Astana TV ارناسىنىڭ Elorda live باعدارلاماسىندا ءار اپتانىڭ دۇيسەنبىسى كۇنى قالا تۇرعىندارى مەن قوناقتارى ءۇشىن نەعۇرىلىم كوكەيتەستى تاقىرىپتار كوتەرىلىپ, كوپشىلىك وزدەرىن تولعاندىرىپ جۇرگەن سۇراقتارعا جاۋاپ الا الادى. بۇل جولى باعدارلاماعا قاتىسۋشى «استانا» ااك» اق باسقارۋشى ديرەكتورى حالەل اكىمجانوۆ ينۆەستيتسيا جانە بيزنەس تاقىرىبىندا وي ءوربىتتى.
– حالەل راقىمۇلى, حوش كەلدىڭىز! بۇگىن ءبىز كورپوراتسيانىڭ كاسىپكەرلىكتى قولداۋعاجانە دامىتۋعا ارنالعان تانىمال باعدارلامالارىنىڭ ءبىرى – «كوشە ساۋداسى: 1000 ورىن» باعدارلاماسى تۋرالى اڭگىمە قوزعايتىن بولامىز. بۇل قانداي باعدارلاما جانە بۇگىنگى كۇنى جەتكەن جەتىستىگى قانداي؟
– بۇل وڭىرلىك شاعىن كاسىپكەرلىكتى دامىتۋ باعدارلاماسى بولىپ تابىلادى. شاعىن كاسىپكەرلىكتى دامىتۋدا كوشە ساۋداسى ماڭىزدى دەپ سانايمىن. جەرگىلىكتى اتقارۋشى بيلىكتىڭ كوشە ساۋداسىنا كوزقاراسى ءارتۇرلى: ءبىرى وعان قولداۋ كورسەتسە, ەندى ءبىرى وعان قارسى كۇرەسەدى. «كوشە ساۋداسى: 1000 ورىن» باعدارلاماسى 2017 جىلى ىسكە قوسىلدى. ونىڭ باستى ماقساتى – استاناداعى كوشە ساۋداسىنىڭ ءبارىن جاڭا زاماننىڭ تالابىنا بەيىمدەۋ. بۇل رەسپۋبليكاداعى قاناتقاقتى جوبا بولاتىن. ەندى ەكى جىل وتكەننەن كەيىن اتالعان باعدارلاما ءوز جەمىسىن بەردى دەپ ناقتى ايتا الامىز. كاسىپكەرلەردىڭ وعان دەگەن سۇرانىسى جوعارى. ەڭ باستى جەتىستىك – جەر ۋچاسكەسىن اشىق, تازا جانە تۇسىنىكتى ادىسپەن جالعا بەرۋ مەحانيزىمىن قالىپتاستىرۋعا قول جەتكىزگەندىگىمىز. بۇگىندە كاسىپكەر ءوزىنىڭ شاعىن ءىسىن اشىپ, كەيىن ونى ۇلعايتقانى جونىندە مىسالدار از ەمەس. وسى باعدارلامانىڭ ارقاسىندا الەۋمەتتىك وسال توپ وكىلدەرى وزدەرىنىڭ بيزنەستەرىنجۇرگىزىپ, الەۋمەتتىك جانە ماتەريالدىق جاعدايىن جاقسارتۋعا مۇمكىندىك الدى. وسى باعدارلاما شەڭبەرىندە بۇگىندە 600-دەن استام سۋبەكت جۇمىس ىستەپ جاتىر. جىل سايىن 800-900 وتىنىشتەر تۇسەدى. قازاقستان ۇكىمەتى باعدارلاماعا جوعارى باعا بەردى.
نەگىزگى باعىت – ازىق-تۇلىك ساۋداسى
– كوشە ساۋداسى دەگەنىمىز نە؟ ول بويىنشا ناقتى نە ساتۋعا بولادى؟
– ونىڭ بەلگىلى باعىتتارى, ساناتتارى بار: تۇرعىنداردى ازىق-تۇلىك تاۋارلارىمەن قامتاماسىز ەتۋ, جەمىس-جيدەك, كوكونىس, سونداي-اق كەز كەلگەن قالا ينفراقۇرىلىمىنىڭ اجىراماس بولىگى – فاستفۋد, ت. ب. استانا جىلدام ءوسىپ كەلە جاتقاندىقتان تۇرعىنداردى ازىق-تۇلىكپەن قامتاماسىز ەتۋدىڭ قانشالىقتى ماڭىزدى ەكەنىن ەسكەرسەك, اتالعان باعدارلامانىڭ وزەكتىلىگى ەرەكشە.
