ءبىلىمدى ەلدىڭ بولاشاعى جارقىن

 استانا قالاسىندا 105 مەكتەپ پەن 336 مەكتەپكە دەيىنگى مەكەمە جۇمىس ىستەيدى. كاسىپتىك كوللەدجدەر مەن قوسىمشا وقىتۋ ورىندارى تاعى بار. وقۋشىلاردىڭ ءتالىمى مەن تاربيەسىنە جاۋاپتى ون بەس مىڭنان اسا ۇستاز تىنىمسىز تەر توگىپ كەلەدى. جىلداعى ءداستۇر بويىنشا ۇستازدار قاۋىمى باس قوسقان القالى جيىندا وتكەن وقۋ جىلىنداعى جەتىستىكتەر سارالاندى. كەلەشەككە ايقىن باعدار جاساعان بيىلعى تامىز كەڭەسى «ءتورتىنشى ونەركاسىپتىك رەۆوليۋتسيا جاعدايىنداعى ادامي كاپيتال: ءبىلىم بەرۋگە ارنالعان شەشىمدەر» تاقىرىبىنا ارنالدى.

جالپى, بيىلعى تامىز كەڭەسىنىڭ ەرەكشەلىگى – ەلوردانىڭ ەڭ بەلسەندى وقۋشىلارى ءبىلىم سالاسىنداعى جەتىستىكتەردىڭ جارقىن مىسالى رەتىندە وزدەرىن تانىستىردى. قازىرگى تاڭدا ءاربىر بالانىڭ جان-جاقتى دامۋىنا قولايلى جاعداي جاسالعان. استانا قالاسىنىڭ اكىمى اسەت يسەكەشەۆتىڭ ايتۋىنشا, بۇگىنگى ءبىلىم جۇيە­سى بالانىڭ جەكە قابىلەتىن شىڭداۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. ەلوردانىڭ ءبىلىم سالاسىنداعى نەگىزگى مىندەتتەردىڭ ءبىرى – دۇنيەتانىمى جوعارى, ءبىلىمدى, باسەكەگە قابىلەتتى جەكە تۇلعا تاربيە­لەپ ءوسىرۋ. ەندەشە, استانالىق ءبىلىم بەرۋ مەكەمەلەرى بۇل ۇدەدەن قالاي شىعۋدا؟

«بۇگىندە استانا قالاسى تۇرعىندارعا قولايلى ورتا قالىپتاستىرۋ, بيزنەسكە بارىنشا جاعداي جاساۋ, جاڭا تەحنولوگيالار مەن شەشىمدەردىڭ ورداسى رەتىندە الدىڭعى ورىندا كەلەدى. ارينە, بۇل ءۇشىن ءبىلىم جۇيەسىنىڭ ماڭىزى زور. ءبىلىم جۇيەسىن دامىتۋ جاعىنان استانا ورتالىق ازيانىڭ حابىنا اينالۋى ءتيىس. وسى ماقساتتاردى جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن بەلگىلەنگەن ءۇش مىندەتكە باسىمدىق بەرىلىپ وتىر» دەدى اسەت يسەكەشەۆ. ول ءوزىنىڭ بايانداماسىندا ەلوردامىزدىڭ بۇگىنگى دامۋ قارقىنىنا ساي ينفراقۇرىلىمدى جەتىلدىرۋ, دارىندى مۇعالىمدەردى تارتۋ جانە ولاردىڭ الەۋەتىن ارتتىرۋ ءۇشىن جاعداي جاساۋ, ساپالى ءبىلىم بەرۋ مىندەتتەرىنە ارنايى توقتالدى.

