«نۇر وتان»: مىندەت – ايقىن, جاۋاپكەرشىلىك – ۇلكەن

سەيسەنبى كۇنى نازارباەۆ ورتالىعىندا مەملەكەت باسشىسى نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ قاتىسۋمەن «نۇر وتان» پارتياسى ساياسي كەڭەسىنىڭ كەڭەيتىلگەن وتىرىسى ءوتتى. جيىندا پارتيانىڭ «قازاقستان. 2017 ماقساتتارى. ۇلتتىق ءىس-قيمىل جوسپارى» سايلاۋالدى تۇعىرناماسىن جۇزەگە اسىرۋدىڭ 2,5 جىل ىشىندەگى كەزەڭدىك ناتيجەلەرى تالقىلانىپ, سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى ءىس-قيمىلدىڭ 2015-2025 جىلدارعا ارنالعان باعدارلاماسى بەكىتىلدى. سونداي-اق, القالى جيىندا ەلباسى 2015 جىلعا ارنالعان «نۇرلى جول – بولاشاققا باستار جول» اتتى قازاقستان حالقىنا جولداۋىن جاريا ەتتى.

سايلاۋالدى تۇعىرنامانىڭ ناتيجەسى كوڭىل كونشىتەرلىك

جيىنعا پرەزيدەنت اكىمشىلىگىنىڭ باسشىلىعى, ۇكىمەت مۇشەلەرى, پارلامەنت دەپۋتاتتارى مەن قوعامدىق بىرلەستىكتەر وكىلدەرى قاتىستى. ساياسي كەڭەستىڭ كەڭەيتىلگەن وتىرىسىن «نۇر وتان» پارتياسىنىڭ توراعاسى, مەملەكەت باسشىسى نۇرسۇلتان نازارباەۆ اشتى.

– «نۇر وتان» پارتياسى العاشقى قۇرىلعان كۇننەن تىڭ باستامالار كوتەرىپ, جاۋاپتى شەشىمدەر قابىلداۋعا ۇيىتقى بولىپ كەلەدى. ءارى پارتيا ەلمەن ەتەنە قايناسىپ, حالىقتىڭ مۇددەسىن جەتكىزىپ جۇرگەن بىردەن-ءبىر قوعامدىق ۇيىم بولىپ تابىلادى. بۇگىندە «نۇر وتان» ناعىز حالىقتىق پارتيا ەكەنىن كورسەتىپ كەلە جاتقانىن كورىپ وتىرمىز. سول سەبەپتى وتكەن سايلاۋلاردىڭ بارىندە كوپشىلىكتىڭ سەنىمىنە يە بولىپ وتىر, – دەدى ەلباسى.

پارتيا ءسوزدىڭ ەمەس, ءىستىڭ پارتياسى ەكەنىنە دالەل بولاتىن جۇمىستار مولىنان. وسى جايتتى اتاپ وتكەن پرەزيدەنت «نۇر وتاننىڭ» بەس جىل­عا تۇزىلگەن سايلاۋالدى تۇعىرنا­ما­سىنىڭ 2,5 جىل ىشىندە قانشالىقتى ناتيجەگە جەتكەنىنە توقتالدى.

– 2017 جىلعا دەيىنگى كەزەڭگە بەل­گىلەنگەن مىندەتتەردىڭ 70 پايىزى ەكى جارىم جىلدىڭ ىشىندە ورىندالىپ قويدى. ماسەلەن, پارتيا 2017 جىلعا قاراي كەدەيشىلىك دەڭگەيىن 6,1 پايىزعا دەيىن تومەندەتۋدى ماقسات ەتكەن ەدى. بۇگىننىڭ وزىندە بۇل كورسەتكىش ەكى ەسە تومەن – 3 پايىز. ءبىز جۇمىسسىزدىق 5 جىلدا 5,4 پايىزعا دەيىن قىسقارادى دەپ جوسپارلادىق. قازىردىڭ وزىندە 5 پايىزدىق دەڭگەيگە جەتىپ وتىرمىز, – دەدى نۇرسۇلتان نازارباەۆ.

بۇگىندە بىرلىكتى باستى بايلىعى ساناعان قازاق ەلىنىڭ ەكونوميكاسى دا جامان ەمەس. نۇرسۇلتان ءابىشۇلىنىڭ ايتۋىنشا, ەلىمىزدەگى ءىجو ادام باسىنا شاققاندا 13,5 مىڭ دوللاردان استى. بۇل – شىعىس ەۋروپانىڭ كوپتەگەن ەلدەرىمەن, تۇركيامەن, مالايزيامەن, برازيليامەن دەڭگەيلەس كورسەتكىش.

