ماشينامەن ەمەس, اۆتوبۋسپەن تەزىرەك جەتەسىز

«اقىلدى استانا» جوباسى قولعا الىنعالى ەلوردادا «Open Wi-Fi», «بولاشاقتىڭ مەكتەبى» سىندى تىڭ باستامالار قولدانىسقا ەنگىزىلدى. ەندى «ينتەللەكتۋالدىق كولىك جۇيەسى» مەن «قاۋىپسىز قالا – استانانىڭ تىرشىلىگىن قامتاماسىز ەتەتىن كەشەندى جۇيە» اتتى ەكى بىردەي ءىرى جوبا قولعا الىنباق.

جالپى, ەۋروپالىق «اقىلدى» قالالاردىڭ دامۋ مودەلى «اقىلدى ەكونوميكا», «اقىلدى ءومىر», «اقىلدى موبيلدىلىك» سىندى باس-اياعى 6 سيپاتتاماعا نەگىزدەلسە, ولاردىڭ بارلىعى ەڭ وزىق تەحنولوگيامەن ەنگىزىلۋى باستى نازارعا الىنادى. وسى ءۇردىستى وزىنە ۇلگى ەتكەن استانالىق جوبا يننوۆاتسيالىق باس­تامالاردى كەشەندى تۇردە جۇزەگە اسىرماقشى. اڭگىمەمىزگە ارقاۋ بولىپ وتىرعان «ينتەللەكتۋالدىق كولىك جۇيەسى» بىرنەشە كەزەڭ بويىنشا ىسكە اسىرىلادى. وسى جوبانىڭ العاشقى ناتيجەسىن ەلوردالىقتار كەلەسى جىلدىڭ باسىنان كورە باستايدى. ءارى بۇل تۇرعىندارعا ناعىز كەرەكتى جوبا بولعالى تۇر.
قازىر قالانىڭ ءبىر شەتىنەن ەكىنشى شەتىنە جەتۋ ءۇشىن اۆتوبۋسپەن ۋاقىتىمىزدى ساعاتتاپ شىعىنداپ جاتامىز. تۇسكى جانە كەشكى كەپتەلىستەردە, ءتىپتى, مەجەلى جەرگە جەتۋدىڭ ءوزى مۇڭ. ۋاقىت تاپشىلىعىنان امال جوق, تاكسيدىڭ قىزمەتىنە جۇگىنىپ جاتامىز. ال ەگەر جوعارىدا اتالعان جوبا ىسكە اسىرىلسا, قالانىڭ ءبىر جەرىنەن ەكىنشىسىنە ورتاشا ەسەپپەن, 20 مينۋتتا-اق جەتەتىن بولامىز. كولىك كەپتەلىسىنەن «كوز اشپاي تۇرعان» قازىرگى كەزدە بۇل ەرتەگىدەي كورىنۋى مۇمكىن. بىراق, شىندىعى سولاي. استانا قالالىق جولاۋشىلار كولىگى جانە اۆتوموبيل جولدارى باسقارماسىنىڭ مالىمەتىنە سۇيەنسەك, جوبا بارىسىندا كولىكتىك اعىندارعا مونيتورينگ جۇرگىزۋ, باعدارشامدار جۇمىسىن باسقارۋ, جولاۋشىلار كولىگىنىڭ جۇمىسىن باقىلاۋ وڭتايلاندىرىلىپ, تەك قوعامدىق كولىكتەردىڭ جۇرۋىنە ارنالعان جەكە جولاقتار بەلگىلەنەدى. سونىڭ ارقاسىندا جەڭىل ماشينالار سارىلىپ كەپتەلىستە تۇرعاندا, اۆتوبۋستار زىرىلداپ, جولاۋشىلاردى دىتتەگەن جەرىنە جىلدام اپاراتىن بولادى.
جوبا شەڭبەرىندە 500-گە جۋىق مەكەمەنىڭ ماڭايىندا بارلىعى 30 مىڭعا تارتا بەينەباقىلاۋ كامەراسى ورناتىلادى. اۆتوبۋستار دا بەينەكامەرالارمەن جابدىقتالادى. وسىلايشا ءار تۇرعىننىڭ جانە ونىڭ ءاميانى, قالتا تەلەفونى سەكىلدى زاتتارىنىڭ قاۋىپسىزدىگى ساقتالماق.

باعدارشامدار دا «اقىلدى» بولادى

«ينتەللەكتۋالدىق كولىك جۇيەسى» جوباسى شەڭبەرىندە كەلەسى جىلدان باستاپ, ەلوردانىڭ كوشەلەرى مەن قيىلىستارىندا «اقىلدى باعدارشامدار» پايدا بولادى.
جولاۋشىلار كولىگى جانە اۆتوموبيل جولدارى باسقارماسىنىڭ باسشىسى راشيد امانجولوۆتىڭ تاراتقان مالىمەتىنە سەنسەك, كەلەسى جىلدىڭ العاشقى توقسانىندا سارىارقا, تۇران داڭعىلدارى مەن قوناەۆ, دوستىق, سارايشىق, سىعاناق كوشەلەرىندە 42 باعدارشام ىسكە قوسىلادى. ولار ءبىر ورتالىقتان باسقارىلىپ, كەپتەلىستەردى ازاي­تۋعا سەپتىگىن تيگىزەدى. الدىندا ايتىپ وتكەنىمىزدەي, قالانىڭ ءبىر شەتىنەن ەكىنشى شەتىنە اۆتوبۋسپەن 20 مينۋتتا جەتۋ باقىتىنا وسى باعدارشامدار ورناتىلعاننان باستاپ قول جەتكىزەتىن بولامىز. سەبەبى, قوندىرعىلار جەڭىل ماشي­نالاردىڭ ەمەس, قوعامدىق كولىك­تەردىڭ ىڭعايىنا قاراي جۇمىس ىستەيدى دە اۆتوبۋستاردىڭ كەدەرگىسىز, توقتاماي جۇرۋىنە جاعداي جاسايدى.
«ينتەللەكتۋالدىق كولىك جۇيەسى» جوباسى ەكسپو حالىق­ارالىق كورمەسى باستالعانعا دەيىن تولىق جۇزەگە اسىرىلادى. وسى كەزدە قالانىڭ ورتالىق كوشە­لەرىندەگى 304 جول قيىلىسى, ال 2017 جىلدان كەيىن شاعىن اۋدان­­دارداعى 56 جول قيىلىسى «اقىل­دى باعدارشامدارمەن» جابدىقتالاتىن بولادى.

قىمبات توقتامۇرات