5 جىلدا 24 مەكتەپ سالىنادى

استانانىڭ 20 جىلدىعى قارساڭىندا قالانىڭ ينفراقۇرىلىمى ەداۋىر جاقسارعانى بەلگىلى. سوڭعى ءۇش جىلدىڭ وزىندە 100 مىڭنان اسا پاتەر بەرىلدى. قالا تۇرعىندارىنىڭ سانى قارقىندى تۇردە كوبەيىپ كەلەدى. مۇنىڭ ءبارى اينالىپ كەلگەندە, ءبىلىم سالاسىنا قاتىستى ماسەلەلەردى شەشۋدى تالاپ ەتىپ وتىر. ماسەلەن, قازاقستاننىڭ الماتى جانە شىمكەنت سەكىلدى مەگاپوليستەرىندە ءبىر مەكتەپتە شامامەن 800-1200 وقۋشى وقيدى. ال استانادا 1500 بالاعا جەتىپ وتىر. سوندىقتان قالا باسشىسى اسەت يسەكەشەۆ الداعى بەس جىل ىشىندە قوسىمشا 120 مىڭ بالانى قابىلداۋعا دا­يىن بولۋ كەرەكتىگىن ەسكەرتتى. ول مەكتەپكە دەيىنگى ءبىلىم بەرۋ ماسەلەسىن ايتقاندا, قالا بويىنشا 3-6 جاس ارالىعىنداعى بالالاردىڭ 81 پايىزى مەكتەپكە دەيىنگى دا­يىندىقپەن قامتاماسىز ەتىلگەنىن مالىمدەدى.
«استانادا مەملەكەتتىك-جەكەمەنشىك-ارىپتەستىك شەڭبەرىندە 1200 ورىنعا ارنالعان 4 بالاباقشا سالىنۋدا. ولار كەلەسى جىلدىڭ سوڭىندا پايدالانۋعا بەرىلەدى. بيىل مەكتەپكە دەيىنگى ءبىلىم بەرۋ مەكەمەلەرى جان باسىنا قارجىلاندىرۋدىڭ جاڭا ادىسىنە كوشىپ وتىر. سونىڭ اياسىندا مەملەكەتتىك تاپسىرىس 23 مىڭ تەڭگەدەن 27 مىڭ تەڭگەگە ارتتى. ءوز كەزەگىندە قارجىلاندىرۋ سوماسى ءبىلىم بەرۋ ۇدەرىسىن جاقسارتىپ, قاجەتتى جابدىقتاۋدى قامتاماسىز ەتۋگە جۇمسالاتىن بولادى» دەيدى ول.

ال مەكتەپتەرگە كەلسەك, 80 مەكتەپ تە وسى ادىسكە كوشپەك. بيۋدجەتتى ءتيىمدى ءبولۋ ارقىلى ءاربىر مەكتەپ ءوزىن ۇستەمەلىك قورىن ۇلعايتا الادى. وسى قارجىلاندىرۋ جۇيەسى ارقىلى مۇعالىمدەردىڭ لاۋازىمدىق جالاقىسى كوتەرىلمەك. استانادا 8 مەكتەپ وسى جۇيەگە كوشۋدە. تالداۋعا سايكەس, قارجىنى ءتيىمدى تاراتۋدىڭ ناتيجەسىندە ءاربىر مەكتەپ بيۋدجەتتىڭ 20 پايىزىن ۇنەمدەپ, سوعان سايكەس مۇعالىمدەردىڭ جالاقىسىن كوتەرە الادى. مىسالى, بىلتىر مۇعالىمدەردىڭ ورتاشا جالاقىسى 100-110 مىڭ تەڭگە بولسا, بيىل جاڭارتىلعان ءبىلىم مازمۇنى ءۇشىن بەرىلەتىن ۇستەماقى مەن جان باسىنا قاراي قارجىلاندىرۋ جۇيەسىمەن بىرگە ورتاشا جالاقى 150 000 تەڭگەدەن اسۋى ابدەن مۇمكىن ەكەنىن ايتتى اكىم.
جالپى, جاڭا وقۋ جىلىندا استانالىق مەكتەپتەردە 155 مىڭعا جۋىق بالا وقيتىن بولدى. ونىڭ 18 مىڭى – ءبىرىنشى سىنىپ وقۋشىلارى. «الداعى بەس جىلدا استانادا 24 مەكتەپ پەن 10 قوسىمشا جاناما قۇرىلىس جوسپارلانۋدا. سونداي-اق 50 مىڭ بالانى قامتيتىن جەكەمەنشىك مەكتەپتەردىڭ اشىلۋى كوزدەلىپ وتىر. بۇل بالا سانىنىڭ كوپتىگىنە بايلانىستى تۋىندايتىن بارلىق ماسەلەلەردى شەشەتىن بولادى» دەيدى قالا اكىمى اسەت يسەكەشەۆ.

