تۇرعىن ءۇي-كوممۋنالدىق شارۋاشىلىق بيزنەس-پروتسەستەرگە قاتىسۋشىلار اراسىندا ءوزارا ءتيىمدى قارىم-قاتىناس ورناعان جاعدايدا عانا داميدى. بۇگىندە تكش سالاسىندا ءۇش قاتىسۋشى بار: جەكەمەنشىك يەسى – بيزنەس-مەملەكەت.
قازاقستاندىقتار جاقىن ۋاقىتتا كوندومينيۋم نىسانىن باسقارۋدىڭ جاڭا ءتۇرى – ميب-ءىن (مۇلىك يەلەرى بىرلەستىگى) نەمەسە قس-ءىن (قاراپايىم سەرىكتەستىك) تاڭداۋى ءتيىس. پاتەر يەلەرى باسقارۋدىڭ بۇل تۇرىنە 2021 جىلدىڭ 7 قاڭتارىنان قالماي كوشۋى كەرەك بولادى. تۇرعىن ءۇي ينسپەكتسياسى باسقارماسىنىڭ مالىمەتىنشە, استانادا قازىرگى كەزدە 82 ميب تىركەلگەن. الايدا مەنشىك يەلەرى بۇل جاڭاشىلدىقتى ءالى تولىق ءتۇسىنىپ بولماعان سياقتى. ولاردىڭ وسى باعىتتا زاڭ, نورماتيۆتىك اكتىلەر قالاي جۇمىس ىستەيتىندىگى جونىندە ساۋالدارى كوپ. وسى ماقالادا ءبىز كوپشىلىك تاراپىنان نەعۇرلىم ءجيى كەزدەسەتىن سۇراقتاردىڭ جاۋابىن بەرىپ وتىرمىز.
بۇل سۇراقتارعا «تۇرعىن ءۇي-كوممۋنالدىق شارۋاشىلىعىن جاڭعىرتۋ مەن دامىتۋدىڭ قازاقستاندىق ورتالىعى» اق ايماقتىق دامىتۋ جانە مەتودولوگيا دەپارتامەنتى باسشىسىنىڭ ورىنباسارى مارعۇلان ابدىكارىموۆ جاۋاپ بەرەدى.
– باستاماشىل توپتى قالاي قۇرۋعا بولادى؟ وندا قانشا ادام بولۋى كەرەك؟
– تۇرعىن ۇيلەر پاتەرلەرىنىڭ, تۇرعىن ەمەس بولمەلەردىڭ مەنشىك يەلەرىنىڭ جينالىسى ء(ارى قاراي – جينالىس) – كوندومينيۋم نىساندارى باسقارماسىنىڭ جوعارعى ورگانى بولىپ سانالادى. ول كوندومينيۋم نىساندارىن, تۇرعىن ەمەس بولمەلەردى باسقارۋ جانە ورتاق پايدالانۋداعى نىسانداردىڭ كۇتىمى ماسەلەلەرى بويىنشا داۋىس بەرۋ ارقىلى ۇجىمدىق تالقىلاۋ مەن شەشىم قابىلداۋدى قامتاماسىز ەتەدى.
جينالىس رەۆيزيالىق كوميسسيانىڭ, پاتەرلەردىڭ, تۇرعىن ەمەس بولمەلەر يەلەرىنىڭ 10-نان كەم ەمەس جيىنىنىڭ تالابى بويىنشا ءۇي كەڭەسىنىڭ, قاراپايىم سەرىكتەستىكتىڭ سەنىمدى تۇلعالارىنىڭ جانە تۇرعىن ءۇي ينسپەكتسياسىنىڭ باستاماسى بويىنشا شاقىرىلادى.
باستاماشىل توپ كوپ قاباتتى تۇرعىن ءۇي (كتۇ), تۇرعىن ەمەس بولمەلەر يەلەرىنىڭ وننان كەم ەمەس جيىنىنان از بولماۋى كەرەك. ماسەلەن, ءۇي 100 پاتەرلى بولسا, وندا باستاماشىل توپتىڭ سانى 10 ادامنان كەم بولماۋى ءتيىس. ىنتالى توپتىڭ باستاماسىمەن جينالىسقا شاقىرۋدىڭ قالىپتاسقان ءوز ءتارتىبى بار, شاقىرۋعا باستاماشىل توپتىڭ ءار مۇشەسى ءوزىنىڭ اتى-ءجونى مەن پاتەرىنىڭ ءنومىرىن كورسەتىپ قول قويۋى قاجەت.
