعى ەۋرازيا ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ قۇرىلۋىمەن (1996)», ەكىنشى ءبىر بولىگى «كەنەسارى ەسكەرتكىشىنىڭ اشىلۋىمەن (2001)» بايلانىستىرادى». ارينە, «قانشا ادام بولسا, سونشا پىكىر بار» دەمەكشى, بۇل ماسەلەنىڭ بەتىن جىلى جاۋىپ قويا سالۋعا بولار ەدى. بىراق تاريحشى بولعان سوڭ, ءۇنسىز قالا المادىق. ءبىزدىڭ ويىمىزشا, العاشقى پىكىردىڭ جانى بار سياقتى, ونىڭ استارىنا تەرەڭ بويلاساق, كوپ نارسە ايتۋعا بولادى. ءبىر-ەكى عانا مىسال, وتكەن عاسىردىڭ باسىندا «ءبىر شوق ۇركەردەي» جارقىراعان ماعجاننىڭ «مەن جاستارعا سەنەمىن!», سوسىن ءاليحاننىڭ شىعارمالارىنداعى مىناداي: «قازاقتى اۆتونوميا قىلساق, قاراوتكەل – الاشتىڭ ورتاسى, سوندا ۋنيۆەرسيتەت سالىپ, قازاقتىڭ ۇل-قىزىن وقىتساق, «قوزى كورپەش–باياندى» شىعارعان, شوقان, اباي, احمەت, ءمىرجاقىپتى تاپقان قازاقتىڭ كىم ەكەنىن ەۋروپا سوندا بىلەر ەدى-اۋ» دەگەن سوزدەرى ەسىڭىزدە بولار. بۇل قالىڭ قازاقتىڭ ارمانى ەمەس پە ەدى؟.. بۇگىندە سول ارمان ورىندالدى ما؟ ورىندالدى! كىم ورىندادى؟ ەلباسىمىز! ول قاراوتكەلدى استانا ەتتى, ۋنيۆەرسيتەت سالدى, قازاقتىڭ ۇل-قىزدارىن وقىتتى, جاستارعا سەنىم ارتتى.
ەلوردانى كىمدەر باسقاردى؟
سوڭعى كەزدە استاناعا قاتىستى باق وكىلدەرىن ءجيى مازالايتىن سۇراقتار كوبەيدى, سولاردىڭ ءبىرى «ەگەر استانامىز الماتىدان اقمولاعا 1997 جىلى كوشىپ كەلسە, وندا ءبىز ونىڭ تاريحىن نەگە 1998 جىلدان باستايمىز, العاشقى قالاباسىلارى دا سوعان سايكەس ايتىلادى, مىسالى, ادىلبەك جاقسىبەكوۆ, تەمىرحان دوسمۇحامبەتوۆ, ومىرزاق شوكەەۆ, اسقار مامين, يمانعالي تاسماعامبەتوۆ, اسەت يسەكەشەۆتەر, ەگەر ءسال ارىدەن باستاساق, استانا كوشىپ كەلگەنگە دەيىن اقمولانى باسقارعان امانجول بولەكباەۆ تا قوسىلادى, قايسىسى دۇرىس؟ وسىنىڭ ءتۇيىنىن تەك اقمولانىڭ استانا بولىپ وزگەرۋىنە بايلانىستى تۇسىندىرەمىز بە, الدە باسقا دا سەبەپتەرى بار ما؟» دەگەنگە سايادى.
راسىمەن, تاريحشىلار ءۇشىن استاناعا العاش تابان تىرەگەن 1997 جىل مەن ىرگەتاسى مىقتاپ بەكىتىلگەن 1998 جىلدىڭ اراسىنداعى وتپەلى كەزەڭ وتە ماڭىزدى, ويتكەنى ودان اينالىپ وتسەك, وقيعالار جەلىسى كۇرت وزگەرىپ كەتۋى مۇمكىن. جاسىراتىن نەسى بار, كوپ جاعدايدا ءبىز اقمولانى ىسىرىپ قويىپ, تاريحتى بىردەن توتەسىنەن – استانادان باستاۋعا بەيىم تۇرامىز, تامىرسىز تاريح بولمايتىنىن ەسكەرە بەرمەيمىز. وسى ماسەلەلەردىڭ اراجىگىن اشىپ الۋ ءۇشىن الدىمەن استانانىڭ قۇرىلۋ تاريحىنىڭ مەرزىمدىك حرونولوگياسىن انىقتاپ العانىمىز دۇرىس. بىزدىڭشە, بۇل مەرزىم استانانى كوشىرۋ يدەياسى پايدا بولعان 1992 جىلدان باستالادى دا, 1996-2000 جىلدار ارالىعىن قامتىعان استانانى كوشىرۋ ۇدەرىسىمەن اياقتالادى.