– «كوشە ساۋداسى: 1000 ورىن» باعدارلاماسى بويىنشا ءۇيىمنىڭ جانىنان جەمىس-جيدەك پاۆيلونىن اشايىن دەپ ەدىم. مەنىڭ پاۆيلونىما كوممۋنيكاتسيا قالاي جۇرگىزىلەدى جانە ول قانشا تۇرادى؟
– بۇگىندە باعدارلاماعا جەر ۋچاسكەسىن ەنگىزۋ ءتاسىلىن وزگەرتتىك. باستاپقىدا باعدارلامانىڭ جۇرگىزۋ ءۇشىن جەر ۋچاسكەلەرىن اكىمدىكتىڭ وكىلەتتى ورگانى بولەتىن. بۇل جەردە مىنا نارسەنى اشىپ ايتقان ءجون, مەملەكەتتىك ورگان ءار كەزدە بيزنەستىڭ دامۋى ءۇشىن نە كەرەك ەكەنىن تۇسىنە بەرمەيدى. ەندىگى كەزدە كاسىپكەرلەردىڭ وزدەرى قاندايدا ءبىر جەر ۋچاسكەسىن باعدارلاماعا ەنگىزۋدى ۇسىنادى, ال مەملەكەتتىك ورگاندار بارلىق نورماتيۆتىك-قۇقىقتىق بازانى سارالاي كەلە بۇل ۇسىنىستىڭ زاڭدى-زاڭسىزدىعىن ايقىندايدى.
«استانا» ااك ءوز تاراپىنان كاسىپكەردىڭ تەحنيكالىق شارتىن الۋعا بارلىق جاعدايدى جاسايدى, بىراق پاۆيلوندى كاسىپكەر ءوز كۇشىمەن ىسكە قوسادى. ويتكەنى جەر ۋچاسكەسىن باعدارلاماعا ەنگىزۋگە كاسىپكەردىڭ ءوزى مۇددەلى, سوندىقتان بارلىق تاۋەكەلدەر, كوممۋنيكاتسيانى قوسۋ شىعىندارى كاسىپكەردىڭ وزىنە جۇكتەلەدى.
جەڭىلدىك تە قاراستىرىلعان
– «كوشە ساۋداسى: 1000 ورىن» باعدارلاماسىنا الەۋمەتتىك وسال توپ وكىلدەرىنىڭ قاتىسۋى قاراستىرىلعان. وعان قاتىسۋدىڭ ناقتى قانداي شارتتارى بارىن ايتىپ جىبەرسەڭىز…
– ءبىز بۇگىنگى كۇنگە دەيىن نۇر-سۇلتان قالاسىنىڭ «اتامەكەن» كاسىپكەرلەردىڭ وڭىرلىك پالاتاسىمەن كوپ جۇمىستار اتقاردىق. ولارمەن الەۋمەتتىك كاسىپكەرلىككە قانشا ۋاقىت كومەكتەسۋ كەرەك ەكەنىن تالقىلادىق, الەۋمەتتىك وسال توپ وكىلدەرىنىڭ بيزنەسپەن اينالىسۋىنا جىل سايىن كۆوتا ءبولىپ تۇرۋعا شەشىم شىعاردىق. قازىر 15 جەر ۋچاسكەسىنە كۆوتا بەرىلەدى, ەندى ونى 30-عا جەتكىزۋدى قاراستىرىپ جاتىرمىز.
– باعدارلامانىڭ مەحانيزمىندە ەلەكتروندى اۋكتسيون وتكىزۋ مۇمكىندىگى بار ەكەنى ايتىلادى. سول جايىندا ءتۇسىندىرىپ بەرسەڭىز.
– بۇل جەردە ءبىز بىرنەشە ماقسات قويدىق: پروتسەستىڭ مولدىرلىگىن جانە ۋچاسكەلەردى ءبولۋدىڭ ايقىن مەحانيزمدەرىن قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن جەر ۋچاسكەلەرىن اۋكتسيون ارقىلى ساتۋعا شەشىم شىعاردىق. باستاپقىدا اۋكتسيون وتكىزۋ ءۇشىن ادامدار ۇلكەن زالعا جينالاتىن, سونداي-اق وعان كونكۋرسقا قاتىسۋشى كاسىپكەرلەردىڭ ءوزى نەمەسە سەنىمدى وكىلدەرىنىڭ بولۋى مىندەتتەلەدى. قازىر اۋكتسيون ەلەكتروندى تۇردە وتەدى. ونىڭ ارتىقشىلىعى – كاسىپكەر جەر ۋچاسكەسىن ۇيدە وتىرىپ تا الا بەرەدى. ياعني باستاپقى ءوتىنىشتى تاپسىرۋ, سوسىن اۋكتسيون وتكەندىگى تۋرالى ەلەكتروندى حاتتاماعا قول قويىلادى. كاسىپكەر سونىڭ نەگىزىندە جۇمىس ىستەي بەرەدى.