ەلىمىزدىڭ ەكونوميكاسىن ءارى قاراي دامىتۋ بارىسىندا حالىق پەن بيلىكتىڭ بىرلىگى اسا ماڭىزدى ەكەنىن اتاپ وتكەن ەلباسى بۇل جارقىن بولاشاق پەن تولايىم تابىستارعا جەتۋدىڭ ىرگەتاسى ەكەندىگىن جەتكىزدى. وسى ورايدا «نۇر وتان» پارتياسىنىڭ اتقارار ءرولى ۇلكەن. پارتيانىڭ سايلاۋالدى تۇعىرناماسى از ۋاقىتتىڭ ىشىندە ايتارلىقتاي جەتىستىككە قول جەتكىزىپ وتىر. ەندى بۇل قۇجاتقا قوسا, سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى ءىس-قيمىل باعدارلاماسىن قابىلداۋدىڭ دا ماڭىزى زور.

 – سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى ءتيىمدى ستراتەگيا – «نۇر وتاننىڭ» «قازاقستان – 2050» ستراتەگيا­سىن جۇزەگە اسىرۋ بارىسىنداعى كوش­باسشىلىعىنىڭ تۇبەگەيلى ماسەلەسى. سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى ءىس-قيمىل – ەكونوميكالىق ءوسىم ءۇشىن قاجەتتى ەلەۋلى ىشكى رەزەرۆ, – دەي كەلە ەلباسى «نۇر وتانعا» ءارى قاراي دا زور سەنىم ارتاتىنىن اتاپ ءوتتى.

«نۇر وتان» پارتياسىنىڭ 2017 جىلعا دەيىنگى سايلاۋالدى تۇعىرناماسىن جۇزەگە اسىرۋ بارىسىندا ۇكىمەتكە دە بىرقاتار ەكونوميكالىق-الەۋمەتتىك ماڭىزى بار مىندەتتەر قويىلعان بولاتىن. وسى جونىندە قر پرەمەر-ءمينيسترىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى باقىتجان ساعىنتاەۆ بايانداما جاسادى. ونىڭ ايتۋىنشا, بۇل مىندەتتەر كەزەڭ-كەزەڭىمەن ورىندالىپ كەلەدى. سونىڭ ىشىندە مەرزىمىنەن بۇرىن جۇزەگە اسىرىلعاندارى دا بارشىلىق. باقىتجان ءابدىرۇلى كەلتىرگەن مالىمەت بويىنشا, سايلاۋالدى تۇعىرناماداعى 70 كورسەتكىشتىڭ 49-ى بويىنشا وڭ ناتيجە بايقالعان. سونىڭ ىشىندە 16 كورسەتكىش مەرزىمىنەن بۇرىن ورىندالدى. قالعان كورسەتكىشتەرگە ۋاقىتىلى قول جەتكىزۋ ءۇشىن ۇكىمەت ءتيىستى شارالاردى قابىلداۋ ۇستىندە.  اتاپ ايتقاندا, نەگىزگى ماسەلەنىڭ ءبىرى رەتىندە – جۇمىسپەن قامتۋدىڭ 2020 جىلعا دەيىنگى جول كارتاسىن ىسكە اسىرۋ مىندەتى اتاپ كورسەتىلگەن.   2011 جىلدىڭ شىلدە ايىنان باستاپ باعدارلاما بويىنشا 400 مىڭنان اسا ادام جۇمىسپەن قامتىلعان. ءبىلىم سالاسىن دامىتۋعا ارنالعان شارالار لەگىندە دە ناتيجە بار. مىسالى, 2017 جىلعا دەيىن 400 مەكتەپ سالۋ قاجەت بولسا, سونىڭ 270-ءى پاي­دالا­نۋعا بەرىلىپتى. ەندىگى قالعانى – 130 مەكتەپ. وسى جاڭادان اشىلعان ءبىلىم وشاقتارىنىڭ 25 پايىزىندا مۇمكىندىگى شەكتەۋلى بالالارعا قولايلى جاعداي جاسالعان. بۇگىندە مەك­تەپتەردىڭ 67 پايىزى كەڭجولاقتى ين­تەرنەت جەلىسىنە قوسىلسا, ەندى بۇل كورسەتكىشتى 2017 جىلعا قاراي 90 پا­يىزعا جەتكىزۋ كوزدەلىپ وتىر.

