كەشە ورتالىق كوممۋنيكاتسيالار قىزمەتىندە استانا قالاسىنىڭ اكىمى يمانعالي تاسماعامبەتوۆ بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىنا ارناپ ءباسپاسوز ءماسليحاتىن وتكىزدى.
بريفينگكە ءجۇز جيىرمادان اسا جۋرناليست قاتىسىپ, باس قالا اكىمى ولاردىڭ ساۋالدارىنا ەكى ساعاتتىڭ ۇستىندە جان-جاقتى جاۋاپ بەردى. نەگىزىنەن, اكىم ەلوردا دامۋىنىڭ ماڭىزدى باعىتتارىن ايتا وتىرىپ, «ەحرو – 2017» كورمەسىنە دايىندىق, ينفراقۇرىلىمدىق جوبالاردى جۇزەگە اسىرۋ, تۇرعىن ءۇي قۇرىلىسى, استانا قالاسىنىڭ اۆتوبۋس پاركىن تۇبەگەيلى جاڭارتۋ, عيماراتتاردى ەستەتيكالىق كەيىپكە كەلتىرۋ, ەنەرگيا ۇنەمدەۋ جونىندەگى جوبالار, سونداي-اق, تۇرعىن ءۇي-كوممۋنالدىق, ەكولوگيالىق, الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق جانە ينفراقۇرىلىمدىق دامۋ, باسقا دا ماسەلەلەرگە كەڭىنەن توقتالدى.
– بۇگىن وزدەرىڭىزبەن وسىنداي ايرىقشا جاعدايدا العاش رەت باس قوسىپ وتىرمىز. بارشاعا ءمالىم, استانا – بۇل ەڭ الدىمەن ەلىمىزدىڭ ەرتەڭىن ايشىقتاپ تۇرعان ەلباسىنىڭ ەرەكشە نازارىنداعى قالا. ارينە, بۇل بىزگە ۇلكەن جاۋاپكەرشىلىك جۇكتەيدى. مەملەكەت باسشىسىنىڭ العا قويعان ناقتى مىندەتتەرىن جۇزەگە اسىرۋ جولىندا اتقارىلىپ جاتقان شارۋالار از ەمەس,- دەپ باستادى ءسوزىن يمانعالي نۇرعاليۇلى.
جالپى, 2013 جىل استانا ءۇشىن تابىسى – تولايىم, ەكونوميكاسى – وڭتايلى, الەۋمەتكە قولايلى جىل بولدى. وسىلايشا ەلوردامىز 15 جىلدىق مەرەيتويىن بەدەلى مەن قۋاتى اسقان, تۇتاس ەلدىڭ دامۋىنا ءوز ۇلەسىن قوسقان جاسامپاز قالا رەتىندە قارسى الدى.
مۇنىڭ ءوزى – ەلباسىنىڭ «استانانى ءوزىن–ءوزى قامتاماسىز ەتۋگە قابىلەتتى, قارىمىنا قاۋقارى ساي شاھار ەتۋ» مىندەتىنىڭ العاشقى جەمىسى.
ەڭ باستىسى, بۇل مەجەگە ءبىز ناقتى ماقساتتى جولمەن عانا ەمەس, ەرتەڭگە ازىق بولاتىن قوردالى قورمەن جەتتىك. وعان ەلوردامىزدىڭ جالپى دامۋ احۋالى كۋا. ماسەلەن, 2013 جىلى قالامىزدىڭ جالپى ىشكى ءونىمى 7 پايىزعا ءوسىپ, 2 ترلن 700 ملرد تەڭگەدەن استى. ال, ونەركاسىپ ءونىمى 230 ملرد تەڭگە بولسا, ورتاشا جالاقى مولشەرى 165 مىڭ تەڭگەگە جەتتى. بۇل وتكەن جىلمەن سالىستىرعاندا 15 پايىزعا ارتىق.
بيىل شاعىن جانە ورتا كاسىپكەرلىكتى قولداۋدىڭ ناتيجەسىندە ولار وندىرەتىن ءونىمنىڭ كولەمى العاش رەت 1 ترلن 100 ملرد تەڭگەگە جەتتى. سونىمەن قاتار, ەلورداداعى يندۋستريالىق-يننوۆاتسيالىق دامۋ بويىنشا جالپى باعاسى 87 ملرد تەڭگەدەن استام 19 ينۆەستيتسيالىق جوبا جۇزەگە اسىرىلۋدا. سونىڭ ءناتيجەسىندە قالامىزدا ءۇش مىڭنان استام جاڭا جۇمىس ورنى اشىلادى.
ال, قالا بويىنشا 2013 جىلى 18 مىڭعا جۋىق جاڭا جۇمىس ورنىن اشۋ جوسپارلانسا, ونىڭ 12 مىڭى شاعىن جانە ورتا بيزنەس سالاسىندا اشىلدى. ناتيجەسىندە, بيىل قالا قازىناسىنا 600 ملرد تەڭگە سالىق ءتۇستى.
وسىلاي ەلباسى بەلگىلەگەن مىندەتتەردىڭ بارلىعى دا كەزەڭ-كەزەڭىمەن ورىندالىپ كەلەدى.
كەلتىرىلىپ وتىرعان ساندار ەسەپتى كەزەڭدە قالا ەكونوميكاسىنىڭ ناقتى دامۋ جاعدايىن كورسەتەدى. ەلباسى قويىپ وتىرعان ءوزىن-ءوزى قامتاماسىز ەتۋ دەڭگەيىنە استانا بۇگىن تاڭدا تولىق قول جەتكىزدى. مۇنىڭ باستى كورسەتكىشى – رەسپۋبليكالىق بيۋدجەتتەن قارجى ءتۇسىمىنىڭ وزگەرىپ, كەرىسىنشە, قالانى دامىتۋعا جۇمسالاتىن ءوز قاراجاتىنىڭ ۇلعايتىلۋى.
قازىر قالا ەكونوميكاسىندا ايتارلىقتاي وزگەرىستەر بار. بىرىنشىدەن, سوڭعى بىرنەشە جىل ىشىندە جەكە تابىستىڭ 2008 جىلعى 25 پايىزدان 2013 جىلى 44 پايىزعا دەيىن وسكەندىگى بايقالادى. سونىمەن قاتار, ترانسفەرتتەر مەن كرەديتتەر ۇلەسى تيىسىنشە 70 پايىزدان 56 پايىزعا دەيىن بىرتىندەپ ازايعان.