وسى مەرزىم ىشىندەگى استانانى كوشىرۋ يدەياسى جانە ونى ىسكە اسىرۋ جولدارى, مەملەكەتتىك مەكەمەلەردى اقمولاعا كوشىرۋ جونىندەگى مەملەكەتتىك كوميسسيانىڭ جۇمىستارى, قالانىڭ باس جوسپارى جانە ونىڭ تۇجىرىمداماسى, اقمولا (كەيىن استانا) ارنايى ەكونوميكالىق ايماعى, العاشقى ارحيتەكتورلار, جاپوندىق ارحيتەكتور كيسە كۋروكاۆا, قالانىڭ قۇرىلىسى, العاشقى استانالىقتار جانە ت.ب. سياقتى باستى-باستى وقيعالاردى تىزبەكتەسەك, استانانىڭ تاريحى شىعادى.
استانانى كوشىرۋ يدەياسى ءمالىم بولعاننان كەيىن, استانا بولۋدان ۇمىتكەر قالالار دا بەلگىلى بولدى. ولار – قاراعاندى, جەزقازعان, اقتوبە. بىراق تاڭداۋ ستراتەگيالىق ماڭىزى بار اقمولا قالاسىنا تۇسەدى. ونىڭ بىرقاتار سەبەپتەرىن اتاساق, نەگىزگىلەرى وسى ايماق ارقىلى ۇلتتىق قاۋىپسىزدىگىمىزدى نىعايتۋ جانە ايماقتىڭ دەموگرافيالىق احۋالىن جاقسارتۋ بولدى. مىسالى, استانانى كوشىرگەن جىلى قالا حالقىنىڭ سانى 277 مىڭ ادام بولعان, ونىڭ 17 پايىزىن عانا جەرگىلىكتى حالىق قۇراعان. ال سوڭعى مالىمەتتەر بويىنشا قازىرگى استانالىقتار سانى – 1,026 ملن ادام, ونىڭ 70 پايىزىن جەرگىلىكتى حالىق قۇرايدى.
ءبىر قىزىعى, باستاپقىدا العاشقى استانالىقتاردىڭ العاشقى ءتىزىمى دە جاسالعان ەكەن, پرەزيدەنتىمىزدەن باستاپ, قالاباسىلارىن, مەملەكەتتىك قىزمەتكەرلەردى, قوعام قايراتكەرلەرىن, تاعى باسقالارىن قوسقاندا, بارلىعى – 186 ادام.
استاناداعى العاشقى جۇمىستاردىڭ باتپاق كەشۋدەن باستالعانىن ەسكە العان رەكوردشى اكىمنىڭ ءبىرى ادىلبەك جاقسىبەكوۆ ءبىر سۇحباتىندا: «ءبىر كۇنى پرەزيدەنت مەنى جانە ورىنباسارلارىمدى شاقىرىپ الدى. البەتتە, اياعىمىزدا تۋفلي ەدى. ول كيىمىن اۋىستىرىپ الدى دا, ءبارىمىز ميكرواۆتوبۋسقا وتىرىپ تارتىپ كەتتىك. ءبىز ماقتانا بايانداپ كەلە جاتقان ۋاقىتتا كولىكتىڭ ءبىر بۇرىشقا توقتاماسى بار ما. ول بۇرىشتى كورگەندە ءوزىم دە ۇرەيلەنىپ كەتتىم. ول بولسا: «قانەكەي, كورەيىك, قىدىرايىق. ءبىزدىڭ ءبارىمىز تۋفليمەن باتپاققا قويىپ كەتتىك. ول ءبىزدى تىڭداي وتىرىپ, تاپسىرمالارىن بەرىپ, قايتا كولىككە وتىرعاننان كەيىن «قالاي؟ جاقسى قىدىردىڭدار ما؟ كەلەسى جولى وسى باتپاقتا جالاڭ اياق جۇرەسىڭدەر» دەدى. ول ءبىزدى وسىلاي تاربيەلەدى» دەيدى. باتپاق دەمەكشى, بەلگىلى جازۋشى اكىم تارازي ايتقانداي: «ساز بالشىعى يلەنىپ جاتقان قۋ مەديەن دالانىڭ ۇستىنەن قالاي قالا تۇرعىزباقشى دەگەن سەنىمسىز ويلاردىڭ» سول كەزدەگى كوزى اشىق ءاربىر قازاقتىڭ كوكەيىنەن ورىن العانى دا راس.
