ەلوردادا ازىق-تۇلىك ونىمدەرىنىڭ باعاسىنا قاتىستى كەزەكتى تالداۋ حالىق ءجيى باراتىن «Small», «5 مينۋت» جانە «انۆار» ساۋدا ۇيلەرىندە جۇرگىزىلدى. دۇكەن سورەلەرىندەگى ازىق-تۇلىكتىڭ تەك الەۋمەتتىك ماڭىزى بار تۇرلەرىن عانا تاڭدادىق.
استانا قالاسىنىڭ اكىمدىگى ەلورداداعى ازىق-تۇلىكتىڭ باعاسىنا كۇندەلىكتى مونيتورينگ جۇرگىزۋدە. سوڭعى زەرتتەۋگە سۇيەنسەك, قىرىققابات, كارتوپ, ءسابىز, پياز, قىزىلشا جانە قانتتىڭ باعالارى ازداپ قىمباتتاعان. اكىمدىك جانىنان قۇرىلعان جۇمىس توبىنىڭ جەدەل شتابى باعانى باقىلاۋعا الىپ, نە سەبەپتى قىمباتتاعانىن انىقتايتىن بولادى.
سونىمەن, كەزەكتى زەرتتەۋگە كوشسەك. الدىمەن «Small» سۋپەرماركەتىنە باس سۇقتىق. مۇندا كەلىپ-كەتىپ جاتقان حالىقتىڭ قاراسى كوپ. اسىرەسە, كوكونىس ساتاتىن بولىمدە تارازىعا ولشەۋ ءۇشىن كەزەكتە تۇرعاندار جەتىپ ارتىلادى. ونداعى باعا كادىمگىدەي قىمبات كورىندى. قىرىققابات, ءسابىز, قىزىلشا, سيىر ەتىنىڭ باعاسى «انۆار» مەن «5 مينۋت» دۇكەندەرىمەن سالىستىرعاندا 15-20 تەڭگەگە قىمبات. ەسەسىنە, شاي, جۇمىرتقا جانە كارتوپتىڭ باعاسى ارزان ەكەن.
«شىنىمدى ايتسام, قازىر بارلىق نارسە قىمباتتاپ جاتىر. كۇندەلىكتى تۇتىناتىن تاعام بولعان سوڭ, قىمبات ەكەنىنە كوز جۇما قارايمىز. بايقاۋىمشا, دۇكەندە قانت 290 تەڭگەگە دەيىن كوتەرىلدى. ءوتىمدى تاۋار بولعان سوڭ با, ساتىلىمعا قاپپەن شىعارىلۋدا. ونىڭ ۇستىنە قازىر توساپ قايناتۋ ماۋسىمى. مەن 25 كەلىلىك قۇمشەكەردى ۇيگە الىپ كەتپەكشىمىن», – دەيدى وسى دۇكەننىڭ تۇتىنۋشىسى جانات بايمىرزاەۆا.
ودان كەيىن 9-شاعىن اۋدانداعى «5 مينۋت» ساۋدا ۇيىنە جولىمىز ءتۇستى. مۇندا كەلۋشىلەردىڭ سانى وتە از. سوندىقتان بولار, ازىق-تۇلىك باعاسىنا ءۇڭىلىپ جۇرگەنىمىزدى باقىلاۋ كامەراسى ارقىلى كورگەن كۇزەت قىزمەتكەرى تەز ارادا كەتۋىمىزدى سۇرادى. ءتىپتى, باعالارعا مونيتورينگ جاساۋعا بولمايتىنىن ايتتى. سوعان قاراماستان, قويىن داپتەرىمىزگە قاجەتتى ازىق-تۇلىك باعاسىن ءتۇرتىپ الدىق. سونىمەن, مۇندا سيىر ەتىنىڭ باعاسى 1250, 1590 جانە 1999 تەڭگەدەن ساتىلۋدا. ءبىرىنشى ساناتتاعى جۇمىرتقانىڭ باعاسى 319-419 تەڭگە ارالىعىندا. كوپشىلىكتى الاڭداتقان قانتتىڭ باعاسى 299 تەڭگەگە بەلگىلەنگەن.
وتكەن جولى قالانىڭ بازارلارىنا بارعاندا ونداعى ساتۋشىلارمەن ەمىن-ەركىن اڭگىمەلەسكەنبىز. ال, مۇنداي ساۋدا ورىندارىندا تۇرعىنداردىڭ پىكىرىن عانا تىڭداۋعا مۇمكىندىگىمىز بولدى.
«قانتتىڭ باعاسى قىمباتتاعان كۇنى-اق, قالا بيلىگىنىڭ جەدەل شەشىم قابىلداعانى قۋانتادى. ارنايى جۇمىس توبىن قۇرىپ, بارلىق باعا باقىلاۋدا بولاتىنىن تۇسىندىرۋدە. مەنىڭ ويىمشا, اكىمدىك بۇدان بىلاي بازار, ساۋدا ءۇيى اكىمشىلىگىمەن ەمەس, تاۋار جەتكىزۋشىلەردىڭ وزىمەن تىكەلەي قارىم-قاتىناس ورناتقان ءجون. سول كەزدە عانا جەتكىزۋشىلەر تۇراقتى باعامەن ۇسىناتىن بولادى. ەگەر ولارعا باقىلاۋ بولماسا, كەز كەلگەن ءساتتى شيكىزاتتىڭ قىمباتتاعانىن ايتىپ, باعانى كوتەرىپ جىبەرۋى مۇمكىن», – دەيدى ءوزىن دارحان قۇرالبەك دەپ تانىستىرعان ازامات.
قالانىڭ سول جاعالاۋىندا ورىن تەپكەن «انۆار» ساۋدا ۇيىندە ازىق-تۇلىكتىڭ باعاسى الدەقايدا ارزان بولىپ شىقتى. كارتوپ, پياز, كۇرىش, كۇنباعىس مايىنىڭ باعاسى 12-60 تەڭگە ارالىعىندا ارزان ساتىلۋدا. ازىق-تۇلىك تۇرلەرىنە تاڭداۋ كوپ, باعا دا قولجەتىمدى.
دەگەنمەن, ءار ساۋدا ءۇيىنىڭ ءوز تۇتىنۋشىلارى بولادى. تۇرعىنداردىڭ كوبى باعانىڭ ارزان-قىمبات ەكەنىنە ءمان بەرمەستەن, ءۇيىنىڭ جانىنداعى ساۋدا ۇيلەرىنەن العاندى ءتاۋىر كورەدى. «ۇنەمى وسى سۋپەرماركەتكە كەلەمىن. قالانىڭ ىشىندەگى باسقا دۇكەندەرگە قاراعاندا ارزان كورىنەدى. نان, ماكارون ونىمدەرىنە كەيدە جەڭىلدىكتەر بولادى» دەيدى استانالىق ءجاميلا بايتانوۆا.
گۇلميرا ايماعانبەت