ەكىنشىدەن, استانانىڭ ايماقتىق ىشكى ءونىم كولەمى اعىمداعى جىلدىڭ قورىتىندىسى بويىنشا 2,7 ترلن تەڭگەگە جەتتى. بۇل – 2008 جىلمەن سالىستىرعاندا ەكى ەسەگە كوپ.
ۇشىنشىدەن, مەملەكەتتىك بيۋدجەتكە تۇسەتىن قارجى قارقىندى (ورتا ەسەپپەن جىلىنا 30%) ءوسىپ, 2008 جىلعى 269 ملرد تەڭگەدەن 2013 جىلى 600 ملرد تەڭگەگە جەتىپ, ەكى ەسەدەن اسا ارتىپ وتىر. سونىمەن قاتار, جەرگىلىكتى بيۋدجەتكە وسى تۇسىمدەردىڭ تەك بەستەن ءبىر بولىگى عانا قالادى. ناق وسى قاراجاتپەن عانا ەلوردانىڭ بارلىق اعىمدىق جانە الەۋمەتتىك شىعىندارى تولىق قارجىلاندىرىلىپ كەلەدى.
ال, تورتىنشىدەن, بۇل – ينۆەستيتسيا. استانا اياعىنان نىق تۇرا باستاعان كۇننەن باستاپ ونىڭ ەكونوميكاسىن كوتەرۋگە 4,8 ترلن تەڭگە, سونىڭ ىشىندە مەملەكەتتىك قاراجاتتان 2 ترلن تەڭگە نەمەسە بارلىق قارجىنىڭ قىرىق پايىزى سالىنعان. ەگەر 1998 جىلى بيۋدجەتتىڭ ۇلەسى 62 % بولسا, 2013 جىلى ول 34 % نەمەسە جالپى ينۆەستيتسيا كولەمىنەن ەكى ەسەگە دەيىن ازايدى. كەرىسىنشە, جەكەلەگەن ينۆەستورلار ۇلەسى 1998 جىلعى 38 %-دان 66 %-عا دەيىن ءوستى.
تۇپتەپ كەلگەندە, بۇل – ءوندىرىس كولەمىنىڭ 2008 جىلعى 110 ملرد تەڭگەدەن 2013 جىلى 230 ملرد تەڭگەگە دەيىن ايتارلىقتاي ۇلعايۋىنا اسەر ەتتى. سونداي-اق, ۇستىمىزدەگى جىلى شاعىن كاسىپكەرلىك سۋبەكتىلەرىنىڭ ءونىم مولشەرى 1 ترلن 100 ملرد تەڭگەگە جەتىپ, ەكى ەسەگە جاقىن ارتتى.
بۇل سانداردى حالىقارالىق «Moodys» اگەنتتىگى كەلتىرىپ وتىر. ولاردىڭ زەرتتەۋىنشە, 2013 جىلى استانا قالاسىنىڭ كرەديتتىك رەيتينگى «تۇراقتىلىق» دارەجەسىنەن «جاعىمدىلىق» دارەجەسىنە كوتەرىلىپ, ءتيىسىنشە قارىزى از, ەكونوميكاسى قارقىندى قالا رەتىندە تانىلعان.
بۇل, ەڭ الدىمەن قالىپتاسۋ مەن دامۋ جىلدارىنداعى بيۋدجەت ينۆەستيتسياسىنىڭ مۋلتيپليكاتيۆتىك تيىمدىلىگىن ايقىندايدى. وزدەرىڭىز كورىپ وتىرعانداي, اتالعان كەزەڭدە استانا ءوزىن–ءوزى قامتاماسىز ەتە الاتىندىعىن دالەلدەپ وتىر. بۇعان قوسا, 2015 جىلدان باستاپ رەسپۋبليكالىق بيۋدجەتكە – 7,5 ملرد تەڭگە, 2016 جىلى 17,3 ملرد تەڭگە كولەمىندە قارجى اۋدارىلا باستايدى. بۇل – وتە ماڭىزدى كورسەتكىش, ياعني, وسى ساتتەن باستاپ استانا رەسپۋبليكالىق بيۋدجەت دونورلارىنىڭ ءتورت ايماعى قۇرامىنا ەنەدى.
وسىلايشا, ەل باسشىلىعى جانە استانا اكىمدىگى قابىلداعان شارالار ەكونوميكانىڭ جەدەل قارقىنمەن دامۋىنا يگى اسەرىن تيگىزۋدە.
تۇبەگەيلى مىندەتتەرىن شەشۋ مۇمكىندىگىنە قاراي قالا ءوزىنىڭ باسىم باعىتتارىن وزگەرتەتىنى تۇسىنىكتى. قۇرىلىس جۇمىستارى جالعاسا بەرەدى, ال, ونىڭ باستى ولشەمدەرى جىل سايىن ءبىر دەڭگەيدە, وسىنىڭ ءوزى اتالمىش نارىقتىڭ تۇراقتىلىعىن اڭعارتادى. سونداي-اق, جوسپارلى ءوسىم ينفراقۇرىلىمدى دامىتۋمەن تىعىز بايلانىستى. ءارى ەنەرگەتيكالىق سەكتوردا بىرقاتار ينۆەستيتسيالىق جوبالاردى جۇزەگە اسىرۋ دەگەن ءسوز. ولار كوپشىلىككە ءمالىم جايتتەر, سوندىقتان تەك نەگىزگى ولشەمدەرىنە عانا توقتالىپ وتەمىن.
ەڭ الدىمەن, جەو-1, جەو-2, سونىمەن قاتار, جاڭا قۋات كوزى – جەو-3 قۇرىلىسىن جاڭعىرتۋ ءىسى باستى مىندەت بولىپ وتىر. ءوتكەن جىلى جەو-2-دە ءتورت قازاندىقتى ىسكە قوستىق تا, ەلوردانى جىلۋ ەنەرگياسىمەن قامتۋدا كۇرمەۋى قيىن ماسەلەلەردى جەڭۋگە قول جەتكىزدىك.
قالانى سەنىمدى تۇردە جىلۋمەن جابدىقتاۋ ءۇشىن ءتورت ماگيسترالدى جىلۋ جەلىسىن جاڭارتۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلۋدە. سونداي-اق, مىڭجىلدىقتار اللەياسى, جاڭا تەمىر جول ۆوكزالىنىڭ ماڭىن جانە قالانىڭ وڭتۇستىك-شىعىس بولىگىن تۇراقتى تۇردە جىلۋمەن قامتاماسىز ەتەتىن ءتورتىنشى جىلۋ ماگيسترالىن سالۋ جوسپارلانۋدا.