قالانى 2008-2014 جىلدارى باسقارعان ەكىنشى رەكوردشى اكىم يمانعالي تاسماعامبەتوۆتىڭ تۇسىندا استانالىقتاردىڭ وتكىر پروبلەماسى ۇلەسكەرلەر ماسەلەسى بولعان, ونى شەشۋگە تىرىسقان ول ەلباسىمىز سياقتى قۇرىلىس جۇمىستارىن ءوزى قاداعالاپ, قاقاعان سۋىقتا دا نىسانداردى ءوزى ارالاعان ەكەن.
ەسەنعارين, ماكيەۆسكي جانە گاليموۆ
العاشقى استانالىقتاردىڭ تىزىمىنە ەنگەن ءۇش ادامنىڭ: نىعمەتجان ەسەنعارين, نيكولاي ماكيەۆسكي, فاريت گاليموۆتىڭ استانانى قۇرۋ تاريحىندا الاتىن ورىندارى ەرەكشە. ولار 1995-1997 جىلدارى قۇرىلىپ, قىرۋار جۇمىستاردى ىسكە اسىرعان استانانى اقمولاعا كوشىرۋ جونىندەگى «مەملەكەتتىك كوميسسيانى» باسقارعان. ولاردىڭ العاشقىسى – 1941 جىلعى نىعمەتجان ەسەنعارين – چەليابى وبلىسىنىڭ تۋماسى, مەملەكەت قايراتكەرى, قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ءبىرىنشى كولىك ءمينيسترى, كەيىنىرەك «قازاقستان تەمىر جولى» ۇلتتىق كومپانياسىندا كەڭەسشى بولعان, ەكونوميكا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى. اقمولاعا كوشىرىلەتىن مەملەكەتتىك مەكەمەلەردىڭ العاشقى تىزىمىنە ەنگەن 11 مينيسترلىكتىڭ ىشىندە, كوش باستاعان كولىك مينيسترلىگىنىڭ الدىڭعى قاتاردا بولۋىنىڭ ءبىر سەبەبىن, كولىك جانە تاسىمال جۇمىستارىن جەتىك بىلەتىن ن.ەسەنعاريننىڭ ءبىرىنشى كولىك ءمينيسترى قىزمەتىمەن دە بايلانىستىرۋعا بولاتىن سياقتى. وسى مينيسترلىكتەرگە قاتىستى قىزىقتى مالىمەتتەر ءا.جاقسىبەكوۆتىڭ «اكىم جازبالارىندا» كوپ كەزدەسەدى. ايتالىق, سول كەزدە «تارماقتالعان» ۇكىمەت يدەياسى كەڭىنەن تارالعان, مىسالى, ونەركاسىپ مينيسترلىگىن قاراعاندى سياقتى يندۋستريالدى ايماققا, اۋىل شارۋاشىلىعى مينيسترلىگىن قوستاناي نەمەسە كوكشەتاۋ سياقتى اگرارلى ايماققا ورنالاستىرۋ ماسەلەسى ءبىراز تالقىلانىپ, اقىرىندا مينيسترلىكتەردى جان-جاققا شاشىراتپاي, بيلىكتى ءبىر جەرگە شوعىرلاندىرۋ تۋرالى شەشىم قابىلدانعان.
اتالعان كوميسسيانىڭ ەكىنشى باسشىسى نيكولاي ماكيەۆسكي (1941-2004) – چەرنيگوۆ وبلىسىنىڭ تۋماسى, مەملەكەت قايراتكەرى, قازاقستان قۇرىلىسشىلار وداعىنىڭ توراعاسى بولعان. ونىڭ زامانداستارىنىڭ ايتۋىنشا, العاشقى جارتى جىلدان كەيىن كوميسسيا جەتەكشىلىگىنە بەكىتىلگەن نيكولاي ماكيەۆسكي وتە ەڭبەكقور ءارى بەلگىلى قۇرىلىسشى رەتىندە كەڭىنەن تانىمال بولعان, ىسكە كىرىسە سالىسىمەن جاڭا استانانىڭ ورنىن مۇقيات زەرتتەۋگە ارنايى ۇشاقپەن ۇشىپ كەلىپ, وسىندا كەزدەسۋلەر وتكىزىپ, جۇمىس جاساپ, ۇيىمداستىرعان, ءبىراز شارۋالاردى اتقارعان, ول مينيسترلىكتەر مەن ۆەدومستۆولار اراسىندا ۇلكەن ماسەلەلەردى شەشۋگە ۇلەس قوسقان.
