لۋدومانيا ادامزاتتى شىڭىراۋ قۇدىققا باتىرىپ بارا جاتقان عالامدىق پروبلەماعا اينالدى. وعان قازاق قوعامىن دا قوسۋعا بولادى. بۇگىندە قازاقستاندا قۇمار ويىنعا تاۋەلدى 1 ميلليوننان استام ويىنپاز بولسا, ولار قۇماردارعا تريلليون تەڭگەدەن استام شىعىندادى. مۇنىڭ قاۋىپ-قاتەرى پارلامەنت تىڭداۋىندا ءسوز بولدى.
ءححى عاسىرداعى قاۋىپتى قۇبىلىستىڭ ءبىرى – قۇمار ويىنعا تاۋەلدى بولۋ نەمەسە «ويىنپازدىق دەرتى». ۋاقىتىن, اقشاسىن, كۇش-جىگەرىن قۇمار ويىنعا جۇمسايتىن تاۋەلدىلىكتىڭ ادامعا عانا ەمەس, ونىڭ وتباسىنا, كاسىبي قىزمەتىنە جانە قوعامعا زيانى كوپ. ابدەن تىعىرىققا تىرەلگەن لۋدوماندار سۋيتسيدكە ءجيى بارادى, قۇقىق بۇزىپ, قىلمىس جاسايدى جانە ايەلىمەن اجىراسادى. الەۋمەتتىك ماسەلەلەردىڭ الدىن الۋ ماڭىزدى. بۇل تۋرالى ءماجىلىس دەپۋتاتى رۋسلان بەردەنوۆ:
– قازاق قوعامىندا 1 ميلليوننان استام ادامدا ويىنعا تاۋەلدىلىك بار. 700 مىڭنان استام نەمەسە مەكتەپ جاسىنداعى بالالاردىڭ جالپى سانىنىڭ 20 پايىزى العاش رەت ءباس تىگىپ ۇلگەردى. اجىراسقان ەرلى-زايىپتىنىڭ 38 پايىزىنا لۋدومانيانىڭ اسەرى بار. 2022 جىلى 3676 سۋيتسيد جاسالسا, ونىڭ ءاربىر 5 جاعدايى قۇمار ويىنعا تاۋەلدىلىكتەن ورىن الدى. 157 مىڭ قۇقىق بۇزۋشىلىقتىڭ 20 پايىزى نەمەسە 31 مىڭى قۇمار ويىنعا بايلانىستى جاسالدى, – دەيدى.
قازىر لۋدومانيانىڭ كەڭ ەتەك العانى سونشالىق, ساراپشىلار قاي ەلدىڭ تۇرعىندارى قۇمار ويىنعا بەيىم, ولار سپورت ستاۆكاسىنا, الدە لوتورەيا ويىنىنا قىزىعا ما, جىلىنا قانشا قارجى شىعىندايدى دەگەن سۇراقتارعا جاۋاپ ىزدەي باستادى. قۇمار ويىنعا بەيىم ەلدەر رەيتينگىندە اۋستراليا تۇرعىندارى ەرەكشەلەنەدى. بۇل ەل ازاماتتارى ويىن اۆتوماتى مەن بۋكمەكەرلىك ستاۆكاعا ءباس تىگۋدە الدىنا جان سالمايدى. سينگاپۋر, يرلانديا, كانادا, فينليانديا جانە گونكونگ تۇرعىندارى دا ويىنعا ويسىز بەرىلگەن.
ادامداردىڭ شەكتەن شىققان ويىمپازدىعى قوعامدىق ءتارتىپ پەن ماتەريالدىق تۇراقتىلىققا تىكەلەي اسەر ەتەدى. دامىعان ەلدەردە ونىڭ زيانى مەن زالالى قاتتى سەزىلمەسە دە, دامۋشى ەلدەردە وزەكتى پسيحوالەۋمەتتىك ماسەلەگە اينالدى.
كوبىنەسە اۋىردىڭ ۇستىمەن, جەڭىلدىڭ استىمەن جۇرەتىن ادامدار اقشا تىگۋ, ماتەريالدىق زاتتى ويناتۋ ارقىلى تاۋەكەل ەتىپ, اقشالى بولۋعا ءمان بەرەدى. سونىڭ سالدارىنان ادامدا پسيحولوگيالىق بەيىمدىلىك, پسيحوپاتيا, ادديكتيۆتى مىنەز-قۇلىق قالىپتاسادى. قۇمار ويىننىڭ ءتۇرى كوپ. ماسەلەن, لوتورەياعا بينگو, دجەكپوت جاتسا, گەمبلينگكە ويىن اۆتوماتى, بەتتينگكە سپورت جارىسىنا ءباس تىگۋ قارالادى. كارتا ويىندارى – پوكەر, بلەكدجەك, باككورا, كازينو ويىندارى – رۋلەتكا, بينگو, كولەسو, فورتۋنا جانە تاعى باسقاسىنا قىزىعاتىندار كوپ.