كادرىڭ – قادىرىڭ

سوڭعى جيىرما جىل ىشىندە ەلوردالىق مۇعالىمدەردىڭ سانى 5 ەسەگە, ياعني 3 مىڭنان 15 مىڭعا دەيىن ارتتى. الداعى بەس جىلدا اشىلاتىن جاڭا مەكتەپتەر مەن بالاباقشالاردىڭ اشىلۋىن ەسكەرسەك, مامانداردىڭ قاجەتتىلىگى تاعى 5 مىڭ ادامدى قۇراماق. اتالمىش مۇعالىمدەردىڭ جالاقىسىن قالاي جاقسارتامىز؟ كادرلاردى دايارلاۋدا نەگە ءمان بەرگەن ءجون؟ ۇستازداردى باسپانامەن قامتۋ قالاي جۇزەگە اسادى؟ اسەت يسەكەشەۆ جيىندا اتالمىش ماسەلەلەرگە رەت-رەتىمەن توقتالدى.
سونىمەن, سوڭعى ەكى جىلدا 9 مىڭ مۇعالىم بىلىكتىلىگىن ارتتىرعان ەكەن. ولاردىڭ 5 مىڭى جاڭارتىلعان ءبىلىم بەرۋ مازمۇنى بويىنشا, 787 ادام اعىلشىن ءتىلى كۋرسىن بىتىرگەن. ال 211 مەكەمە باسشىسى ءتيىمدى مەنەدجمەنت كۋرستارىن تامامداعان. شاھار باسشىسىنىڭ ايتۋىنشا, جاڭا وقۋ جىلىندا 10 مىڭنان اسا مۇعالىمدى وقىتۋ جوسپاردا بار.
تامىز كەڭەسىندە مۇعالىمدەردى باسپانامەن قامتاماسىز ەتۋ ماسەلەسىنە ايرىقشا نازار اۋدارىلدى. سوڭعى ون جىلدىڭ ىشىندە مەملەكەتتىك باعدارلاما اياسىندا استانالىق مۇعالىمدەرگە 2500-دەن اسا پاتەر بەرىلگەن ەكەن. بىزگە بارلىق سالالار بويىنشا مىقتى مامانداردىڭ كورپۋسىن قالىپتاستىرۋ قاجەتتىگىن ايتقان اسەت يسەكەشەۆ الداعى ۋاقىتتا مۇعالىمدەر, پوليتسەيلەر, دارىگەرلەر, ءورت سوندىرۋشىلەر جانە باسقا دا مامانداردى باسپانامەن قامتۋدىڭ تەتىكتەرى ازىرلەنەتىنىن ايتىپ, قۋانتتى. «ءبىز تۇرعىن ءۇي قۇرىلىس جيناق بانكىمەن بىرلەسىپ, بيۋدجەتتىك سالانىڭ 10 مىڭ قىزمەتكەرىن پاتەرمەن قامتاماسىز ەتەمىز. سونىڭ ىشىندە 3 مىڭداي پاتەر مۇعالىمدەرگە بەرىلەدى» دەدى ول.

اكىم گرانتى كىمدەرگە ءبولىندى؟

بيىل ەلوردانىڭ دامۋىنا قاجەتتى ماماندىقتار بويىنشا رەسپۋبليكانىڭ 13 جوعارى وقۋ ورنىنا اكىمدىك تاراپىنان 1000 گرانت ءبولىندى. ونىڭ ىشىندە ءبىلىم بەرۋ, مەديتسينا, تۋريزم, ءىت, ديزاين, كاسىپكەرلىك, ءىرى دەرەكتەردى تالداۋ, قۇرىلىس, كولىك سالاسى سەكىلدى سۇرانىستاعى ماماندىقتار بار.
سونداي-اق Astana Polytechnic – استانا پوليتەxنيكالىق كوللەدجىنىڭ قۇرىلعانىن اتاپ وتكەن ءجون. ەلورداداعى ءۇش كوللەدجدىڭ بىرىكتىرىلۋى ناتيجەسىندە قۇرىلعان ءبىلىم بەرۋ وشاعىندا ەندى پوليتەxنيكالىق, گۋمانيتارلىق-قۇرىلىس, ەنەرگەتيكا مەن بايلانىس سالالارى وقىتىلادى. «مۇنىڭ بارلىعى بۇعان دەيىن ءۇش كوللەدجدە وقىتىلدى. ەندى جوعارى مارتەبە بەرىلگەن ءبىر كوللەدج دايىندايدى. ونىڭ جانىنان وقۋ ورتالىقتارى دا اشىلادى. روبوتوتەxنيكا مەن مەxاترونيكا ورتالىقتارىندا مامان دايارلاۋ مەن بىلىكتىلىكتى كوتەرۋ كۋرستارى ۇيىمداستىرىلادى» دەپ ءتۇسىندىردى اسەت يسەكەشەۆ.