– باستاماشىل توپتىڭ جينالىسىن وتكىزگەن كەزدە قانداي جايتتارعا نازار اۋدارۋ قاجەت؟
– ءۇي كەڭەسى, باستاماشىل توپ بارلىق پاتەرلەردىڭ, تۇرعىن ەمەس بولمەلەر يەلەرىنە جينالىستىڭ وتەتىن كۇنى مەن ورنى كورسەتىلگەن حابارلامانى كەم دەگەندە كۇنتىزبەلىك ون كۇن بۇرىن جىبەرۋى ءتيىس. ول جەكەلەي قولعا بەرۋ, ەلەكتروندى پوچتا ارقىلى نەمەسە جالپىعا ورتاق كورنەكتى جەرلەرگە حابارلاما ءىلۋ ارقىلى جۇزەگە اسىرىلادى.
جينالىس وتكىزگەن كەزدە شەشىم شىعارۋ ءۇشىن كۆورۋمنىڭ ساقتالۋى ماڭىزدى. ماسەلەن, ءۇي 100 پاتەرلى بولسا, وندا جينالىسقا پاتەرلەردىڭ, تۇرعىن ەمەس بولمەلەر يەلەرىنىڭ جارتىسىنان استامى, ياعني 51 ادامنان كەم ەمەس تۇرعىن جينالۋى كەرەك. شەشىم داۋىس بەرۋگە قاتىسقان پاتەرلەردىڭ, تۇرعىن ەمەس بولمەلەر يەلەرىنىڭ كوپشىلىك كەلىسىمىمەن قابىلدانادى.
قازاقستان رەسپۋبليكاسى يندۋستريا جانە ينفراقۇرىلىمدىق دامۋ ءمينيسترى مىندەتىن اتقارۋشى 2020 جىلعى 30 ناۋرىزداعى №163 بۇيرىعىنا سايكەس, كوندومينيۋم نىساندارىن باسقارۋ جانە كوندومينيۋم نىساندارىنىڭ ورتاق مۇلىكتەرىنىڭ كۇتىمى بويىنشا شەشىم قابىلداۋ ەرەجەسى, سونداي-اق جينالىس حاتتامالارىنىڭ تيپتىك فورمالارى بەكىتىلدى. وسى نورماتيۆتىك-قۇقىقتىق اكتىلەردە حاتتامالاردىڭ بارلىق فورمالارى, تىركەۋ پاراقشالارى, جازباشا ساۋالناما پاراقشالارى جانە باسقا دا قاجەتتى فورمالار بەرىلگەن. اتالعان بۇيرىق جالپىعا قولجەتىمدى جانە ونى زاڭداردىڭ كەز كەلگەن جيناعىنان تابا الاسىزدار.
جينالىس شەشىمىمەن قابىلدانعان, حاتتامامەن راسىمدەلگەن شەشىمدەر داۋلى ىستەردى سوتتاردا, باسقاداي مەملەكەتتىك ورگانداردا جانە ۇيىمداردا قاراعان كەزدە پاتەرلەردىڭ, تۇرعىن ەمەس بولمەلەر يەلەرىنىڭ ەركىن بىلدىرەتىن قۇجات بولىپ تابىلادى, سونداي-اق تۇرعىن ءۇي كومەگىنىڭ ەسەبىنىڭ نەگىزى رەتىندە قىزمەت ەتەدى.
قارجىلىق ماسەلەلەر ءۇشىن پاتەرلەردىڭ, تۇرعىن ەمەس بولمەلەر يەلەرىنىڭ جالپى سانىنىڭ ۇشتەن ەكىدەن استامىنىڭ شەشىمى قاجەت. شەشىم پاتەرلەردىڭ, تۇرعىن ەمەس بولمەلەر يەلەرىنىڭ جالپى سانىنىڭ ۇشتەن ەكىدەن استامىنىڭ كەلىسىمى بويىنشا قابىلدانادى.