– 2017 جىلى جاڭا سالىق كودەكسى قولدانىسقا ەنىپ, سول ۋاقىتتان بەرى بۋكمەكەرلىك بيزنەس 35 ەسە ءوستى. سايكەسىنشە, 15,5 ميلليارد تەڭگەدەن 553,6 ميلليارد تەڭگەگە دەيىن ارتقانمەن, سالىق ستاۆكالارى 2017 جىلعى دەڭگەيدە قالدى. قۇمار ويىندارعا جانە ءباس تىگۋگە تاۋەلدى ادامدار سانىنىڭ ارتۋى تەك بۋكمەكەرلىك كەڭسەلەرگە ءتيىمدى. مەملەكەت ءۇشىن قاۋىپتى, – دەيدى رۋسلان بەردەنوۆ.
پسيحولوگتار جۇرگىزگەن زەرتتەۋدە قۇمار ويىنعا ورتاشا تاۋەلدىلىك جاسى – 17-38 جاس. ءدال وسى جاستاعى ازاماتتار ەلدىڭ ءوسىپ-وركەندەۋىنە قوساتىن ۇلەسى جوعارى ەكەنىن ەسكەرسەك, بۇل قوعام ءۇشىن قاۋىپتى ۇدەرىس ەكەنى انىق. ويىنعا تاۋەلدىلىك كەزىندە تۇلعانىڭ دامۋ پروتسەسىندە فيزيكالىق, رۋحاني, الەۋمەتتىك تۇرعىدا قۇلدىراپ, ءوز ورتاسىنان الشاقتاۋى بايقالادى.
ويىنپازدىقتىڭ بەلگىسى
پسيحولوگ ايزات يبراگيموۆانىڭ سوزىنشە, بۋكمەكەرلىك ستاۆكا, كازينو نەمەسە لوتو ويىنى تۋرالى ءجيى ءسوز ەتىپ, ءوزىنىڭ ۇتقانى تۋرالى ويلانادى. ءوزىنىڭ مىنەز-قۇلقىن جانە ويناۋعا نيەتىن باسقارا المايدى, قارىزدى تولەۋ نەمەسە ءباس تىگۋ ءۇشىن مۇلىكتى نەمەسە اقشانى ۇرلايدى, ءوز مۇلكىن ويىنعا تىگۋ ماقساتىندا ساتادى, اقشاسىن اينالىمعا سالادى ءوز ارەكەتىن جوققا شىعارادى نەمەسە ءوز باسىندا ورىن الىپ جاتقان ماسەلەنى بولىسپەيدى, بىلدىرتپەۋگە, كورسەتپەۋگە تىرىسادى. ەڭ قيىنى, ويىن كەزىندە ءوزىنىڭ ءجۇرىس-تۇرىسىن باقىلامايدى, ءجيى-ءجيى وتىرىك ايتادى. ياعني پسيحولوگيالىق دەرتتىڭ ءتۇرى دەپ باعا بەرۋگە بولادى.
– لۋدومانيا – يمپۋلسيالىق اۋىتقۋلار توبىنا جاتادى. بۇل اۋرۋ حالىقارالىق كلاسسيفيكاتسيادا F63.0 كودىمەن بەلگىلەندى. قۇمار ويىنىنا تاۋەلدى ادام, ماتەريالدىق شىعىنعا, وتباسىنداعى نەمەسە جۇمىستاعى تۇراقسىزدىققا, دەنساۋلىعىنىڭ ناشارلاۋىنا قاراماستان, قۇمار ويىننان باس تارتا المايدى. ۇنەمى ويناۋ نەمەسە ءباس تىگۋ مۇمكىندىگىن ىزدەيدى جانە تاۋەكەلدەن ادرەنالين الادى, – دەدى ايزات يبراگيموۆا.
مۇنىڭ الەۋمەتتىك-پسيحيكالىق زيانى – وتباسى قۇندىلىعى السىرەپ, وتباسى مۇشەلەرى اراسىنداعى بايلانىس ناشارلايدى, دەۆيانتتى مىنەز-قۇلىق پايدا بولادى. ونىڭ بيولوگيالىق فاكتورى دا بولادى. ماسەلەن, قۇمار ويىنعا تاۋەلدى ادامدا پسيحواكتيۆتى زاتقا ەلىكتەۋ بايقالادى, دەتوكسيكاتسيا پروتسەسىنىڭ اعزادا بۇزىلۋى, موتيۆاتسيا جۇيەسىنىڭ وزگەرۋى جانە پسيحيكالىق اۋىتقۋ ورىن الادى. جاسوسپىرىمدەر مەن جاستار اراسىندا ويىنعا بەيىمدىلىك بولسا, ونىڭ پسيحولوگيالىق فاكتورى ەرتەلى-كەش سەزىلەدى. ونى ورتامەن ديالوگقا تۇسە الماي, تۇلعالىق يدەنتيفيكاتسيانىڭ جەتىلمەي جانە مىنەز-قۇلىقتى باسقارا بىلمەۋىنەن بايقاۋعا بولادى.