سونىمەن قاتار, «ەكسپو -2017» كورمەسىن جىلۋمەن قامتيتىن 2015-2017 جىلدارى بەسىنشى جىلۋ ماگيسترالى قۇرىلىسىن سالۋ دا جوسپارلانۋدا.
بيىل ۆل-220 كۆ شەڭبەرى بويىنشا قۇرىلىس-مونتاج جۇمىستارى اياقتالۋدا. نىسان ىسكە قوسىلىپ, ەلەكتر قۋاتىن بەرۋدىڭ تۇراقتى جۇيەسى بويىنشا جۇمىس ىستەپ تۇر. سول ارقىلى سولتۇستىك ايماقتاردان كەلەتىن ەلەكتر قۋاتىنىڭ اعىنى رەتتەلىپ, قالانى ۇزدىكسىز قۋات كوزىمەن قامتاماسىز ەتۋدە.
بۇعان دەيىن قالادا وتكىزۋ مۇمكىندىگى 450 مۆت-قا جەتەتىن شاعىن ۆل 110 كۆ شەڭبەرى جۇمىس ىستەپ كەلگەن بولاتىن. ەلەكتر قۋاتىن پايدالانۋداعى قالانىڭ جىل سايىنعى تۇتىنۋ كورسەتكىشى ورتا ەسەپپەن 10%-عا وسەتىن كورىنەدى. ەگەر ەلوردادا تۇتىنىلعان ەلەكتر قۋاتى 2011 جىلى 490 مۆت بولسا, 2012 جىلى 584 مۆت-قا جەتكەن.
ۆل 220 كۆ شەڭبەرىن پايدالانۋعا بەرگەننەن كەيىن ەلەكتر جەلىسىنىڭ وتكىزۋ مۇمكىندىگى جوسپارلانعان 610 مۆت-نىڭ ورنىنا 880 مۆت-قا كەڭەيدى.
قازىر قالانى جىلۋمەن جانە ەلەكتر قۋاتىمەن ۇزدىكسىز قامتاماسىز ەتۋگە مۇمكىندىك جەتكىلىكتى.
سايىپ كەلگەندە, ەنەرگەتيكالىق كەشەن قۇرىلىس سەكتورىمەن تىعىز بايلانىستى. جىل سايىن ءبىر ميلليون شارشى مەتردەن اسا تۇرعىن ءۇيدى پايدالانۋعا بەرىپ كەلسەك, 2013 جىلى دا ەلوردادا 1 ملن 200 مىڭ شارشى مەتر تۇرعىن ءۇي پايدالانۋعا بەرىلدى.
ەگەر تۇتاستاي الار بولساق, استانا ىرگە كوتەرگەن جىلداردان بەرى مۇندا 12 ملن شارشى مەتر تۇرعىن ءۇي سالىنىپ, پايدالانۋعا بەرىلىپتى. جالپى مەملەكەتتىك قولداۋدىڭ ارقاسىندا جانە جەكە ءۇي باعدارلاماسى بويىنشا 18 مىڭ وتباسى نەمەسە الپىس مىڭ ادام باسپانالى بولىپتى.
سوڭعى ون بەس جىلدا ەلوردا تۇرعىندارىن باسپانامەن قامتۋ ورتا ەسەپپەن 15-تەن 25 شارشى مەترگە دەيىن ءوستى.
الايدا, ەلوردانىڭ تۇرعىن ءۇي قورىن جاڭارتۋ ادامدار ومىرىنە قاۋىپ تۋعىزاتىن توزىعى جەتكەن ەسكى ۇيلەردى ءسۇرىپ تاستاۋمەن قاتار جۇرگىزىلۋگە ءتيىس. سوندىقتان, ول نەگىزىنەن باعدارلامالىق دەڭگەيدە جۇزەگە اسىرىلىپ جاتقانىمەن, ەڭ باستىسى, العاشقى ناتيجەلەر كورىنە باستادى. بۇل جونىندە سىزدەر بىلەسىزدەر, ويتكەنى, ەسكى جانە اپاتتى جاعدايداعى ۇيلەردى ءسۇرىپ-تاستاۋ باعدارلاماسىن جۇزەگە اسىرۋ بارىسىن كوپشىلىگىڭىز جاريالادىڭىزدار. الايدا, بۇل ماسەلە وتە ماڭىزدى دەپ ەسەپتەيتىندىكتەن, تاعى دا قىسقاشا توقتالا كەتۋدى ءجون سانايمىن.
وسىناۋ باعدارلامانىڭ ماڭىزدىلىعى سوندا – ول نارىقتىق ەكونوميكا جاعدايىندا رەسپۋبليكالىق بيۋدجەتكە قارجىنى تولىق قايتارۋ شارتى نەگىزىندە تۇڭعىش رەت قولعا الىنىپ وتىر. باسقا سوزبەن ايتقاندا, بۇعان دەيىن بارلىق ايماقتار مەن رەسپۋبليكالىق باعدارلامالار ترانسفەرتتەردى قايتارىمسىز جۇزەگە اسىرسا, بۇل باعدارلاما رەسپۋبليكالىق بيۋدجەتتەن قارىز اقشا الۋدى قاراستىرادى. جانە ونى ءبىز ءمىندەتتى تۇردە جوبانى ىسكە قوسىپ, پايدا تابۋ ارقىلى قايتاراتىن بولامىز. وسىعان وراي, رەۆولۆەرلىك تاسىلمەن ەسكى, اپاتتىق جاعدايداعى ۇيلەردى جويۋ ءۇشىن وسى باعدارلامانى ودان ءارى جۇزەگە اسىرا بەرەمىز.
اتالعان باعدارلاما اياسىندا 2017 جىلعا دەيىن تۇرعىندارى جاڭا ءۇي الاتىن 228 اپاتتىق ءۇي سۇرىلەدى. سۇرىلەتىن ۇيلەردىڭ جالپى الاڭى 150 مىڭ شارشى مەتردەن اسادى. وندا تۇراتىن 3519 وتباسىن باسپانامەن قامتاماسىز ەتۋ مىندەتى تۇر. ونىڭ كەيبىر تەتىكتەرى مىنانداي: تىركەلگەن وتباسى مۇشەلەرىنىڭ سانىنا قاراماستان, ءۇي يەسىنە سۇرىلگەن ءۇي قانشا شارشى مەتر بولسا, سونشا شارشى مەتر باسپانا بەرىلەدى. ويتكەنى, اپاتتى ۇيلەردىڭ شارشى مەترىنىڭ باعاسىمەن نارىق جاعدايىنداعى جاڭا ۇيلەردىڭ شارشى مەترىن سالىستىرۋعا كەلمەيدى.