كوميسسيانىڭ ءۇشىنشى باسشىسى – 1940 جىلعى فاريت گاليموۆ – پەتروپاۆلدىڭ تۋماسى, مەملەكەت قايراتكەرى, ءار جىلداردا مينيستر, «قازاقستان تەمىر جولىندا» كەڭەسشى بولعان. ف.گاليموۆ استانانى كوشىرۋ ۇدەرىسىنە بايلانىستى: «ءبىرىنشى كەزەڭ شەشىمنىڭ قابىلدانۋى بولسا, ەكىنشىسى – قالا ينفراقۇرىلىمىن دايىنداپ, كەڭسەلەر مەن تۇرعىن ۇيلەر سالۋ, ەڭ سوڭعى كەزەڭ قالانىڭ باس جوسپارىن دايىنداپ, ەلىمىزدىڭ باس قالاسىن 2030 جىلعا دەيىن دامىتۋ بولدى. سول كەزدە «جاڭا استانا» قورى قۇرىلىپ, وعان اقشا تۇسە باستادى. قازىرگىدەي 2 ميلليارد دوللارلىق ينۆەستيتسيا دەگەنىڭىز ول كەزدە اتىمەن جوق. پرەزيدەنت شەتەلدەن جيىرما ميلليون دوللار تارتسا, سونىڭ ءوزى ۇلكەن قۋانىش ەدى» دەپ ەسكە الادى. سول جىلدارى «استانانى سالۋعا ينۆەستيتسيالار كولەمى 2 ميللياردتاي دوللاردى قۇراعانى, سونىڭ 70 پايىزى ءوزىمىزدىڭ ينۆەستيتسيامىز بولعانى» بەلگىلى.
بولمىسى بولەك بولەكباەۆ
العاشقى استانالىقتار ءتىزىمىندە اقمولا وبلىسىن ون جىلداي باسقارعان اندرەي براۋن مەن اقمولا قالاسىن بەس جىلداي باسقارىپ, «قالانىڭ ءبىرىنشى مەرى» اتانعان امانجول بولەكباەۆ تا بار. ولار الماتىلىقتاردى ارقانىڭ توسىندە العاش قارسى العان «سولتۇستىك» اكىمدەر رەتىندە تاريحتا قالدى.
تاۋەلسىزدىك جىلدارى اقمولا قالاسى مەن اقمولا ارنايى ەكونوميكالىق ايماعىن قاتار باسقارعان امانجول بولەكباەۆ (1941-2013) ومىردە وتە قاراپايىم, ادامگەرشىلىگى مول ادام بولعان ەكەن. ول تۋرالى كوپ جازاتىن جۋرناليست كەنجە جۇماعۇلوۆ «ول قاشاندا اشىق-جارقىن سويلەسىپ, قارا اسپاندى ءتوندىرىپ جۇرگەندەردىڭ بۇيىرىنەن ءتۇرتىپ, قالجىڭىن ايتىپ, شەتتەۋ ورىندىقتىڭ بىرەۋىنە وتىرا كەتىپ, ءسوز وزىنە تيگەندە جاۋاپتان بۇلتارماي, قارجىنىڭ قايدا جۇمسالاتىنىن ناقتى دالەلدەرمەن قاعازسىز-اق ايتىپ بەرەدى ەكەن» دەپ جازادى. قاي كەزدە دە اكىمدەردىڭ قاعازسىز سويلەۋى – سيرەك قۇبىلىس, الايدا ا.بولەكباەۆ سياقتى ءوز ءىسىن جەتىك بىلەتىندەرگە بۇل قيىن ەمەس.