پلانشەت, سمارتفون جانە كومپيۋتەردەن باس المايتىن جاستار قاتارى كوبەيدى. بۇل لۋدومانيانىڭ العاشقى ساتىسى عانا. زاماناۋي تەحنولوگيانىڭ يگىلىگىن ەرتە جاستان مەڭگەرگەندەر اراسىندا وزگەنىڭ ادامي مۇڭ-مۇقتاجىن تۇسىنبەيتىن, اينالاسىنداعىنىڭ جان قينالىسىن سەزىنە بەرمەيتىن جاستار ءوسىپ-جەتىلىپ كەلەدى. كوپ جاعدايدا ويىنپاز جاستار وزىنە سەنىمسىز, تۇرمىستا كەزدەسەتىن قيىن ماسەلەلەردى شەشە المايتىن جىگەرسىز, مىنەزسىز بولىپ قالىپتاسادى.
الدىن الۋعا بولا ما؟
بۇل سۇراقتى ءماجىلىس دەپۋتاتى رۋسلان بەردەنوۆكە قويدىق.
– بىرىنشىدەن, بۋكمەكەرلىك كەڭسەلەردىڭ ونلاين قىزمەتىنە تولىق تىيىم سالىپ, ارنايى مامانداندىرىلعان ايماقتاردا عانا جۇمىس ىستەۋىنە رۇقسات بەرۋ ماڭىزدى; ەكىنشىدەن, قۇمار ويىن مەن ءباس تىگۋدى جارنامالاۋعا تولىق تىيىم سالۋ; ۇشىنشىدەن, سالىق ستاۆكاسىن جوعارىلاتۋ; تورتىنشىدەن, ويىن بيزنەسى ءۇشىن كورپوراتيۆتىك سالىق مولشەرلەسىن 20 پايىزدان 30-40 پايىزعا دەيىن كوتەرۋ; بەسىنشىدەن, اينالىم مەن بيۋدجەتتى تولىقتىرۋدىڭ اشىقتىعىن قامتاماسىز ەتۋدە بۋكمەكەرلىك كەڭسەلەردىڭ اقپاراتتىق جۇيەسىن مەملەكەتتىك كىرىستەر كوميتەتىنىڭ اقپاراتتىق جۇيەلەرىمەن ينتەگراتسيالاۋ كەرەك, – دەپ جاۋاپ بەردى ول.
قۇمار ويىندار مەن ءباس تىگۋگە تاۋەلدىلىكتىڭ قوعامدىق قاۋپىن ەسكەرە وتىرىپ, Amanat پارتياسى سايلاۋالدى باعدارلاماسىنا ەنگىزىلدى.
«ويىن بيزنەسى تۋرالى», «جارناما تۋرالى», «لوتورەيا جانە لوتورەيا قىزمەتى تۋرالى», «سالىق جانە بيۋدجەتكە تولەنەتىن باسقا دا مىندەتتى تولەمدەر تۋرالى» قولدانىستاعى زاڭنامالىق اكتىلەرگە وزگەرىس ەنگىزىلدى.
ينتەرنەتتەگى ويىن قىزمەتىنە, جارناماعا, لوتوماتتاردى جابۋعا, سالىق ستاۆكاسىن ارتتىرۋعا, بۋكمەكەرلىك كەڭسەلەردىڭ اپپاراتتىق-باعدارلامالىق جۇيەلەرىن مەملەكەتتىك كىرىستەر كوميتەتىنىڭ اقپاراتتىق جۇيەسىمەن بىرىكتىرۋگە باعىتتالعان تۇزەتۋ ەنگىزىلدى. تۇزەتۋلەردىڭ نەگىزگى بولىگى بويىنشا ۇكىمەتتىڭ قورىتىندىسى كۇتىلۋدە. كەيبىر تۇزەتۋلەر قابىلداندى. ماسەلەن, بۋكمەكەرلىك كەڭسەلەردىڭ بانك قۇپياسىنا قاتىستى اقپاراتتى سالىق ورگانىنا ويىنشىلاردىڭ شوتى, ستاۆكالاردىڭ سانى, ۇتىس سوماسى, سالىق شەگەرىمىنە قاتىستى تۇزەتۋ ەنگىزىلدى.
«وبسەسسيا» دەرەكتى ءفيلمى دەپۋتات ر.بەردەنوۆتىڭ جەكە قاراجاتىنا ءتۇسىرىلدى. دەرەكتى فيلمدەگى كەيىپكەرلەر – قۇمار ويىنعا تاۋەلدىلىكتەن زارداپ شەككەن ادامدار.
P.S: ءححى عاسىردا ادامزاتقا تيگىزەتىن قاۋىپ-قاتەردىڭ ءتۇرى كوپ, زالالى دا ءارتۇرلى. سونىڭ ىشىندە لۋدومانيانىڭ اسەرى تىم بولەك. ءتىپتى مەملەكەتتىڭ باسەكەگە قابىلەتتىلىك دەڭگەيى لۋدومانياعا تاۋەلدىلىكپەن ولشەنەتىن ۋاقىت كەلەدى. سول كەزدە اسىعىمىز الشىسىنان ءتۇسۋ ءۇشىن قازىر قامدانىپ, ناقتى قارەكەت ىستەۋ كەرەك.