– مەن «كوشە ساۋداسى: 1000 ورىن» باعدارلاماسى بويىنشا اۋكتسيونعا قاتىسقام, بىراق ونى باسقا ادام جەڭىپ الدى. اۋكتسيوندا كوپ اقشا ۇسىنعان ادام جەڭىپ كەتتى. مۇمكىن كوپ اقشاسى جوق, بىراق كاسىپكەرلىكپەن اينالىسقىسى كەلەتىن ءبىز سياقتى ادامدار ءۇشىن قاندايدا ءبىر كومەكتەر بار شىعار؟
– ءبىرىنشى ايتارىم, كاسىپكەرلەر وسىنداي باعدارلامالارعا ۇدايى قاتىسىپ تۇرۋى كەرەك. وتكەن اپتادا بىزدە اۋكتسيون ءوتتى, ونىڭ باستاپقى باعاسى 126 مىڭ تەڭگە. پاۆيلون 12 ش.م, سول بويىنشا 14 ادام 126 مىڭ -140 مىڭ تەڭگە اينالاسىندا شارتتارعا قول جەتكىزدى. بۇل «استانا» ااك-نىڭ جەر ۋچاسكەلەرىن راسىمدەۋگە كەتكەن شىعىندارى. ارينە, ەرەكشە قىزىعۋشىلىق تۋدىراتىن جەر ۋچاسكەلەرى دە بار. ولار, ادەتتە, استانانى ورتالىعىندا ورنالاسقان. سونداي-اق باستاپقى باعاسىنان ونشا قىمبات ەمەس ۋچاسكەلەر دە اۋكتسيونعا كوپتەپ قويىلادى.
وتىنىشتەر ونلاين رەجيمدە قابىلدانادى
– باعدارلاماعا قاتىسۋ ءۇشىن وتىنىشتەردى ونلاين بەرۋگە بولا ما؟
– البەتتە, بىزدە قازىر ءوتىنىشتەردىڭ ءبارى تەك ونلاين قابىلدانادى. جەر ۋچاسكەسىن باعدارلاماعا ەنگىزۋ تۋرالى وتىنىشتەر IQala پورتالىنا جولدانادى. ال اۋكتسيونعا قاتىسۋعا تىركەلۋ مەملەكەتتىك تىركەلىم پورتالىندا جۇرگىزىلەدى.
– IQala قانداي جوبا, ونىڭ ارتىقشىلىقتارى قانداي؟
– IQala – بۇل تۇرعىنداردىڭ ءومىر ءسۇرۋ قولايلىلىعىن ارتتىرۋ ءۇشىن قالالىق قىزمەتتەردىڭ ءبارىن «ءبىر تەرەزە» پرينتسيپىندە بىرىكتىرەتىن جوبا. بۇگىندە 77 قالالىق قىزمەتتەر وسى ورتالىقتا كورسەتىلەدى. ەندى جىل سوڭىنا دەيىن كورسەتىلەتىن قىزمەتتەر ءتۇرىن 77-دەن 140-قا دەيىن ۇلعايتۋ جوسپارلانىپ وتىر. ول تۇرعىنداردىڭ قىسقا ۋاقىتتا قىزمەت الۋىنا سەپتىگىن تيگىزەدى.
– ساۋىقتىرۋ كەشەندەرى فيتنەس ورتالىقتارعا قاراعاندا قولجەتىمدى بولۋى ءتيىس. ۇلتتىڭ ساۋلىعى – بارىنەن قىمبات! ويتكەنى ابونەمەنت ساتىپ الۋعا ەلدىڭ ءبارىنىڭ جاعدايى جەتە بەرمەيدى.
– بۇگىنگى كۇنى قالا بويىنشا 4 دەنەشىنىقتىرۋ-ساۋىقتىرۋ كەشەننىڭ جوباسى ازىرلەنىپ جاتىر. ولاردا سپورتتىق جاتتىعۋلار جاسايتىن ترەناجەر زالدارىنان باسقا, ادامدار ءوزارا قارىم-قاتىناس جۇرگىزەتىن ورتالىعىن جانە ءارتۇرلى جاستاعى ادامدارعا ارنالعان ۇيىرمەلەر, زەينەت جاسىنداعى ادامدار ءۇشىن دەمالىس ورتالىقتارىن اشۋ ويلاستىرىلعان.