– مۇلىك يەلەرىنىڭ جەكە باسىن قالاي انىقتاۋعا بولادى؟
– مۇلىك يەلەرى بىرلەستىگىنىڭ توراعاسى نەمەسە قاراپايىم سەرىكتەستىكتىڭ سەنىمدى تۇلعاسى پاتەرلەردىڭ, تۇرعىن ەمەس بولمەلەر يەلەرىنىڭ ءتىزىمىن جاسايدى جانە ولارمەن كوندومينيۋم نىساندارىن باسقارۋ بويىنشا قىزمەت كورسەتۋ تۋرالى جانە كوندومينيۋم نىساندارىنىڭ ورتاق مۇلىكتەرىنىڭ كۇتىمى بويىنشا شارتقا وتىرادى.
مەنشىك يەلەرىنىڭ ءتىزىمىن بۇرىنعى باسقارۋ ورگانىنان الۋعا بولادى. سونىمەن قاتار, مەنشىك يەلەرىنىڭ دەرەكتەرىن تىركەۋ ورگاندارىنا تيىسىنشە ادۆوكاتتىق سۇراۋ سالۋ ارقىلى الا الاسىز.
«ادۆوكاتتىق قىزمەت جانە زاڭگەرلىك كومەك تۋرالى» 2018 جىلعى 5 شىلدەدەگى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ زاڭىنا سايكەس مەملەكەتتىك ورگاندار, جەرگىلىكتى ءوزىن-ءوزى باسقارۋ ورگاندارى جانە زاڭدى تۇلعالار ادۆوكاتتىڭ زاڭگەرلىك كومەك تۋرالى ساۋالىنا ون جۇمىس كۇنىنەن كەشىكتىرمەي جاۋاپ بەرۋگە مىندەتتى.
ادۆوكاتتىڭ ساۋالىنا سۇراتقان اقپاراتتىڭ قولجەتىمدىلىگى شەكتەۋلى بولعان جاعدايدا عانا جاۋاپ بەرىلمەۋى مۇمكىن.
– كوندومينيۋمدى باسقارۋ فورماسىن وزگەرتۋگە اكىمدىك قاندايدا ءبىر جاعدايدا قاتىسا الا ما؟
– «تۇرعىن ءۇي-كوممۋنالدىق شارۋاشىلىق ماسەلەلەرى بويىنشا قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ كەيبىر زاڭنامالىق اكتىلەرىنە وزگەرتۋ نەمەسە تولىقتىرۋ ەنگىزۋ تۋرالى» 2019 جىلعى 26 جەلتوقسانىنداعى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ زاڭىنا سايكەس جەرگىلىكتى اتقارۋشى ورگاندار وسى زاڭ كۇشىنە ەنگەننەن كەيىن ءبىر جىل ىشىندە قامتاماسىز ەتۋگە مىندەتتى:
– كوپ پاتەرلى تۇرعىن ءۇيدى جىلجىمايتىن مۇلىككە قۇقىقتى مەملەكەتتىك تىركەۋ تۋرالى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ زاڭىنا سايكەس جىلجىمايتىن مۇلىكتىڭ العاشقى نىسانى رەتىندە مەملەكەتتىك تىركەۋگە الۋعا;
– كوندومينيۋم نىسانىن ورنالاستىرۋعا, پايدالانۋعا جانە كۇتۋگە قاجەتتى جەر ۋچاسكەسىن كوندومينيۋم نىسانىنىڭ قۇرامىنا قوسۋعا, سونداي-اق كوپ پاتەرلى تۇرعىن ءۇي پاتەرلەرىنىڭ, تۇرعىن ەمەس بولمەلەردىڭ يەلەرى جينالىسىنىڭ شەشىمى بويىنشا كوپ پاتەرلى تۇرعىن ءۇيدىڭ جەر ۋچاسكەسىن بۇعان دەيىن تىركەلگەن كوندومينيۋم نىسانىنىڭ قۇرامىنا قوسۋعا;
– كوپ پاتەرلى تۇرعىن ءۇي كەڭەسىن سايلاۋ ءۇشىن جانە كوندومينيۋم نىسانىن باسقارۋ فورماسىن تاڭداۋ ءۇشىن كوپ پاتەرلى تۇرعىن ءۇي پاتەرلەرىنىڭ, تۇرعىن ەمەس بولمەلەر يەلەرىنىڭ جينالىسىن وتكىزۋگە.