مۇنداعى پاتەرلەردىڭ جەتپىس پايىزى نارىقتىق باعامەن ساتىلماقشى. بۇل, ءبىرىنشىدەن – قارىزعا العان اقشانى قايتارۋعا ءمۇمكىندىك بەرسە, ەكىنشىدەن, باعدارلامانى ودان ءارى جالعاستىرۋعا مۇمكىندىك تۋعىزادى.
اعىمداعى جىلى 189 پاتەرلىك ەكى كوپ قاباتتى تۇرعىن ءۇي كەشەنى پايدالانۋعا بەرۋگە دايىن. وندا ون ءبىر اپاتتى ءۇيدىڭ تۇرعىندارى قونىستانادى.
ەلوردانىڭ قۇرىلىسى تۋرالى ماسەلە كوتەرىلسە, كوپشىلىكتى قالا قۇرىلىسىنىڭ بولاشاعى تولعاندىراتىنى راس. قازىر ەلباسى بەكىتكەن قالانى دامىتۋدىڭ باس جوسپارىنا سايكەس, الدىمىزدا بەس ەڭ باستى باعىت تۇر.
ءبىرىنشىسى, ول – تاۋەلسىزدىك سارايىنىڭ ارتىنداعى «قازاق ەلى» الاڭى ماڭىنداعى «مىڭجىلدىق» اللەياسى. يگەرىلەتىن جەردىڭ جالپى كولەمى – 335 گەكتار. قازىردىڭ وزىندە 42 قۇرىلىس جۇرگىزۋشىسى انىقتالىپ, التى جەر تەلىمىندە جۇمىس باستالىپ كەتتى. ال وتىز التى جەر تەلىمى جوبالانۋدا. تۇتاستاي العاندا, 2020 جىلى بۇل جەردە 25 تۇرعىن ءۇي كەشەنىن پايدالانۋعا بەرۋ جوسپارلانعان.
ەكىنشىسى – ورىنبور كوشەسى بويىندا, «ماڭگىلىك ەل» سالتانات اركاسى اۋدانىندا. كەلەشەكتە وسى اۋماققا ەلوردانىڭ اجارلى اۋداندارىنىڭ ءبىرى ورنالاسادى.
قازىرگى كەزدە قۇرىلىس الاڭى 182 گا-نى قۇراپ, 42 قۇرىلىس جۇرگىزۋشىسى بەلگىلەندى. 10 ۋچاسكەدە بەلسەندى قۇرىلىس جۇرگىزىلەدى. تاعى 30 ۋچاسكە جوبالاۋ ساتىسىندا تۇر. تۇتاستاي العاندا, 2017 جىلى 28 تۇرعىن ءۇي كەشەنى پايدالانۋعا بەرىلەدى.
ءۇشىنشىسى – تۇران داڭعىلىنىڭ بويىندا. بۇل, وزدەرىڭىزگە ءمالىم, قالانىڭ باستى ماگيسترالدارىنىڭ ءبىرى, ونىڭ توڭىرەگىندە بولاشاقتا ءىرى نىساندار بوي كوتەرەدى. جەر اۋماعىنىڭ جالپى اۋدانى 145 گا قۇرايدى, ونى يگەرۋگە 24 قۇرىلىس ۇيىمى دايىن وتىر. بۇگىننىڭ وزىندە 7 ۋچاسكەدە قۇرىلىس جۇمىستارى باستالىپ, 17 ۋچاسكە جوبالاۋ ساتىسىندا. 2016 جىلعا دەيىن 8 تۇرعىن ءۇي كەشەنىن پايدالانۋعا بەرۋ جوسپارلانۋدا.
مىنا باعىتقا – «جاسىل ورامعا» ايرىقشا توقتالا كەتكىم كەلەدى. ونى جاساۋ باستاماسى مەملەكەت باسشىسىنا تيەسىلى, وندا «جاسىل ەكونوميكا» ۇستىندارىنىڭ ءبارى پايدالانىلادى. شىنتۋايتتاپ كەلگەندە, بۇل تەك ەلوردانىڭ كەلبەتىن عانا ەمەس, سونداي-اق ەلدىڭ ءيميدجىن دە وزگەرتىپ, ونىڭ ەكولوگيالىق تەپە-تەڭدىكتى ساقتاۋ, قورشاعان ورتاداعى ادامزات بالاسىنىڭ ۇيلەسىمدى دامۋ قاعيداتتارىنا يكەمدىلىگىن ارتتىرادى.
جوبا بويىنشا اتالعان ورام سىعاناق كوشەسىنىڭ سولتۇستىك, تۇران داڭعىلىنىڭ باتىس, كومسومول كەنتىنىڭ وڭتۇستىك جانە «جاعالاۋ» ىقشام اۋدانىنىڭ شىعىس جاق بەتكەيلەرىنە جايعاسادى. ياعني, قالانىڭ ساۋلەتتىك-يدەولوگيالىق ادىبىندە ەرەكشە ورىن الاتىن «حانشاتىر» ساۋدا ورتالىعىنىڭ ماڭىنان قونىس تەبەدى.
كادەگە جاراتىلاتىن جالپى اۋدانى 146 مىڭ ش.م.-ءدى قۇرايدى, سونىڭ ىشىندە تۇرعىن جايلار 100 مىڭ جانە ساۋدا-كەڭسە ورىندارى 45 مىڭ ش.م-دەن اسا اۋماقتى الادى.
قازىرگى كەزدە مەملەكەتتىك-جەكە مەنشىكتىك سەرىكتەستىك شارتىمەن وسى جوبانى ءوز مىندەتىنە الۋعا دايىن ءتيىستى ينۆەستورلار دا بار.
تاعى ءبىر ءىرى جوباعا بولە-جارا توقتالعىم كەلەدى. سىزدەر ونى بىلەسىزدەر, ول – تالدىكول قورلاندىرعىشىن جويۋ جايى. وسى جوبا بويىنشا جاسالار جۇمىستاردى 2011 جىلدان 2016 جىلعا دەيىنگى كەزەڭدە, اتقارۋ كوزدەلگەن. نەبارى ءۇش جىلدىڭ ىشىندە, 2011-2013 جىلدار ارالىعىندا 21 ملرد تەڭگە يگەرىلدى. ال, ونىڭ جۇمىستارىن تولىقتاي اياقتاۋ ءۇشىن ءالى 40 ميلليارد تەڭگە قاجەت.