جاڭا وقۋ جىلىنىڭ جاڭالىعى

جيىندا ءسوز العان استانا قالاسى ءبىلىم باسقارماسىنىڭ باسشىسى ءانۋار جانعوزين اتا-انالاردىڭ ۇسىنىسى بويىنشا «جاڭاشىل سىنىپتاردى» اشۋ جوباسى قولعا الىنعانىن ايتتى. اتالمىش جوبا قازاق ءتىلىن دامىتۋعا باعىتتالعان. نەگىزگى ماقساتى – ورىس تىلىندە ءبىلىم الاتىن سىنىپتاردى كەزەڭ-كەزەڭ بويىنشا مەملەكەتتىك تىلدەگى سىنىپتارعا اينالدىرۋ.
«ءبىرىنشى سىنىپقا كەلەتىن بالالار العاشقىدا ساباقتىڭ 70 پايىزىن ورىس تىلىندە, 30 پا­يىزىن قازاق تىلىندە وقيدى. ال بەسىنشى سىنىپقا كوشكەندە وقىتۋ تولىعىمەن مەملەكەتتىك تىلگە كوشىرىلەتىن بولادى» دەيدى ءانۋار جانعوزين. ونىڭ ايتۋىنشا, جاڭا وقۋ جىلىندا وسىنداي سىنىپتار №60 مەكتەپ-ليتسەيىندە اشىلماق. ءدال وسىنداي ءادىس قىزدارعا ارنالعان ءبىلىم-يننوۆاتسيا ليتسەيىندە بيىل اشىلاتىن 5-سىنىپتارعا دا ەنگىزىلەتىن بولادى.
جالپى, ەلوردانىڭ مەكتەپتەرى ەڭ ءبىرىنشى بولىپ قاناتقاقتى جوبالارعا قاتىسادى. سوندىقتان ۇستازدار ءاربىر وزگەرىستەر مەن جاڭاشىلدىقتى جىلدام ۇيرەنۋگە ۇنەمى دايىن تۇرادى دەسەك قاتەلەسپەيمىز. مۇنى ءبىلىم باسقارماسىنىڭ باسشىسى دا مويىنداپ وتىر. بيىل دا ەلوردالىق ۇستازدار ەلەكتروندىق وقۋلىقتاردى پايدالانۋ بويىنشا جانە لاتىن الىپبيىنە كوشۋدىڭ پيلوتتىق جوباسىنا قاتىسادى.

