ەلىمىزدە بالا ۇرلاۋ وقيعاسى جيىلەپ كەتتى. رەسمي دەرەككە سۇيەنسەك, بەس مىڭعا جۋىق بالا ءىس-ءتۇزسىز جوعالىپ كەتكەن. ولاردىڭ ءولى-ءتىرىسى بەلگىسىز. ءتىپتى, ارالارىندا وسىدان 7-8 جىل بۇرىن ۇشتى-كۇيلى كەتكەندەرى دە بار. بۇعان قانداي توسقاۋىل قويۋ كەرەك؟ بالا ۇرلىعى نە سەبەپتى باسىلماي تۇر؟ وسى ساۋال بويىنشا ماماندارعا سۇراۋ سالىپ ەدىك.
شاۆكات سابيروۆ,
قازاقستان ينتەرنەت اسسوتسياتسياسىنىڭ پرەزيدەنتى:
– جاقىندا ءبىزدىڭ باستامامىزبەن وسى ماسەلەگە بايلانىستى جاڭا پورتال ىسكە قوسىلادى. مۇندا جوعالعان بالالارعا قاتىستى بۇكىل مالىمەت جاريالانادى. پورتالدىڭ ەڭ باستى ارتىقشىلىعى, مۇندا جوعالعان ادامنىڭ بەت-بەينەسىن جاسىنا قاراي وزگەرتە الاتىن, ياعني كومپيۋتەرلىك باعدارلامانىڭ كومەگىمەن قازىرگى كەلبەتىن اينىتپاي كەلتىرىپ بەرەتىن ارنايى ماماندار جۇمىس ىستەيدى. ءبىز, ەڭ الدىمەن, جوعالعان بالالار تۋرالى دەرەكتى وسى پورتالعا ەنگىزەمىز. سوسىن, كورشى ەلدەرمەن بىرىگىپ, ورتاق دەرەك قورىن جاسايمىز. سەبەبى, جوعالعان نەمەسە ۇرلانعان بالا باسقا مەملەكەتكە ءوتىپ كەتۋى دە مۇمكىن عوي. پورتالدا بالالارعا, اتا-انالارعا, مۇعالىمدەرگە ارنالعان وزگە قاجەتتى اقپاراتتار جاريالانادى. باس پروكۋراتۋرانىڭ قۇقىقتىق ستاتيستيكا جانە ارنايى ەسەپ كوميتەتىمەن تىعىز جۇمىس جاساپ جاتىرمىز. بۇل قۇزىرلى ورگانداردىڭ ىزدەۋ جۇمىسىن ءبىرشاما جەڭىلدەتپەك.
ايسۇلۋ قالماعانبەت, زاڭگەر:
– بىزدە بۇل ماسەلەنى تەك پوليتسيا مەن تۋعان-تۋىسى شەشەدى دەگەن تۇسىنىك بار. بىراق, جوعالعان بالالاردى ىزدەپ تابۋدا الەۋمەتتىك جەلى پايدالانۋشىلارىنىڭ دا وراسان زور كومەگى ءتيىپ جاتىر. ويتكەنى, جەلى ارقىلى تاراعان اقپارات جەلدەن دە جىلدام تارايدى. ءتىپتى, بۇگىندە ينتەرنەت بەتتەرىندە جوعالعان بالالارعا ىزدەۋ جاريالايتىن ارنايى پاراقشالار اشىلعان.
جالپى, حالىقارالىق قۇقىق قورعاۋ ۇيىمدارى تاراتقان مالىمەتتەرگە سۇيەنسەك, جىل سايىن ەۋروپا ەلدەرىندە 70 مىڭ بالا, اقش-تا 1,5 ملن, رەسەيدە 15 مىڭعا جۋىق بالا ءىز-ءتۇسسىز كەتەدى ەكەن. ال, رەسمي دەرەكتەر بويىنشا قازاقستانداعى جوعالعان بالالار سانى 5 مىڭ دەگەن اقپارات تاراۋدا. سوندىقتان, بۇل ماسەلەگە قوعام بولىپ توسقاۋىل قويعان ءجون.
ءادىل اگيتاەۆ,
س.عىلماني مەشىتىنىڭ نايب يمامى:
– بالا ۇرلاۋ وقيعاسىن توقتاتۋ ءۇشىن اۋەلى يمان كەرەك. ەكىنشىدەن, زاڭدى قاتايتۋ كەرەك.
مويىنداۋ كەرەك, بۇگىنگى اتا-انالاردىڭ باسىم كوپشىلىگى جۇمىستا, ال بالالارى اۋلادا, دالادا, ءتىپتى قاراۋسىز قالىپ جاتادى. اتا-انالار بالا تاربيەسىنە جاۋاپكەرشىلىكپەن قاراپ قانا قويماي, ولارعا يە بولۋ كەرەك. جاسوسپىرىمدەر مەكتەپتەن قايتقاندا ينتەرنەت جەلىلەرىندە وتىرادى. ونى قاداعالاپ جاتقان نە اتا-انا, نە مەكتەپ جوق. ال, مەملەكەت تاراپىنان بالالاردىڭ بوس ۋاقىتىن ءتيىمدى وتكىزەتىن باعدارلامالار قولعا الىنسا دەپ ويلايمىن.
مەنىڭ ويىمشا, بالا ۇرلىعى ءورشىمەسە, توقتامايدى. ويتكەنى, وزگە ەلدەردە دەنە مۇشەلەردى ساتۋ بيزنەسى كوبەيىپ كەتتى. الەمدە ساۋ مۇشەگە دەگەن سۇرانىس ارتۋدا, سوندىقتان ساق بولعانىمىز ابزال.