– سىزدەردە قانداي الەۋمەتتىك جوبالار بار جانە كەلەسى جىلعا قانداي جوبالار جوسپارلانعان؟
– «استانا» ااك بۇگىن بىرقاتار ءىرى جوبالاردى جۇزەگە اسىرىپ جاتىر. ونىڭ ىشىندە جىلى ايالداما پاۆيلوندارىن ورناتۋ. ەلوردادا قازىرگى كۇنى ااك جەلىسى بويىنشا ينۆەستورلاردى قاتىستىرا وتىرىپ, 17 پاۆيلون ورناتىلدى. ول قالالىق بيۋدجەتتى ۇنەمدەيدى ءارى تۇرعىنداردىڭ ءجۇرىپ-تۇرۋىنىڭ قولايلىلىعىن قامتاماسىز ەتەدى. ءار پاۆيلون 10-12 ملن تەڭگەنى ۇنەمدەيدى, بۇل جاعدايدا ينۆەستور بيزنەس جۇرگىزۋگە مۇمكىندىك الادى. ايالداما پاۆيلونىندا كوممەرتسيالىق الاڭ قاراستىرىلعان. جىلى پاۆيلوندار تۇرعىنداردان سۇراۋ ەڭ كوپ تۇسكەن جەرلەرگە ورناتىلادى.
قازىرگى كۇنى «استانا» ااك جەلىسى بويىنشا ەرەكشە قامقورلىقتى قاجەت ەتەتىن بالالار ءۇشىن وڭالتۋ ورتالىعىنىڭ قۇرىلىسى جۇرگىزىلىپ جاتىر. سونداي-اق ينكليۋزيۆتى بالاباقشا سالىنۋدا. جالپى «استانا» ااك-نىڭ ينۆەستيتسيالىق پورتفەلىندە 100-دەن استام جوبا بار. ءبىز تەك قانا الەۋمەتتىك جوبالاردى عانا ەمەس, قالانى دامىتۋعا ارنالعان بارلىق جوبالارعا قولداۋ كورسەتۋگە ءازىرمىز.
ساۋدا جاساۋشىعا تالاپ بار
– ءموبيلدى كوفەينيالار كىمگە قارايدى جانە وسىنداي نۇكتەلەردى قالاي اشۋعا بولادى؟ ونداي ماشينالار كەز كەلگەن جەرگە توقتاپ, قىزمەت كورسەتە بەرە مە؟ مەنىڭ ءوز كولىگىمدى سوعان ىڭعايلاپ جاساپ الۋىما بولا ما؟ جالپى, ءموبيلدى كوفەينيالارعا قويىلاتىن تالاپتار قانداي؟
– ءبىز قالالىق اكىمدىككە «كوشە ساۋداسى: 1000 ورىن» باعدارلاماسى اياسىندا جىلجىمالى ساۋدا بويىنشا ءوز ۇسىنىسىمىزدى جولدادىق. بۇگىنگى ساۋدا تۋرالى زاڭدا جەرگىلىكتى اتقارۋشى بيلىك جىلجىمالى ساۋدانى قاي جەردە جۇرگىزۋگە بولاتىنىن انىقتايدى دەپ قىسقا عانا ايتىلعان. سويتە تۇرا, كوشە ساۋداسىنا, كولىكتىڭ وعان ساي جابدىقتالۋىنا, ستاندارتىنا, سانيتارلىق تالاپتارىنا بايلانىستى كەڭەستەرىمىز, ۇسىنىستارىمىز بار. ساۋداگەر وزىنەن نە تالاپ ەتىلەتىنىن ناقتى ءبىلۋى ءتيىس. كەز كەلگەن ادام كوشەدە كولىگىن توقتاتىپ, ساۋدا جاساي بەرۋگە بولمايتىنىن ءتۇسىنۋى كەرەك.
– تۇرعىلىقتى ەمەس بولمەلەردى الەۋمەتتىك جوبالار ءۇشىن جالعا الۋعا بولادى دەپ ەستىدىم. ءبىز الەۋمەتتىك وسال توپ ساناتىنداعى ادامداردىڭ قۇقىن قورعايتىن قوعامدىق بىرلەستىكپىز. وسى باعدارلاماعا قالاي قاتىسۋعا بولاتىنىن ايتىڭىزشى.
– قالا اكىمدىگىنىڭ ۇيعارىمىمەن وسىنداي جوبالاردى جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن تۇرعىلىقتى ەمەس بولمەلەر «استانا» ااك-قا بەرىلگەن. ءبىز اي سايىن ءتۇرلى, قىزىقتى, ءىرى جوبالار بويىنشا وتىنىشتەردى قابىلدايمىز. ونىڭ ىشىندە شاحمات كلۋبتارى, وتباسىنا قولداۋ كورسەتۋ ورتالىعى, الەۋمەتتىك وسال توپتارعا قولداۋ كورسەتۋ ورتالىعى, ت. ب. بار. اتالعان جوبالارعا قاتىسۋ ءۇشىن «استانا» ااك-قا ءوتىنىش جازۋىڭىز كەرەك, ءبىز ءوتىنىش بەرۋشىگە جان-جاقتى كومەك كورسەتەمىز.