مەرەيى اسقان مۇعالىمدەر

تامىز كەڭەسى سوڭىندا استانا اكىمى اسەت يسەكەشەۆ ءبىلىم سالاسىندا ەلەۋلى جەتىستىككە جەتكەن مەكەمەلەر مەن ۇستازداردى ماراپاتتادى. اتاپ ايتقاندا, №54 بالاباقشاعا, №70 مەكتەپ پەن پوليتەxنيكالىق كوللەدجگە 10 ملن تەڭگەنىڭ گرانتىن تاپسىردى. ال №4 مەكتەپ-گيمنازياسىنىڭ قولونەر جەتەكشىسى ءلاززات اتىباي, №7«اققۋ» بالاباقشاسىنىڭ تاربيەشىسى جاقسىلىق شايxينا, №1 پەداگوگيكالىق كوررەكتسيانىڭ پسيxولوگيا كابينەتىنىڭ دەفەكتولوگى عايشاگۇل جۇرقاباەۆا, №17-مەكتەپ-گيمنازياسى ديرەكتورىنىڭ عىلىمي-ادىستەمەلىك جۇمىس جونىندەگى ورىنباسارى گۇلxان مازوۆا, №16 ورتا مەكتەپتىڭ باستاۋىش سىنىپ مۇعالىمى ەۆگەنيا كليموۆا, №85 «مەيىرجان» بالاباقشاسىنىڭ مەڭگەرۋشىسى البينا نارتاەۆا, №30 مەكتەپتىڭ قازاق ءتىلى جانە ادەبيەت ءپانىنىڭ مۇعالىمى اينۇر بۇلاقباەۆا, №32 «بالداۋرەن» بالاباقشاسىنىڭ مەڭگەرۋشىسى مەيرامگۇل ماxامبەتوۆا, №40 مەكتەپتىڭ باستاۋىش سىنىپ مۇعالىمى ايگۇل كۇنەن جانە ءبىلىم باسقارماسىنىڭ ءبولىم باسشىسى گۇلىم جۇسىپوۆاعا پاتەر كىلتتەرى بەرىلدى. بۇدان بولەك, بىرقاتار مۇعالىمدەر «قر ءبىلىم بەرۋ ءىسىنىڭ قۇرمەتتى قىزمەتكەرى» جانە «ى.التىنسارين» توسبەلگىسىمەن ماراپاتتالدى.

مارال قازيەۆا,
№70 مەكتەپ ديرەكتورى,
ەلوردا اكىمى گرانتىنىڭ يەگەرى:

– ەڭ ءبىرىنشى ايتا كەتەرىم, بۇل – مەن باسشىلىق ەتەتىن ءبىلىم ورداسىنىڭ جەتىستىگى. وتكەن 2017-2018 وقۋ جىلىندا پاندىك وليمپيادالاردا باعىن سىناپ, ۇزدىكتەردىڭ قاتارىنان كورىنگەن وقۋشىلارىمىز كوپ بولدى. بۇعان قوسا, عىلىمي جوبالارعا قاتىسىپ, جاڭالىق اشقان تالانتتارىمىز دا بار. ونىڭ سىرتىندا حالىقارالىق دەڭگەيدەگى بايقاۋ­لارعا بارعاندارى دا جوق ەمەس. مىنە, وسى جەتىستىكتەرىمىزدىڭ قورىتىندىسى بويىنشا 110 ۇپاي جيناپ, ەلوردا مەكتەپتەرى اراسىنداعى رەيتينگتە كوش باستادىق. بۇل – وقۋشىلارعا بىلگەنىن جالىقپاي ۇيرەتكەن ۇستازدارىمىزدىڭ ۇلكەن جەمىسى. اسەت ورەنتايۇلىنىڭ قولىنان العان گرانتىمىزعا ۇلكەن زەرتحانا كابينەتىن اشۋدى جوسپارلاپ وتىرمىز.

ءلاززات اتىباي,
№4 مەكتەپتىڭ كوركەم
ەڭبەك ءپانىنىڭ مۇعالىمى,
پاتەر كىلتىنىڭ يەگەرى:

– بۇل قازاقتىڭ ۇلتتىق قولونەرىن دامىتۋعا تيگىزگەن كىشكەنە عانا ۇلەسىمنىڭ ارقاسى بولار. باستاپقى كەزدە ءوزىم قىزمەت ەتەتىن ءبىلىم وشاعىندا وقۋشىلاردىڭ شەبەرلىككە جاقىندىعىن بايقادىم. سودان باسشىمىز بازاركۇل ساعىندىققىزىنىڭ جەتەكشىلىگىمەن شاعىن ۇيىرمە اشتىق. العاش ۋاقىتتا وقۋشىلار سانى از بولعانمەن, بەرتىن كەلە قاتارى كوبەيە باستادى. كوپ ۇزاماي تۇركيادا وتكەن سەمينارلاردىڭ بىرىنە قاتىسىپ, ىنتىماقتاستىق جانە ۇيلەستىرۋ اگەنتتىگىنىڭ ماماندارىمەن بايلانىستىم. باستامامىز تۋرالى بايانداپ ەدىم, قارجىلاي قولداۋ كورسەتتى. سونىڭ ارقاسىندا قاجەتتى قۇرال-جابدىقتارىمىز جەتكىزىلدى. ال ۇيىرمەمىزگە قاتىسقان جەتكىنشەكتەردىڭ الدى ديزاينەرلىك سالادا وقۋعا ءتۇسىپ جاتىر. بۇل ەڭبەگىمىزدىڭ جەتىستىگى دەپ بىلەمىن. ودان بولەك, كوپبالالى انا رەتىندە ءۇي كەزەگىنە تۇرىپ ەدىم. شاماسى وسىنىڭ بارىنە نازار اۋدارىلعان بولار. جۇمىسىمىزدى ەسكەرىپ, پاتەر كىلتىن تاپسىرعانى ءۇشىن استانا اكىمىنە العىس ايتامىن.