بۇل جوبا رەسپۋبليكالىق بيۋدجەتتەن قارجىلاندىرىلادى. ساتىلى كەزەڭمەن قارجىلاندىرىپ, قاراجاتتى 2016 جىلعا دەيىن ءبولىپ وتىرعان جاعدايدا ول, الدىن-الا جوسپارلانعانىنداي, بەلگىلەنگەن مەرزىمدە بىتەدى.
ەنەرگەتيكا مەن قۇرىلىستان كەيىنگى قالا شارۋاشىلىعىنىڭ كەلەسى ءىرى بولىگىنىڭ ءبىرى – كولىك ينفراقۇرىلىمى ەكەنى بەلگىلى.
سوڭعى ءۇش جىلدا قالادا 330 كم-دەن اسا جول سالىنىپ, جوندەلدى. شاعىن كولىك اينالماسىن سالۋ اياسىندا 20,5 كم جول, 4 جول ايرىعى, 3 جول وتپەسى, 2 كوپىر سالىندى.
سونىڭ ىشىندە ەرەكشە كوممۋنيكاتسيالىق ماڭىزى بار بىرقاتار كوشەنىڭ قۇرىلىسى تولىقتاي اياقتالىپ قالدى. كوپىرلەر, جولايرىقتار, وڭعا بۇرىلىستار, جانداما جولدار سالىندى. ماسەلەن, 2013 جىلى قورعالجىن تاس جولىنان سەيفۋللين كوشەسىنە دەيىن بەيسەكوۆا كوشەسىنىڭ بويىمەن, اسىرەسە, ەسىل وزەنى ارقىلى جاڭا كوپىرمەن وتەتىن جول اشىلدى. وسىلايشا, سارىارقا جانە تۇران داڭعىلدارىنداعى كولىك اعىنى تاۋلىگىنە 30 مىڭ اۆتوموبيلگە دەيىن ازايدى.
قوعامدىق كولىك جۇمىسىن ۇيىمداستىرۋ سالاسىندا دا ەلەۋلى وزگەرىستەر بولعالى تۇر. بۇل جەردە مەن مىناداي ماڭىزدى ءجايتتى تۇسىندىرە كەتەر ەدىم. اڭگىمە حالىقارالىق قارجى ۇيىمدارىنىڭ نەسيەلەرى ەسەبىنەن جۇزەگە اسىرۋ جوسپارلانعان جەڭىل رەلستى كولىك (جرك) جوباسى تۋرالى بولىپ وتىر. ناقتىلاي ايتقاندا, ازيا دامۋ بانكى ارقىلى قارجىلاندىرۋ نۇسقاسى قاراستىرىلدى, ول ەكونوميكالىق جانە الەۋمەتتىك پايدالاردىڭ بۇكىل جيىنتىعىن تالداي كەلە, جوبانىڭ تىم قىمباتقا تۇسەتىندىگى, دەمەك, قازىرگى كەزەڭدە ونىڭ ەكونوميكالىق تۇرعىدان تيىمسىزدىگى تۋرالى قورىتىندى جاسادى.
تۇتاستاي العاندا, ءبىز مۇنداي قورىتىندىمەن كەلىسەمىز. مىسالى, ەگەر ۇزىندىعى 21 كم-گە جەتەتىن جرك-ءتىڭ ءبىرىنشى جەلىسىن سالۋعا 250 ملرد تەڭگەگە جۋىق شىعىن كەتەتىن بولسا, وندا تاپ وسى ۋچاسكەگە تجا (برت, بۇل – ارنايى بولىنگەن جول جولاعىمەن جەدەل جۇرەتىن اۆتوبۋستار) جەلىسىن سالۋعا بار بولعانى 85 ملرد تەڭگە جۇمسالادى ەكەن. سالىستىرۋدىڭ ءوزى ايتىپ تۇر عوي, وسى ەكى جوبانىڭ باعا ايىرماشىلىعى 151 ملرد تەڭگەدەي ەكەنىن, ول 1 ملرد دوللار دەگەن ءسوز.
سوندىقتان, تجا جوباسىن جۇزەگە اسىرىپ, ءبىرىنشى جەلىسىن 2016 جىلى ءبىتىرۋ جونىندە كەلىسىمدەلگەن شەشىم قابىلداندى.
ال, جالپى ۇزىندىعى 63 كم جوبانى تۇگەلدەي ءبىتىرۋ تەك سول جاعالاۋدى عانا ەمەس, سونداي-اق, جولاۋشىلار اعىنى مول قالانىڭ وڭ جاعالاۋىن دا قامتۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. سول ارقىلى ءبىز جولاۋشىلاردىڭ ەلەۋلى مولشەرىن قوعامدىق كولىككە اۋدارىپ, جول قوزعالىسىن جاقسارتا تۇسپەكپىز.
قۇرمەتتى ارىپتەستەر!
تۇتاستاي ايتقاندا, استانانىڭ قالا سالۋ ساياساتى مىناداي: ەلوردا ءوزىنىڭ ستاتۋسىنا ساي بولىپ, ەلىمىزدىڭ ءتيىستى ساۋلەتتىك ورنەگى بار اكىمشىلىك, ساياسي ورتالىعى بولىپ قالا بەرەدى. دەمەك, مۇندا ءىرى ونەركاسىپ كاسىپورىندارى مەن وندىرىستىك نىساندار بولمايدى. بۇل جونىندە مەملەكەتىمىزدىڭ باسشىسى دا ءوز ۇستانىمىن ايقىن ءارى اشىق ايتتى.
ونەركاسىپتىك الەۋەت دەگەنىمىز – ەڭ الدىمەن, قالانىڭ ەكونوميكاسى ەكەنى, ونى تەك قىزمەت كورسەتۋ سەكتورى مەن كاسىپكەرلىك ءۇردىسى الماستىرا الاتىنى تۇسىنىكتى.
قازىرگى تاڭدا ءجوو قۇرىلىمىنداعى قىزمەت كورسەتۋ اياسىنىڭ ۇلەسى 60%-دان ارتىپ وتىر. سونىمەن بىرگە قۇرىلىس پەن ونەركاسىپ ونىڭ ۇلەسىنىڭ ءتيىستى تۇردە 9 جانە 4 پايىزىن يەلەنەدى.
