سەيسەنبى كۇنى ۇكىمەت وتىرىسىندا ينۆەستيتسيالار جانە دامۋ ءمينيسترى جەڭىس قاسىمبەك ەلىمىزدە يپوتەكالىق نەسيە ۇستەمەسىن ارزانداتۋ ماسەلەسى قاراستىرىلىپ جاتقانىن مالىمدەدى. ونىڭ ايتۋىنشا, 2030 جىلعا قاراي ءبىر تۇرعىندى 30 شارشى مەتر باسپانامەن قامتاماسىز ەتۋ كورسەتكىشىنە جەتۋ كوزدەلىپ وتىر. ايتارلىعى, بيىل كوممەرتسيالىق بانكتەر ءۇي سالۋشىلارعا جاردەماقشا ەسەبىنەن 125 ملرد تەڭگە نەسيە جانە 105 ملرد تەڭگەگە يپوتەكالىق نەسيە بەرەدى.
قاراپايىم حالىقتى «شىنىندا دا يپوتەكا ارزانداي ما؟» دەگەن ساۋال تولعاندىراتىنى انىق. وسىعان وراي, ءماجىلىس دەپۋتاتى ايقىن قوڭىروۆتىڭ وي-پىكىرىن سۇراپ-بىلدىك. استانادا جاڭادان بوي كوتەرەتىن اۋدانعا قاتىستى دا ۇستانىمىن اڭعاردىق.
– ايقىن ويراتۇلى, قازاقستاندا يپوتەكالىق نەسيە ارزانداۋى مۇمكىن بە؟
– بۇل ماسەلەنى شەشۋدىڭ تەحنيكالىق مۇمكىندىكتەرى مول. بىراق بۇعان قازىر ەنجارلىق تانىتىپ وتىرعان ۇلتتىق بانكتىڭ ەرىك-جىگەرى قاجەت. مەنىڭشە, ۇلتتىق قوردىڭ, بىرىڭعاي جيناقتاۋشى زەينەتاقى قورىنىڭ (بجزق-ت.ت), الەۋمەتتىك ساقتاندىرۋ قورىنىڭ (اسق-ت.ت.) قاراجاتىن تارتىپ, مەملەكەت حالىققا يپوتەكانى ارزانداتا الادى. ەكىنشىدەن, ارزان يپوتەكا قۇرىلىس سالاسىنىڭ دامۋ قارقىنىن ارتتىرادى.
– بىزدە يپوتەكا دەگەن ءسوز «اسا قىمبات» دەگەن تۇسىنىكپەن بىردەي. سوندا يپوتەكالىق نەسيە ءمولشەرلەمەسى قانشا پايىزعا ءتومەندەيدى؟
– ايتالىق, ءبىز ۇمتىلاتىن دامىعان ەلدەردە يپوتەكا شامامەن جىلدىق 1,2 پايىزدى قۇرايدى. وسىعان ۇمتىلساق, قۇبا-قۇپ. شىندىعىندا, بىزدە يپوتەكا مولشەرلەمەسى (12 پايىزدان جوعارى) وتە قىمبات. ول قاراپايىم ادامدارعا ءۇي الۋ ەمەس, ەكىنشى دەڭگەيدەگى بانكتەردىڭ وڭاي جولمەن ولجاعا كەنەلۋ قۇرالىنا اينالدى. بۇگىنگى جاعدايدا ءبىزدىڭ حالىقتىڭ 80 پايىزى ءىس جۇزىندە يپوتەكالىق نەسيە الا المايدى. سول سەبەپتەن ونى ارزانداتۋىمىز كەرەك. ايتپەسە, يپوتەكالىق نەسيە داۋىنان قۇتىلمايمىز.
– ايتىڭىزشى, جالپى تۇرعىن ءۇي ماسەلەسىن تۇپكىلىكتى شەشۋگە بولا ما؟ مىسالعا, استانانى الايىق.
– ارينە, بولادى. كەزىندە ءۇي سالاتىن كومبيناتتار دەگەن تاماشا تاجىريبە بولعان. الايدا بۇل 30-40 پايىزعا عانا جۇزەگە اسىرىلدى. ەگەر مەملەكەت قۇرىلىس سالاسىنا قوماقتى قاراجات بولەتىن بولسا, وندا ءىس جۇزىندە الگى ءۇي سالاتىن كومبيناتتار تولىق قۋاتىمەن جۇمىس ىستەيدى. ءتىپتى, ولار «ىستىق ءبالىش» ءتارىزدى پانەلدى ۇيلەردى كوپتەپ تۇرعىزادى. بۇل ءۇشىن ۇلتتىق بانك قولايلى قارجىلاي احۋال قالىپتاستىرۋى ءتيىس. مەن ايتقان تاجىريبەنى استانادا تولىعىمەن ىسكە اسىرۋعا بولادى.
– استانادا جاڭادان قۇرىلاتىن اۋدان تۋرالى ەستىگەن شىعارسىز. ونىڭ تۇرعىندار ءۇشىن قانداي تيىمدىلىگى بولادى؟ بايقوڭىر دەگەن اتاۋ سىزگە ۇنادى ما؟
– مەنىڭشە, قالا اكىمى اسەت يسەكەشەۆ بۇل ماسەلەنى وتە جەتىك بىلەدى. ەڭ الدىمەن, جاڭا اۋدان تۇرعىندارىنا ءتيىمدى. سەبەبى اۋماقتى ءوز باسشىسى باسقارادى. ەكىنشىدەن, جاڭا بيۋدجەت پايدا بولادى. ول كوپتەگەن الەۋمەتتىك ماسەلەلەردى شەشۋگە جول اشادى. بۇرىن شالعاي جاتقان ۇيلەردىڭ تۇرعىندارىنىڭ ارىز-شاعىمى باسشىلاردىڭ قۇلاعىنا جەتپەۋى مۇمكىن. ۇشىنشىدەن, بيلىككە دە, حالىققا دا باقىلاۋ كۇشەيەدى. ءوزارا سەنىم مەن تۇسىنىستىك داميدى. بايقوڭىر دەپ اتاۋدىڭ ۇسىنىلعانى – قۇپتارلىق. ول – قازاقستاننىڭ عارىش قاقپاسى. بايقوڭىر ارقىلى ءبىزدى الەم تانىدى. اقش-قا بارعانىمدا امەريكالىقتار: «سىزدەردە بايقوڭىر عارىش ايلاعى بار» دەپ باس بارماعىن كورسەتكەنى ەسىمدە قالىپتى.
سۇحباتتاسقان
تولەن تىلەۋباي