اۋىلدارعا شاعىن نەسيە بەرۋ تەتىگى دە بەلسەندى جۇرگىزىلىپ جاتقانىنا دا توقتالعان باقىتجان ساعىنتاەۆ بۇگىنگى كۇنى 36 مىڭ 500 اۋىل تۇرعى­نىنا شاعىن نەسيە بەرىلگەنىن, ونىڭ 25 مىڭنان استامى ءوز ءىسىن اشقانىن جەتكىزدى.

 سونىمەن قاتار, ۇكىمەت باسشىسىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى سايلاۋالدى تۇعىرنامانىڭ مىندەتتەرى اياسىندا «حالىقتىق ءىرو» باعدارلاماسى دا جۇزەگە اسىپ جاتقانىن, سونىڭ ىشىندە «قازترانسويل» اكتسيالارى ساتىلعانىن, كەگوك اكتسيالارىن ورنالاستىرۋ 5 قاراشادان باستاپ قولعا الىنعانىن ايتتى.

باياندامادا زەينەتاقى جۇيەسىنە قاتىستى اتقارىلىپ جاتقان جۇمىستار دا ءسوز بولدى. بۇگىندە زەينەتاقى مولشەرى 1,3 ەسەگە وسكەن. ەلىمىزدە زەي­نەتاقى جۇيەسىن دامىتۋدى ودان ءارى جالعاستىرۋدىڭ 2030 جىلعا دەيىنگى تۇجىرىمداماسى قابىلدانعانى بەلگىلى. باقىتجان ءابدىرۇلىنىڭ ايتۋىنشا, جۇمىس بەرۋشىلەر ءوز قىزمەتكەرلەرىنىڭ پايداسىنا 5 پايىزدىق جارنا اۋداراتىن جاڭا شارتتى جيناقتاۋشى جۇيە 2018 جىلدىڭ 1 قاڭتارىنان باستاپ, كۇشىنە ەنەدى.

ساياسي كەڭەستىڭ كەڭەيتىلگەن وتىرىسىندا «نۇر وتاننىڭ» سايلاۋالدى تۇعىرناماسىن جۇزەگە اسىرۋدا پارلامەنت دەپۋتاتتارىنا جۇكتەلگەن مىندەتتەر دە ءسوز بولدى.  «نۇر وتان» پارتياسىنىڭ ماجىلىستەگى فراك­تسيا­سىنىڭ جەتەكشىسى, پارلامەنت ءماجىلىسى توراعاسىنىڭ ورىنباسارى داريعا نازارباەۆانىڭ ايتۋىنشا, 5-ءشى سايلانعان ءماجىلىس جۇمىسىنىڭ 3 جىلعا جۋىق كەزەڭىندە 258 زاڭ جوباسى ماقۇلدانىپ, پارلامەنت سەناتىنىڭ قاراۋىنا جىبەرىلگەن. ولاردىڭ 240-تان استامى زاڭ رەتىن­دە كۇشىنە ەنگەن. سونىڭ ىشىندە حا­لىقتىڭ مۇددەسىن ەسكەرە وتىرىپ, 15 مىڭنان استام وزگەرتۋ مەن تولىق­تىرۋ ەنگىزىلگەن ەكەن. وسى زاڭدىق قۇ­جات­تاردىڭ نەگىزىندە بيىلعى جىل­دىڭ 1 ساۋىرىنەن باستاپ الەۋمەتتىك تولەمدەردىڭ كولەمى 12 پايىزعا ءوستى, ال مەملەكەتتىك الەۋمەتتىك تولەمدەر مەن جاردەماقىلاردىڭ مولشەرى 25 پايىزعا كوتەرىلەتىن بولدى. بۇعان قوسا, بالا اسىراپ الۋعا بايلانىستى بىرجولدىق تولەماقى دا زاڭناماعا ەنگىزىلگەنىن اتاپ وتۋگە بولادى.

– ءبىزدىڭ پارتيامىز – قازاقستاننىڭ حالقى مەن بيلىكتىڭ بىرلىگىن قالايتىن ەلباسى پارتياسى. بۇل پارلامەنت ماجىلىسىندەگى «نۇر وتان» فراكتسياسىنىڭ ەلباسى مەن حالىق الدىنداعى جوعارى جاۋاپكەرشىلىگىن ايقىندايدى. «قازاقستان. 2017 ماق­ساتتارى. ۇلتتىق ءىس-قيمىل جوسپارى» سايلاۋالدى تۇعىرناماسىن ىسكە اسىرۋدا زاڭنامالىق تۇرعىدان قامتاماسىز ەتۋ – بۇل پارلامەنتتە باسىم بولىكتى قۇرايتىن «نۇر وتان» پارتياسى جۇمىسىنىڭ باستى مىندەتى, – دەدى داريعا نازارباەۆا.