سوندىقتان, بىزگە ەلوردادا جايلى بيزنەس-احۋال ورناتۋ وتە ماڭىزدى. قالانىڭ ىرىسى مەن ودان ءارى ورلەۋى ناق وسى جۇمىستىڭ قالاي ۇيىمداستىرىلاتىندىعىنا بايلانىستى بولماق.
ويتكەنى, قازىر 180 مىڭ ادام نەمەسە ەڭبەككە قابىلەتتى بارشا تۇرعىنداردىڭ بەستەن ەكىسى وسى سالادا ىستەيدى. شاعىن جانە ورتا كاسىپكەرلىكتىڭ بەلسەندى سۋبەكتىلەرىنىڭ سانى قازىر 47 مىڭعا جەتىپ وتىر. وسى كورسەتكىشتى دە ۇلعايتا تۇسۋگە ءتيىسپىز. ونىڭ ۇستىنە, جىل سايىن مۇندا 60%-دان اسا جاڭا جۇمىس ورنى اشىلادى.
وسى حاقىندا ايتقاندا, شاعىن جانە ورتا بيزنەس سۋبەكتىلەرىنە كورسەتىلىپ وتىرعان مەملەكەتتىك قولداۋدى ايرىقشا اتاپ ءوتۋ كەرەك.
اسىرەسە, «بيزنەستىڭ جول كارتاسى – 2020» مەملەكەتتىك باعدارلاماسىن جۇزەگە اسىرۋ جايى.
باعدارلامانى جۇزەگە اسىرۋ ناتيجەسىندە 5 مىڭنان اسا بۇرىنعى جۇمىس ورنى ساقتالىپ, 3,5 مىڭ جاڭا جۇمىس ورنى اشىلدى. مەملەكەتتىك بيۋدجەتكە 1,7 ملرد تەڭگە تولەندى.
56,5 ملرد تەڭگەنىڭ 273 جوباسى ماقۇلداندى. باعدارلاما بويىنشا قالانىڭ 6 مىڭنان اسا كاسىپكەرى قولداۋعا يە بولدى.
البەتتە, سۇرانىس پەن ۇسىنىس زاڭى ءوز ىرقىن تاڭاتىنى بەلگىلى. سوندىقتان, استانا ءۇشىن كوپ جاعدايدا تۇرعىندار سانىنىڭ كۇرت ءوسۋى شاعىن جانە ورتا بيزنەستى, اسىرەسە, قىزمەت كورسەتۋ اياسىن دامىتۋعا ۇيىتقى بولىپ وتىرعانىن ايتقان ابزال.
وسىناۋ قارقىندى ەكونوميكالىق ءورىستىڭ ىشكى جانە سىرتقى ميگراتسيا ەسەبىنەن شارۋاشىلىق سۋبەكتىلەرىمەن دە, تۇتىنۋشىلارمەن دە بايىپتى تۇردە تولىعىپ وتىرعانى راس. نارىقتىق قارىم-قاتىستار تۇرعىسىنان العاندا, بۇل وتە ءتاۋىر ءۇردىس ەكەنى ءشۇباسىز.
الايدا, بۇل ۇدەرىستىڭ باسقا ءبىر جاعى بار. وندا كوپتەگەن قالا پروبلەمالارىنىڭ سەبەپتەرى بۇعىپ جاتىر.
شاپشاڭ دامۋشى قالالاردىڭ ەشبىرى بەلسەندى ميگراتسيا سياقتى فاكتورلاردان قۇتىلا الماعاندىقتان, وسى ماسەلەنى بۇگىنگى بريفينگ مىنبەرىنەن بولە-جارا ايتقىم كەلەدى.
قارقىندى دامۋى ارقىلى ەلوردا تۇرمىسقا جايلى مەكەن رەتىندە ەلدىڭ بارلىق وڭىرىندەگى ازاماتتاردى وزىنە تارتىپ, باۋراپ تۇراتىنىن تۇسىنەمىز. ولاردىڭ ءوز بولاشاقتارىن استانامەن ساباقتاستىرعىسى كەلەتىن تابيعي تىلەك-قالاۋلارى الەۋمەتتىك سالاعا ءزىل باتپان جۇك ارتاتىن اۋقىمدى ىشكى ميگراتسياعا تۇرتكى بولادى.
تورەلىگىن وزدەرىڭىز ايتىڭىزدارشى, جىل سايىن ەلورداعا تۇراقتى تۇرۋ ءۇشىن 50 مىڭنان اسا ادام كەلەدى ەكەن. مىسالى, وسى جىلدىڭ باسىنان قالانىڭ حقو-ندا رەسپۋبليكانىڭ وزگە وڭىرلەرىنەن ەلورداعا كەلۋشى 101283 ادام تىركەلگەن, ال تىركەۋدەن شىعىپ كەتكەندەردىڭ سانى نەبارى – 22747. ياعني, 78 مىڭنان اسا ادام قالاعا تۇراقتاپ قالعان.
ال, سايىپ كەلگەندە, بۇل بالاباقشالارداعى ورىن تاپشىلىعىنا كيلىكتىرەدى. ءبىزدىڭ قالادا بۇگىنگى تاڭدا 6 جاسقا دەيىنگى 110 مىڭ بالا تۇرىپ جاتىر.
ارينە, ءبىز بۇعان قۋانامىز. بىراق, باسقا جاعىنان الىپ قاراعاندا, قالانىڭ مۇمكىندىگىنە قاراي بالاباقشاعا 32684 ءبۇلدىرشىن بارىپ ءجۇر. سويتە تۇرا, قازىرگى كەزدە كەزەكتە ءالى 72000 بالا تۇر. جانە دە بۇل سوڭعى 4 جىل ىشىندە قالادا الۋان تۇرپاتتاعى 80 بالاباقشا سالىنعانداعى جاعداي. 2014 جىلى تاعى 17 مەكتەپكە دەيىنگى مەكەمەنى پايدالانۋعا بەرۋ جوسپارلانىپ وتىر.
وسىعان وراي ءبىر مىسال ايتايىن. وتكەن اي ىشىندە اقپارات قۇرالدارىندا 9 اي ىشىندە پاۆلودار وبلىسىنا تۇراقتى تۇرۋعا كەلگەندەردىڭ رەسمي ستاتيستيكاسى جاريالاندى. سوندا وبلىسقا 3640 ادام كەلگەنى, 4919 ادام كەتىپ قالعانى كورسەتىلگەن. ولاردىڭ 34%-دان استامى, ياعني, 17000 ادام تۇراقتى مەكەن رەتىندە استانانى تاڭداپتى.
