بيىلعى جاڭا وقۋ جىلىندا استانادا رەسپۋبليكالىق فيزيكا-ماتەماتيكا مەكتەبىنىڭ فيليالى ەلوردالىق دارىندى بالالارعا شالقايتا ەسىگىن اشتى. ارينە, اتاعى كوپكە جايىلعان وقۋ ورداسىن ءبارىمىز دە جاقسى بىلەمىز. بۇگىندە بيلىك پەن بيزنەس سالاسىندا جۇرگەن وزىق ويلى ازاماتتاردىڭ دەنى وسى التىن ۇيادان تۇلەپ ۇشقان. ودان قاناتتانعان ايتۋلى عالىمداردىڭ ءوزى ءبىر توبە. سوندىقتان باس قالامىزدا قوڭىراۋ قاققان مەكتەپكە قۇتتى بولسىن ايتىپ, ادەيى ات باسىن تىرەدىك.
ەسىلدىڭ سول جاعالاۋىنداعى تاريحي قالا – تۇركىستاننىڭ اتىن يەمدەنگەن كوشە بويىنا ورنالاسقان مەكتەپ عيماراتى انادايدان كوز تارتادى. ءبىز وقۋ ورداسىنا باس سۇققاندا, عيمارات الدى ىعى-جىعى وقۋشىلار. ءبىرى ۇزىلىسكە شىعىپ, ءبىرى ساباقتان تاراپ بارادى. مەكتەپ ديرەكتورى ءبىزدى كۇلىمسىرەپ قارسى الدى. ءجۇزى شىرايلى, جالىنداعان جاس جىگىت. مەن ءبىلىم ۇياسىنا بارا جاتقاندا, ديرەكتور ەگدە كىسى شىعار دەپ ويلاعان ەدىم. ونى كورىپ, ءوزىم ىشتەي قىسىلدىم. ەسىمى – عابيت بەكاحمەتوۆ. تابيعاتى كوركەم بۋرابايدا تۋىپ وسكەن. اقش-تا ەكونوميكا, ساياساتتانۋ جانە شىعىستانۋ بويىنشا ءبىلىم العان. نيۋ-يورك قالاسىنداعى Debevoise&Plimpton LLP كومپانياسىندا قىزمەت اتقارعان. قىسقاسى, قازاقى تاربيە مەن ەۋروپالىق مەكتەپتى كورگەن, بىلىگى جوعارى, ءبىلىمدى ازامات. اڭگىمەنى دە بىردەن باستاپ كەتتى.
– ەلوردادا ەلىمىزگە ءمالىم ىرگەلى مەكتەپ فيليالىنىڭ اشىلۋى – ەرەكشە قۋانىشتى جاعداي. ونى اتا-انالار تاراپىنان ايتىلعان العىستاردان بايقايمىز. وقۋ ورداسىنا وقۋشىلاردى ىرىكتەۋ تامىز ايىندا باستالدى. العاشىندا 2 مىڭ بالا قۇجات تاپسىردى. سونىڭ ىشىنەن ساراپتاۋدان وتكەن 1-10-سىنىپ بويىنشا 900 وقۋشىنى قابىلدادىق. بيىلشا 11-سىنىپ تۇلەكتەرىن قابىلداعان جوقپىز. ويتكەنى جاڭا اشىلىپ جاتقان مەكتەپ بولعاندىقتان, ولارعا فيزيكا-ماتەماتيكا باعدارلاماسىن تولىق بەرۋ قيىن بولار دەپ ويلادىق. بالالاردىڭ 40 پايىزى قازاقشا وقىسا, 60 پايىزى ورىسشا ءبىلىم الادى. 1-سىنىپتار اراسىندا ورىسشا وقيتىندار كوبىرەك.
ارينە, بىزدە وقۋدىڭ ءوز تالاپتارى بار. ماسەلەن, 8-10-سىنىپتىڭ وقۋشىلارى فيزيكا-ماتەماتيكا پاندەرىنەن ەمتيحان تاپسىردى. 2-7-سىنىپتاردا وقيتىن جەتكىنشەكتەردەن اعىلشىن, قازاق نەمەسە ورىس تىلدەرىنەن ەمتيحان الدىق. ال 1-سىنىپقا نازارباەۆ زياتكەرلىك مەكتەبىنىڭ جۇيەسى بويىنشا قابىلدادىق. ولارمەن سىناق سۇحباتتاسۋ تۇرىندە ءوتتى. بالالاردىڭ پسيحولوگيالىق وي دامۋىن باقىلادىق. سويلەۋ قابىلەتتەرىن قارادىق. مۇعالىمدەر دە ىرىكتەۋ بويىنشا جۇمىسقا قابىلداندى. باستىسى, ولاردىڭ ەڭبەك ءوتىلى مەن پەداگوگتىك دارەجەسىنە نازار اۋداردىق. الماتىداعى فيزيكا-ماتەماتيكا مەكتەبىنەن 5-6 ۇستاز كەلدى. نازارباەۆ زياتكەرلىك مەكتەپتەرى مەن قالاداعى وقۋ وردالارىندا ەڭبەك ەتىپ جۇرگەن وزىق وقىتۋشىلار دا قوسىلدى. بۇگىندە ءبىلىم ۇياسىندا 80-گە جۋىق مۇعالىم, 40 سىنىپ بار, – دەپ ءسوزىن ءبىر قايىرىپ ءوتتى مەكتەپ باسشىسى.
