استانادا كورىكتى كوشەلەر كوپ. سونىڭ ءبىرى – مەملەكەت جانە قوعام قايراتكەرى بايكەن ءاشىموۆ كوشەسى. بۇرىن № 23-7 دەپ اتالعان كوشە 2021 جىلدان بەرى ۇلى وتان سوعىسىنىڭ ارداگەرى, سوتسياليستىك ەڭبەك ەرى بايكەن ءاشىموۆتىڭ ەسىمىمەن اتالادى.
ەلوردانىڭ الماتى اۋدانىنىڭ اۋماعىنداعى جۇمەكەن ناجىمەدەنوۆ پەن يۆان پانفيلوۆ كوشەلەرىنىڭ ورتاسىندا ورنالاسقان شاعىن كوشەنىڭ بويىندا ءزاۋلىم قۇرىلىس نىساندارى جوق, تەك تۇرعىن ۇيلەر ءتىزىلىپ تۇر. ولاردىڭ استىڭعى قاباتتارىندا دۇكەندەر مەن ازىق-تۇلىك ساتاتىن دۇڭگىرشەكتەر بار. بايكەن ءاشىموۆ كوشەسىنىڭ ۇزىندىعى – 350 مەتر.
بايكەن ءاشىموۆ اسا كورنەكتى كەڭەس, پارتيا, مەملەكەت جانە قوعام قايراتكەرى, ۇلى وتان سوعىسىنىڭ ارداگەرى, سوتسياليستىك ەڭبەك ەرى, سولتۇستىك قازاقستان وبلىسىنىڭ قۇرمەتتى ازاماتى عانا ەمەس, «ءداۋىردىڭ ادامى» دەپ اتاۋعا ابدەن لايىق ادام ەدى. سەبەبى ول شىنىندا دا, اقىلدى, كورەگەن, ادالدىقتى, ادامي قادىر-قاسيەتىن ساقتاي العان حالىقتىڭ سۇيىكتى پەرزەنتى بولا ءبىلدى.
بۇرىنعى اقمولا وبلىسى كوكشەتاۋ ۋەزى, ايىرتاۋ بولىسى شابانباي بي اۋىلىندا (قازىرگى عابيت مۇسىرەپوۆ اۋدانى) 1917 جىلدىڭ 10 تامىزىندا دۇنيەگە كەلگەن بايكەن ءاشىمۇلىنىڭ ەل دامۋىنا قوسقان ۇلەسى ەرەكشە. جاسىنان اشتىق پەن جۇتتى, سوعىس پەن رەپرەسسيانى باسىنان كەشىرسە دە, رەسپۋبليكانىڭ شاعىن ەلدى مەكەندەرى, اۋدان, وبلىس شارۋاشىلىقتارىنىڭ ءار سالاسىندا, پارتيا-سوۆەت قىزمەتىندە تىنىمدى ەڭبەك ەتىپ, باسشىلىق قىزمەتتىڭ ۇلكەن مەكتەبىنەن ءوتىپ, قايراتكەر دارەجەسىنە كوتەرىلگەن ازامات رەتىندە تانىلعانى ءمالىم.
وزىنە قاتال تالاپ قويا بىلۋىمەن قاتار, حالىقتىڭ مۇڭ-مۇقتاجىن ەتەنە سەزىنە بىلگەنى, ونى ءوزىنىڭ تابيعي مىندەتى رەتىندە تۇسىنگەنى, باسقارۋ جۇيەسىندە حالىقتى قانداي دا ءبىر قىسىلتاياڭ جاعدايدا قىسپاققا الماعان, ۇرانشىلدىققا ۇرىنىپ, قۋىرىپ-شىجعىرماعان باسشى رەتىندە كوز كورگەندەردىڭ ەسىندە قالعانى انىق.