بىردەن ايتارىم, پاۆلودار وبلىسىن مەن شارتتى تۇردە اتادىم. ءجاي-احۋال وزگە وڭىرلەردە دە وسى تاقىلەتتەس دەپ ويلايمىن. مۇنى دا ءبىز بۇگىنگى كۇننىڭ دايەكتى شىندىعى رەتىندە مويىنداۋعا ءتيىسپىز. قانداي جاعدايدا دا ءبارىن ايماقتارعا اۋدارا سالمايمىن, بىراق تا, ەگەر بارلىق وڭىرلەردەن كوشىپ كەلۋشىلەردىڭ سانىن شامامەن ەسەپكە الار بولساق, كوڭىل الاڭدارلىق دەرەكتەر كولبەڭدەپ تۇرادى.
ال, ەندى تاپ وسىنداي احۋال قالىپتاسىپ قالعان ەكەن, ءبىز دە شيەلەنىستى مەيلىنشە شيرىقتىرماي شەشۋگە تىرىسامىز. وتپەلى جىلى 8 بالاباقشا ىسكە قوسىلدى. تۇتاستاي العاندا, 2020 جىلعا دەيىن استانادا تاعى 100-گە تارتا بالاباقشا سالۋدى جوسپارلادىق.
مەكتەپتەردەگى ءجاي-احۋالعا كەلەيىك.مۇندا 23 مىڭنان اسا وقۋشى ورنى جەتىسپەيدى. تەك وسى وقۋ جىلىندا وزگە وڭىرلەردەن استاناعا 5 مىڭ مەكتەپ جاسىنداعى بالا كەلدى, ال بۇل – ءتورت جالپى ءبىلىم بەرەتىن مەكتەپ وقۋشىلارىنىڭ سانىنا تەڭ كورسەتكىش. قالانىڭ ءوز دەموگرافياسى تۋرالى ايتپاعانداعى جاعداي وسى.
الايدا, اۋقىمدى ميگراتسيالىق اعىنعا قاراماستان, ءبىز قالالىقتاردىڭ ورتا ءبىلىم الۋ قۇقىلارىن جۇزەگە اسىرۋلارى ءۇشىن قولدان كەلگەننىڭ ءبارىن ىستەيمىز.
بيىل 4 مەكتەپ تاپسىرىلدى, 2014 جىلى 10 مەكتەپ پايدالانۋعا بەرىلەدى, ياعني, سول وسى 10 مەكتەپ سالىنىپ جاتىر, 2014 جىلى ىسكە قوسۋ جوسپارلانعان, كەلەسى جىلى دا تاعى 5 ورتا ءبىلىم نىسانىنىڭ قۇرىلىسىنا كىرىسەمىز.
دەنساۋلىق ساقتاۋ سالاسىندا بارلىق كۇش-جىگەرىمىز تۋرا ءبىر جىل بۇرىن ەكى ەسە جۇكتەمەمەن جۇمىس ىستەگەن ەمحانالاردىڭ جۇگىن جەڭىلدەتۋگە باعىتتالعان.
وسىناۋ زارۋلىكتىڭ ولقىسىن تولتىرۋ ماقساتىندا, ەكى اۋرۋحانادان باسقا, ءبىر ەمحانا قاتارعا قوسىلدى. اعىمداعى جىلدىڭ تۋرا جەلتوقسان ايىندا 500 كەلۋشىگە ارنالعان تاعى ءبىر امبۋلاتوريالىق-ەمحانالىق كەشەن اشىلدى.
وسى ەمحانانى ىسكە قوسىپ, 2014 جىلدىڭ ەكىنشى جارتىسىندا سول جاعالاۋدىڭ 19-كوشەسىندەگى 500 كەلۋشىگە ارنالعان اەك-ءنى, سونداي-اق, يلينكا كەتىندەگى جانە دوسمۇحامەدوۆ كوشەسىندەگى ەمحانالاردى پايدالانۋعا بەرگەن سوڭ ەلوردانىڭ ەمحانالىق سالاسى ءنورماتيۆتى جۇمىس رەجيمىنە كوشەدى. ياعني, 2014 جىلدىڭ سوڭىنا تامان ءبىزدىڭ ەمحانالاردا ۇزىننان-شۇباق شىرەتتى بولدىرماۋدى جوسپارلاپ وتىرمىز.
قورىتا كەلە, بولاشاق استانانىڭ نەگىزگى جوبالارىن قىسقاشا اتاپ وتەيىن.
بىرىنشىدەن, ەكسپو-عا ازىرلىككە بايلانىستى ينفراقۇرىلىمدىق جوسپارلاردى جۇزەگە اسىرۋ. بۇل, ەڭ الدىمەن كورمە وتەتىن اۋدان مەن ەكسپو قالاشىعىنىڭ ءوزىن ينجەنەرلىك ينفراقۇرىلىممەن قامتاماسىز ەتۋ. جوبالار نوبايىن بريفينگ الدىندا قابىرعادان وزدەرىڭىز كوردىڭىزدەر. بۇل – ەلوردانىڭ سول جاعالاۋىن, اسىرەسە, «مىڭجىلدىق اللەياسى», جاڭا تەمىر جول ۆوكزالى ماڭايىن جانە قالانىڭ وڭتۇستىك-شىعىس بولىگى مەن ەكسپو وتەتىن اۋداندى قامتاماسىز ەتەتىن 4-ءىنشى جانە 5-ءىنشى تارماقتى جىلۋ ماگيسترالدارى.
ەكىنشىدەن, 2017 جىلعا دەيىن شامامەن 5 ملن شارشى مەتر تۇرعىن ءۇي سالىنادى.
ۇشىنشىدەن, استانانىڭ اۆتوبۋس پاركى تۇبەگەيلى جاڭارتىلادى. 2014 جىلدان باستاپ-اق قالا اۆتوپاركىنە 350 جاڭا اۆتوبۋس الىنادى.
ەكونوميكالىق تيىمدىلىكتى, ەكولوگيالىق قاۋىپسىزدىكتى ساقتاۋ, «ەكسپو-2017» كورمەسىنىڭ سۇرانىمدىق رەسىمىن قامتاماسىز ەتۋ ماقساتىندا اۆتوبۋستار گاز جابدىعىمەن جاساقتالادى. ياعني, جانار ماي ورنىنا گاز تۇتىنىلادى.
تورتىنشىدەن, قالا عيماراتتارىنا ەستەتيكالىق كەيىپ دارىتۋ قامىمەن كوپ پاتەرلى تۇرعىن ۇيلەردى تەرمومودەرندەۋ جانە قايتا جاساندىرۋ باعدارلاماسى قولعا الىنادى.