ونىڭ ايتۋىنشا, مەكتەپ مەملەكەتتىك وقۋ باعدارلاماسى بويىنشا جۇمىس ىستەيدى. بىراق فيزيكا-ماتەماتيكا پاندەرى تەرەڭدەتىلىپ وقىتىلادى. كەيبىر گۋمانيتارلىق پاندەردىڭ ساباقتارى ازايتىلعان. ايتالىق, 8, 9, 10-سىنىپ وقۋشىلارىنا سىني تۇرعىدان ويلاۋ ءپانى وتەدى. وندا ولار قوعامداعى قۇبىلىستارعا ءوز كوزقاراسىمەن قاراپ, وي تۇيەدى. ساراپتاما جاسايدى. ەندى وسى ساباق 5-7-سىنىپقا وتكىزىلمەك. سونىمەن بىرگە, 5-سىنىپتان باستاپ جەتكىنشەكتەرگە فيزيكا ءپانى وتەدى. وندا وقۋشىلار فيزيكانىڭ تۇجىرىمداماسى جانە تەورياسىمەن تانىسادى. ول جاسوسپىرىمدەر جوعارى سىنىپقا بارعاندا, فيزيكالىق فورمۋلالارمەن جۇمىس ىستەۋگە جەڭىلىرەك بولماق. ينفورماتيكا ءپانى دە 5-سىنىپتان باستاپ وقىتىلادى. وقۋ ورداسىنىڭ ماتەريالدىق بازاسى دا ۋاقىت تالابىنا ساي جاراقتالعان. كىتاپحانا, ارنايى لابوراتوريالىق كابينەت, ەكى سپورت زالى, 400 ورىندىق اسحانا جۇمىس ىستەيدى.
مەكتەپتىڭ اشىلعانىنا نەبارى ءبىر ايدان استام ۋاقىت بولسا دا, وقۋ ورداسىندا يگىلىكتى ءىس ءۇردىس العان. تاياۋدا وقۋشىلار ەلىمىزگە جاپونيا مەن ۇلىبريتانيادان ساپارلاپ كەلگەن تانىمال عالىمدارمەن جۇزدەسىپ, ەمەن-جارقىن اڭگىمە وربىتكەن. ەندى ەلوردادا تۇراتىن ماتەماتيكا سالاسىنىڭ مايتالمان عالىمدارىمەن جۇزدەسۋ جوسپارلانىپ وتىر. «مۇنىڭ بارلىعى وقۋشىلارعا ونەگەلى تاربيە بەرەدى. عالىمداردىڭ اڭگىمەسىنەن عيبرات الادى. سول تۇلعالار سەكىلدى عىلىم جولىنا ءتۇسۋى دە مۇمكىن. سوندىقتان وسىنداي شارالاردىڭ تاعىلىمدىق ءمانى قۇندىراق» دەيدى مەكتەپ ديرەكتورى.
ءبىر عاجابى, ءبىلىم ۇياسىندا ەلىمىزدىڭ ءار تۇكپىرىنەن كەلىپ, وقىپ جاتقان وقۋشىلار دا كەزدەسەدى. ولاردىڭ دەنى مەكتەپتىڭ ينتەرناتى بولماسا دا, تۋىستارىنىڭ ۇيىندە جاتىپ وقيدى. «ءبىزدىڭ وقۋشىلار شەتىنەن قابىلەتتى. بىرەۋى اعىلشىن تىلىنە جۇيرىك. كەلەسى انا تىلىمىزدە شەبەر سويلەيدى. ماتەماتيكاعا العىرلار دا كوپ. ەندى ءتۇرلى ۇيىرمەلەردىڭ جۇمىسىن قولعا الدىق. بالالار ساباقتان تىس ۋاقىتىندا سولارمەن اينالىسادى. ولاردى حالىقارالىق, رەسپۋبليكالىق وليمپيادالارعا دايىنداۋدى باستادىق. ول دا ءبىز ءۇشىن ءبىر ابىروي. ماقساتىمىز دا وسى جەتكىنشەكتەر ساپالى ءبىلىم الىپ, ەلىمىزدىڭ دامۋىنا وراسان ۇلەس قوسىپ, جوعارى كاسىبي دەڭگەيدە ەڭبەك ەتسە دەپ ويلايمىز. سول ءۇشىن الدىمىزدا قىرۋار ءىس تۇر. سونى ۇلكەن جاۋاپكەرشىلىكپەن سەزىنىپ, ۇجىم بولىپ, تاتۋ-ءتاتتى بىرلىكتە جۇمىس ىستەپ جاتىرمىز» دەدى عابيت قايراتۇلى.
ايتپاقشى, جاقىندا عانا قارتتار كۇنىنە وراي مەكتەپ ۇجىمى ۇلاعاتتى ۇستازدار مەن قاريالاردى شاقىرىپ, داستارحان جايىپ, ۇلكەندەردىڭ باتاسىن الىپتى. بۇل دا ءجون بىلەتىن باسشىنىڭ ءىسى ەكەندىگىنە ءىشىمىز جىلىپ قالدى.
ازامات ەسەنجول