ەڭ باستىسى – ەل سەنىمى

«نۇر وتان» پارتياسى سايلاۋالدى تۇعىرناماسىنداعى مىندەتتەردى ءتيىمدى جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن 12 پارتيالىق جوبانى قولعا العان ەكەن. بۇلاردىڭ بارلىعى دا حالىقتىڭ كوكەيىندە جۇرگەن الەۋمەتتىك ماڭىزى بار جوبالار. مۇنىڭ ءوزى «نۇر وتانعا» دەگەن حالىقتىڭ سەنىمىن ارتتىرا تۇسەدى» دەيدى جيىندا ءسوز سويلەگەن «نۇر وتان» پارتياسى توراعاسىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى باۋىرجان بايبەك. بۇگىندە پارتيانىڭ ىقپالىمەن    حالىق پەن بيلىكتىڭ اراسىندا تىعىز بايلانىس ورناتۋ ءۇشىن لاۋازىم يە­لەرىنىڭ قابىلداۋى 4 ەسەگە ارتقان ەكەن. جۇرتشىلىقتان كەلىپ تۇسكەن وتىنىشتەر دە جەردە قالماي, 70 پايىزى بويىنشا ناقتى شارالار قابىلدانعان. ايتالىق, «نۇر وتاننىڭ» سايلاۋالدى تۇعىرناماسىنىڭ ورىندالۋىن باقىلايتىن قوعامدىق قابىلداۋلارعا بىلتىر 800 مىڭ ادام قاتىسسا, بيىلعى 9 ايدا كەلۋشىلەر سانى 500 مىڭعا جۋىقتاعان.

جوعارىدا اتالعان 12 پارتيالىق جوبانىڭ بارلىعى حالىقپەن تىعىز بايلانىستا جۇزەگە اسىرىلعانىن بايقاۋعا بولادى. مىسالى, «ءبىزدىڭ اۋىل», «ارداگەرلەردى ارداقتايىق», «باقىتتى وتباسى» سىندى جوبا­لاردىڭ اياسىندا ەلەكتوراتپەن ءداس­تۇرلى جۇمىس جۇرگىزىلۋدە. سونىڭ ءنا­تيجەسىندە  650-دەن استام ەرىكتىلەر توبى ارداگەرلەردى قامقورلىعىنا العان,  جەتىم بالالارعا 360 پاتەر ءبو­لىنگەن جانە 2 مىڭ مۇقتاج وتباسىنا كومەك كورسەتىلىپ, اۋىلداردا 2,5 مىڭعا  جۋىق بالالار مەن سپورتتىق اۋلالار ىسكە قوسىلعان.

باۋىرجان قىدىرعاليۇلى «نۇر وتان»  پارتياسى مۇمكىندىگى شەكتەۋلى ادامداردى قولداۋدى دا تۇبەگەيلى كۇشەيتكەنىن اتاپ ءوتتى.  «كەدەرگىسىز كەلەشەك» اتتى ارنايى پارتيالىق جوبانىڭ شەڭبەرىندە مۇمكىندىگى شەكتەۋلى جاندارعا ارنالعان 300-دەن استام بوس جۇمىس ورىندارىنىڭ جارمەڭكەسى وتكىزىلگەن. بۇگىنگى كۇنى 8 مىڭ 800 مۇگەدەك جۇمىسقا ورنالاس­تىرىلسا, ونىڭ ىشىندە 3 مىڭعا جۋىعى  تۇراقتى جۇمىسقا ىلىككەن. سونداي-اق, ەلىمىزدەگى 700-دەن استام الەۋمەتتىك ينفراقۇرىلىمدار نىسانى مۇمكىندىگى شەكتەۋلى جاندارعا بەيىمدەلە قايتا جاساقتالعان.

پارتيالىق جوبالاردىڭ ىشىندە  «ءساتتى قادام», «STOP-قىلمىس», «جاستار كادرلىق رەزەرۆى» اتتى جاس­تاردى قولدايتىن اۋقىمدى شارالارمەن قاتار, «مىقتى بيزنەس – قۋاتتى مەملەكەت» اتتى كاسىپكەرلەردى قولداۋعا ارنالعان كەشەندى جۇمىستار جوباسى دا بار. مۇنىڭ ءبارى بيزنەسكە قولايلى ورتا جاساپ, وتباسىلىق كاسىپ ءداستۇرىن قالىپتاستىرۋعا باعىتتالعانىن اتاپ وتكەن ءجون.