2014 جىلعى رەكونسترۋكتسيا جۇمىستارىنىڭ ءبىرىنشى لەگى سول جاعالاۋداعى 27 قۇرىلىس نىسانىن جانە كەلەشەكتەگى تجا جولى وتەتىن جەلى بويىن قامتيدى.
بەسىنشىدەن, ەنەرگيا ساقتاۋ جونىندەگى جوبالار. مۇندا ءبىزدىڭ وي جۇيەمىز ايقىن. ناقتى كەزەڭدە قالادا 2013-2015 جىلدارعا ارنالعان ەنەرگيا ساقتاۋ جونىندەگى كەشەندى شارالار جۇزەگە اسىرىلۋدا.
ەڭ الدىمەن, بۇل – ەنەرگەتيكا جۇيەسىنە مەنەدجمەنتتىڭ جاڭا ۇستىندارىن ەنگىزۋ.
قازىرگى كەزدە جىلىنا 1500 توننادان اسا شارتتى تۇردەگى وتىندى تۇتىناتىن كاسىپورىنداردىڭ مەملەكەتتىك ەنەرگەتيكالىق رەەسترى جاسالدى. بۇل – شامامەن 12 ملن كۆت/ساع. نەمەسە 10 مىڭ گكال. تالداۋ دەرەكتەرىنە سۇيەنسەك, قازىر استانا قالاسىندا وسىنداي 49 نىسان بار ەكەن. ولار 5 جىل ىشىندە ەنەرگەتيكالىق رەسۋرستاردى تۇتىنۋدى 25%-دان كەم ەمەس مولشەردە ازايتۋ جونىندە مىندەتتەمە الا وتىرىپ, ۋاكىلەتتى جانە جەرگىلىكتى اتقارۋشى ورگاندارمەن كەلىسىم جاساسادى.
بۇعان قوسا, جىلۋ ەنەرگياسىن ەسەپكە الۋ قۇرىلعىسى, جىلۋ تۇتىنۋدى رەتتەۋدىڭ اۆتوماتتى جۇيەسى, سورعى ستانسالارىنداعى جيىلىكتى-رەتتەۋشى تۇرلەندىرگىشتەر ءتارىزدى تەتىكتەردى ەنگىزۋ ەنەرگيا شىعىنىن 20%-عا دەيىن كەمىتۋگە مۇمكىندىك بەردى.
ماگيسترالدى جەلىلەردەگى تەحنوگەندىك سيپاتتاعى اپاتتار 1,5 ەسەگە ازايدى.
كەلەسىسى – الەۋمەتتىك سالا نىساندارىنا تەرمومودەرن نىشاندارىن ەنگىزىپ, جىلۋمەن, سۋمەن قامتۋ جۇيەلەرىن اۋىستىرۋ جايى. ولاردىڭ ەكونوميكالىق جانە ەنەرگەتيكالىق تيىمدىلىگى بۇگىنگى ەنەرگيا رەسۋرستارىن تۇتىنۋ كولەمىنىڭ 30 %-نان اسادى دەپ باعالانۋدا.
ناقتى كەزەڭدە قالانىڭ بيۋدجەتتىك سالاسىنىڭ نىساندارى ەنەرگيا رەسۋرستارىن ەسەپكە الۋ قوندىرعىلارىمەن 100 %-عا جابدىقتالعان, وسى ءىس-تاجىريبەنى جالعاستىرا بەرگىمىز كەلەدى.
ودان ءارى رەاكتيۆتى قۋاتتىلىقتى وتەۋ تەحنولوگياسىن پايدالانۋ جايىن ايتايىق. ەنەرگيا ساقتاۋدىڭ وسى ءبىر مەيلىنشە قولجەتىمدى, ءتيىمدى دە قاراپايىم ءتاسىلى بەلسەندى قۋات تۇتىنۋدى 10 %-عا تومەندەتىپ, جەلى توراپتارىنداعى كەرنەۋ دەڭگەيىن ۇلعايتۋ ەسەبىنەن ەلەكتر قۋاتىنىڭ ساپاسىن جاقسارتۋعا جەتكىزەدى.
تۇتاستاي العاندا, ەنەرگيا ساقتاۋدىڭ كەشەندى باعدارلاماسى 2015 جىلعا تامان قوماقتى تيىمدىلىك كورسەتكىشىنە:
– جىلىنا 78 ملن كيلوۆاتت/ساعات ەلەكتر قۋاتىن;
– 170 مىڭ گەكاكاللوري جىلۋ قۋاتىن;
– 48 مىڭ توننا شارتتى وتىندى ۇنەمدەۋگە الىپ كەلەدى;
– جىلىنا 145 مىڭ توننا سو2 بۋ گازدارىنىڭ اتموسفەراعا تارالۋىنىڭ بەتىن تويتارادى.
ارينە, وسى شارالاردىڭ بارلىعى – استانالىقتاردىڭ تۇرمىس كەشۋىنە قولايلى جاعداي جاساۋ قامىمەن مەملەكەت باسشىسىنىڭ تاپسىرماسى بويىنشا ءبىز اتقارىپ جاتقان كەشەندى جۇمىستاردىڭ ءبىر پاراسى عانا.
سونىمەن, جۇزدەسۋ بارىسىندا قىسقاشا ايتايىن دەگەنىم وسىلار ەدى.
قادىرلى قاۋىم!
كورىپ, ەستىپ وتىرسىزدار, ەل ورداسىندا اتقارىلىپ جاتقان شارۋا از ەمەس. ەلباسىنىڭ ءاربىر باستاماسى باياندى جالعاسىن تاپسا, ءاربىر تاپسىرماسى تياناقتى شەشىمىن تابۋدا. ول دا بولسا استانانىڭ مول مۇمكىندىگى مەن ەلباسىنىڭ ەرەكشە قامقورلىعىنىڭ ارقاسى.
الدا كۇتىپ تۇرعان ءىس تە كوپ, جۇمىس تا جەتەرلىك. ونىڭ ءبىرازىن جوعارىدا تارقاتا ايتتىق. دەسە دە, ءبارىن ءتىزىپ ءبىر باياندامادا كورسەتۋ مۇمكىن ەمەس.
سوندىقتان كوكەيدە جۇرگەن پىكىر-سۇراقتارىڭىز بولسا, تىڭداپ, ءتيىستى جاۋابىن بەرۋگە ءازىرمىن.