جانار مولداباەۆا,
«سپەكترۋم» حالىقارالىق بالاباقشاسىنىڭ مەڭگەرۋشىسى,
«قازاقستان رەسپۋبليكاسى ءبىلىم بەرۋ ءىسىنىڭ قۇرمەتتى قىزمەتكەرى» توسبەلگىسىنىڭ يەگەرى:

– بۇل بالاباقشادا جۇمىس ىستەپ جۇرگەنىمە ءبىراز ۋاقىت بولىپ قالدى. بۇلدىرشىندەرگە لايىقتى دەڭگەيدە ءبىلىم بەرۋگە تىرىسىپ, جاڭا يدەيا­لار قوسقانىمىز ءۇشىن وسى توسبەلگىگە يە بولدىق. روبوتوتەحنيكا, لوگيكا سەكىلدى زامان تالابىنا ساي ساباقتاردى ەنگىزدىك. بالاباقشامىزدىڭ ارتىقشىلىعى حالىقارالىق دەڭگەيدە قىز­مەت ەتەدى. مۇندا ءبۇلدىرشىن قازاق تىلىنەن بولەك اعىلشىندى دا مەڭگەرىپ شىعادى. ارينە, كىشكەنتاي بالا ءۇشىن مۇنىڭ ءبارى اۋىر بولىپ كورىنۋى مۇمكىن. بىراق شەتەلدىك تاجىريبەلەردى ىسكە اسىرا وتىرىپ, ءبارىن ورىن-ورنىمەن ۇيرەتەمىز. بالاپاندارىمىز مەكتەپكە 100 پايىز دايىن كۇيدە بارادى. بۇعان قوسا بالالارىمىز بارعان مەكتەپتەردىڭ باسشىلارىمەن ۇنەمى بايلانىستا بولامىز.

مارينا كوۆال,
ەكونوميكا, تەحنولوگيا جانە تاعام ءوندىرىسىن ستاندارتتاۋ كوللەدجى
ديرەكتورىنىڭ وقۋ-وندىرىستىك جۇمىسى جونىندەگى ورىنباسارى, «قازاقستان
رەسپۋبليكاسى ءبىلىم بەرۋ ءىسىنىڭ قۇرمەتتى قىزمەتكەرى» توسبەلگىسىنىڭ يەگەرى:

– جالپى, ءبىلىم سالاسىندا قىزمەت ەتىپ جۇرگەنىمە 30 جىل ۋاقىت بولىپتى. ال قازىرگى كوللەدجدە جۇمىس ىستەگەنىمە 20 جىلدان استى. شىنىمدى ايتايىن, بۇل جەتىستىككە ءبىلىمدى ستۋدەنتتەرىمنىڭ ارقاسىندا جەتىپ وتىرمىن. وسىعان دەيىن ءتۇرلى ءىس-شارالار ۇيىمداستىرىپ, جاستارىمىز بەلسەندى كورىندى. وقۋ بىتىرمەي-اق ءتۇرلى مەيرامحانالاردا, قوناق ۇيلەردە باس اسپازشى نەمەسە اكىمشى سەكىلدى قىزمەتتەرگە تۇرىپ جاتادى. ودان قالا بەردى جاس تا بولسا وزدەرىنەن كەيىنگىلەرگە شەبەرلىك ساباقتارىن ۇيرەتەدى. وسىعان قاراپ-اق وقۋ ورنىمىزدىڭ ءبىلىم دەڭگەيى جوعارى ەكەنىن بىلۋگە بولادى.