«نۇر وتان» پارتياسى ساياسي كەڭە­سىنىڭ وتىرىسىندا قارجى مينيستر­لىگىنىڭ مەملەكەتتىك كىرىس كوميتەتى توراعاسى د.ەرعوجيننىڭ, ۇلتتىق كا­سىپكەرلەر پالاتاسى باسقارماسىنىڭ توراعاسى ا.مىرزاحمەتوۆتىڭ, «اگروفيرما «رودينا» جشس ديرەكتورى ي.ساۋەردىڭ باياندامالارى دا تىڭدالدى.

باعدارلاما تەتىگى – سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى تۇرۋ

«نۇر وتان» پارتياسى سايا­سي كەڭە­سىنىڭ كەڭەيتىلگەن وتىرىسىندا سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى ءىس-قيمىلدىڭ 2015-2025 جىل­دارعا ارنالعان باعادارلاماسى قابىل­داندى. بۇل باعدارلامانىڭ جوباسى بيىلعى جىلدىڭ 8 شىلدە­سىندە جاريالانعان بولاتىن. سول ۋا­قىتتان بەرى كەز كەلگەن ادام جو­باعا قاتىستى ۇسىنىس-تىلەگىن ءبىل­دىرۋگە مۇمكىندىك العان ەدى. بيىلعى جىلدىڭ 10 قاراشاسىنا دەيىن باع­دارلاما جوباسىنا قاتىستى پار­تيا مۇشەلەرىنەن, ساراپشىلىق قاۋىم­­داستىعىنان جانە ينتەرنەت قولدانۋ­شىلاردان 900-دەن اسا ۇسى­نىس پەن تولىقتىرۋ كەلىپ ءتۇسىپ, جوبا ءماتىنى 40 پايىزعا وزگەرتىلگەن ەكەن. ساراپشىلىق توپتىڭ جۇمىسىنا قر پارلامەنت ماجىلىسىندەگى پارتيا فراكتسياسىنىڭ مۇشەسى نۇرلان ءابدىروۆ جەتەكشىلىك ەتكەن. ەندى, مىنە, جۇرتشىلىقتىڭ ەسكەرتۋلەرىن ەسەپكە الا وتىرىپ, قايتا جاسالعان باعدارلاما قابىلدانىپ وتىر.

بۇل باعدارلاما 36 ينديكاتوردى قامتيدى. سونىڭ ىشىندە 2025 جىلعا قاراي حالىقتىڭ قۇقىقتىق ساۋاتتىلىق دەڭگەيىن 60 پايىزعا دەيىن كوتەرۋ, 2015 جىلدان باستاپ ورتا جانە شاعىن كاسىپكەرلىككە جاسالاتىن بارلىق جوس­پارلى تەكسەرۋدى الىپ تاستاۋ, كەلەسى جىلدان باستاپ بارلىق رۇقساتتاردى ەلەكتروندى تۇردە بەرۋدى قامتاماسىز ەتۋ, 2016 جىلعا قاراي الەۋمەتتىك ماڭىزدى مەملەكەتتىك قىزمەتتەردى تولىعىمەن ەلەكتروندى پىشىمگە كو­شىرۋ, رۇقساتتار سانىن 50 پايىزعا قىسقارتۋ, 2020 جىلعا قاراي سوت زالدارىن اۋديو, بەينەجازۋ جۇيەلەرىمەن تولىق قامتاماسىز ەتۋ سىندى مىندەتتەر قويىلعان.

باعدارلاما ماقساتى – قوعامدا سىبايلاس جەمقورلىققا توزبەيتىن كوز­قاراس پەن قۇقىقتىق سانانى قالىپ­تاستىرۋ, مەملەكەتتى, قوعام مەن بيز­نەستى وسى الەۋمەتتىك كەساپاتقا قار­سى جۇمىلدىرۋ بولىپ تابىلادى. «سى­بايلاس جەمقورلىقتى جويۋ – ءبىزدىڭ حالقىمىز بەن مەملەكەتىمىزدىڭ ىرگەلى قۇندىلىعى – تاۋەلسىزدىگىمىزدى نىعايتۋدىڭ وزەكتى شارتى» دەپ اتاپ كورسەتىلگەن باعدارلامادا.

قىمبات نۇرعالي