سوعىستان كەيىنگى جىلدارى بايكەن ءاشىموۆ كوكشەتاۋ وبلىسىنداعى ايىرتاۋ اۋداندىق اتقارۋ كوميتەتىنىڭ حاتشىلىعىنان وبلىستىق پارتيا كوميتەتىنىڭ ەكىنشى حاتشىسىنا دەيىن ءارتۇرلى قىزمەتتە بولدى. 1961 جىلى ول قاراعاندى وبلىسى اتقارۋ كوميتەتىنىڭ توراعالىعىنا سايلانعاندا, قاراعاندىعا رەسپۋبليكا عانا ەمەس, وداق باسشىلارىنىڭ دا نازارى اۋىپ, قاتتى شۇيلىگىپ تۇرعان جىلدار بولاتىن. ولاردى اسىرەسە, تەمىرتاۋداعى قاندى وقيعالاردىڭ سەبەپ-سالدارلارى الاڭداتاتىن. جاڭا توراعا ۇلكەن سەنىمنەن شىعىپ, وبلىستىڭ الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق دامۋىنا ايتارلىقتاي ۇلەس قوسىپ, الاڭداتاتىن احۋالداردى قالىپتى ارناعا تۇسىرگەنىن, 1967 جىلدىڭ اياعىندا ءبىر جابىلىپ, قايتادان اشىلعان تالدىقورعان وبلىسىنىڭ ءبىرىنشى باسشىلىعىنا جىبەرىلگەندە دە جەتىسۋدىڭ بەس وزەنى اۋماعىنان وتەتىن بۇل ولكەنى وركەندەتۋگە قوسقان قالتقىسىز قىزمەتىن جەرگىلىكتى جۇرتشىلىق ۇمىتا قويعان جوق.
بايكەن ءاشىموۆتى رەسپۋبليكا حالقىنا جاپپاي تانىتىپ, ءماشھۇر قىلعان ونىڭ مينيسترلەر كەڭەسىنىڭ توراعاسى قىزمەتىن 14 جىل بويى اتقارعان كەزدەگى ەڭبەگى ەدى. بۇل قىزمەتتى ول 1970 جىلدىڭ 1 ساۋىرىنەن باستاپ, 1984 جىلدىڭ ساۋىرىنە دەيىن ابىرويمەن اتقاردى. سول جىلدارى اۋىل-سەلو ەڭبەككەرلەرىنىڭ دە تۇرمىستىق احۋالى ارتىپ, ۇجىمشارلار مەن كەڭشارلاردىڭ ەكونوميكالىق جاعدايى ارتقانىن قازاقستاندىقتاردىڭ ءبارى بىلەدى.
ول كەزدە رەسپۋبليكادا كاسىپورىنداردى تەحنيكالىق قايتا جاراقتاندىرۋ, ەلەكترلەندىرۋ, مەحانيكالاندىرۋ جانە ءوندىرىستى اۆتوماتتاندىرۋ بەلسەندى جۇرگىزىلدى, جاڭا تەحنولوگيالار ەنگىزىلدى. كولىك, ەنەرگەتيكا, حيميا جانە جەڭىل ونەركاسىپ, ماشينا جاساۋ سالالارى شاپشاڭ قارقىنمەن دامىدى, قازاقستاننىڭ ەكونوميكالىق الەۋەتى ارتا ءتۇستى. وقۋ, عىلىم, مەديتسينا, مادەنيەت وشاقتارى دا جۇزدەپ سالىنىپ, حالىقتىڭ الەۋمەتتىك جاعدايى ارتتى, كەڭەس وداعى ورناعان جىلداردان بەرگى ەڭ جاقسى تۇرمىسقا قول جەتكىزدى.
ءومىرى ونەگەگە تولى, ىشكى مادەنيەتى اسا جوعارى, حالقىنا قادىرلى, ەلىنە سىيلى بولعان بايكەن ءاشىموۆ قاي جۇمىستا دا ءوزىن ەلىمىزدىڭ دامۋىنا ەلەۋلى ۇلەس قوسقان تاماشا ۇيىمداستىرۋشى جانە تالاپشىل باسشى رەتىندە كورسەتە ءبىلدى.