استانانى كوشىرۋ ۇدەرىسى اياقتالعاننان كەيىن «اقمولا ارنايى ەكونوميكالىق ايماعىنىڭ» اتاۋى «استانا – جاڭا قالا» اەا بولىپ وزگەرتىلدى. سول كەزدە ونىڭ تىزگىنى امانجول بولەكباەۆتان نيكولاي تيحونيۋككە كوشتى. اقمولا قالاسىنىڭ 1947 جىلعى تۋماسى, ماماندىعى قۇرىلىسشى بولعان وعان جەرگىلىكتى ەكونوميكالىق كەڭىستىكتە ءتيىمدى قۇرىلىس سالۋ مەن ينۆەستيتسيالاردى ىنتالاندىرۋ ءۇشىن جەتى جىلعا ارنالعان ەركىن ەكونوميكالىق ايماقتىڭ بۇكىل الەۋەتتى ارتىقشىلىقتارىن ىسكە اسىرۋ مىندەتى تاپسىرىلادى. وسى كەزدەن باستاپ «استانا شەجىرەسىندەگى جاڭا كەزەڭ – سول جاعالاۋدى يگەرۋ جانە «نولدەن باستاپ» دەپ اتالاتىن مۇلدە جاڭا بولىگىن قۇرۋ كەزەڭى باستالادى. «ول كەزدە ەسىلدىڭ قوس قاپتالىندا جۇرگىزىلگەن قۇرىلىس نىساندارىندا بارلىعى 20 مىڭعا جۋىق ادام جۇمىس ىستەگەن. تىركەلگەن ءىرى قۇرىلىس كومپانيالارىنىڭ سانى – 200-دەن اسقان. سولاردىڭ 10 شاقتىسى عانا شەتەلدىك بولعان. اتقارىلعان قۇرىلىس جۇمىستارىنىڭ ناتيجەسىندە سول جاعالاۋدان 280-نەن استام نىسان پايدالانۋعا بەرىلگەن. ايتا كەتەرلىگى, كەيبىر مالىمەتتەر بويىنشا وسى كەزەڭدە بيزنەستە جۇمىس ىستەيتىندەر سانى كوپ بولعان, ول كەزدە ون استانالىقتىڭ ءبىرى عانا جۇمىسسىز بولىپتى.
ەلباسىمىز استانانىڭ قۇرىلۋ تاريحىنان سىر شەرتەتىن «ەۋرازيا جۇرەگىندە» اتتى ەڭبەگىندە: «سول كۇندەرى مەنىڭ قاسىمدا بولعانداردىڭ, قولداعانداردىڭ, جاڭا استانا ءۇشىن جانى اۋىرعانداردىڭ بارلىعىنا العىسىم شەكسىز, ولاردىڭ قاتارىندا استانانى كوشىرۋ تۋرالى كوميسسيانىڭ ءبىرىنشى توراعاسى نيكولاي ميحايلوۆيچ ماكيەۆسكي, قالانىڭ باس جوسپارىن جاساعان كيسە كۋروكاۆا, پرەزيدەنتتىڭ ءىس باسقارماسىنىڭ باستىعى بولعان ۆلاديمير ني, قالانىڭ ءبىرىنشى مەرى امانجول بولەكباەۆ, ەسكى قالانى جاڭارتۋعا ەڭبەك سىڭىرگەن ادىلبەك جاقسىبەكوۆ جانە باسقالارى» دەپ, قىسىلتاياڭ شاقتا ءاردايىم جانىنان تابىلعان جاقسى جاندارعا جىلى لەبىزىن ءبىلدىرەدى.
وسىلايشا اتالعان العاشقى استانالىقتاردىڭ تىكەلەي اتسالىسۋىمەن استانانى كوشىرۋ ۇدەرىسى ءساتتى اياقتالادى. شىندىعىندا, استانانى كوشىرۋ يدەياسى بيلىك باسىنداعىلاردان باستاپ قاتارداعى قۇرىلىسشى-جۇمىسشىلارعا دەيىنگى الەۋمەتتىك توپتىڭ كۇش بىرىكتىرۋى مەن قاجىرلى ەڭبەكتەرىنىڭ ارقاسىندا ءوز جەمىسىن بەردى. پرەزيدەنتىمىز «تۇڭعىش پەرزەنتىنە» بالاعان استانا قالاسىنىڭ قۇرىلۋى مەن دامۋ تاريحى كوز الدىمىزدا ءتۇزىلىپ جاتىر.
كۇلپاش ءىلياسوۆا,
تاريحشى, ل.گۋميلەۆ اتىنداعى
ەۋرازيا ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ دوتسەنتى
