قازىر جۇمىس ىزدەگەن ادامدار كوبىنەسە ينتەرنەتتىڭ كومەگىن پايدالانادى. بۇل ءبىر جاعىنان وڭاي, ءوزىنىڭ تۇيىندەمەسىن تەزىرەك دايىنداپ, جۇمىس بەرۋشىلەرگە جىبەرەدى. كوپ ۇزاماي جاۋابىن الادى. الايدا ادامداردىڭ اڭقاۋلىعى مەن سەنگىشتىگىن ءبىلىپ العان الاياقتار مۇنداي ساتتەردى ارام نيەتىنە ءتيىمدى پايدالانادى.
مەسسەندجەرلەردىڭ كومەگىمەن «جۇمىسقا ورنالاسۋعا» بولا ما؟
جۇمىس ىزدەگەن ادامدار قانداي دا بولسىن جۇمىستى قاراستىرعان كەزدە اراداعى دەلدالدار مەن جالعان جۇمىس بەرۋشىلەرگە ءجيى جولىعىپ جاتادى. ءسىز جايشىلىقتا رەكرۋتەر-الاياق دەگەندى ەستىگەنىڭىز بار ما؟ ولار اڭقاۋلاردى قالاي قۇرىعىنا تۇسىرەدى؟ Fingramota.kz سايتىنىڭ ماتەريالدارىنا سۇيەنە وتىرىپ, مامانداردىڭ كومەگىمەن رەكرۋتەر-الاياقتىڭ قۇرىعىنا قالاي تۇسپەۋگە بولاتىنى جانە كۇماندى ۇسىنىستاردى قالاي اجىراتۋعا بولاتىنى تۋرالى كەڭىرەك اڭگىمەلەيىك.
قازىرگى كەزدە ەڭ تانىمال الەۋمەتتىك جەلىلەر – Telegram مەن WhatsApp-تا جالاقىسى جوعارى جۇمىس ۇسىناتىن كوپتەگەن ارنالار مەن توپتىق چاتتار بار. الايدا الەۋەتتى جۇمىس بەرۋشىنى تاڭداۋ كەزىندە ءار ادام مۇقيات بولۋى كەرەك جانە ەشقانداي جاعدايدا ەشكىمگە جەكە باسىنىڭ مالىمەتتەرىن جىبەرمەۋى كەرەك. مىسالى, مەسسەندجەردە سىزگە قانداي دا ءبىر ينتەرنەت-دۇكەننىڭ تاۋارلارىنا جاعىمدى پىكىرلەر جازۋ تۋرالى جۇمىس ۇسىنىس ءتۇستى دەلىك. ءبىر پىكىردىڭ باعاسى – 2 000 تەڭگە, ال جۇمىس بەرۋشى «ءسىز كۇنىنە 200 000 تەڭگەگە دەيىن اقشا تابا الاسىز» دەپ ۋادە بەرەدى. جۇمىس ىزدەپ سابىلىپ جۇرگەندىكتەن, ءسىز بىردەن كەلىسەسىز. الاياقتار ىلە-شالا جەكە كۋالىگىڭىزدىڭ كوشىرمەسىن, بانك كارتوچكاسىنىڭ ءنومىرىن جانە تىركەلگەن مەكەنجايىڭىزدى جىبەرۋدى سۇرايدى. ءسىز ول جەردە بىرنەشە كۇن جۇمىس ىستەۋىڭىز مۇمكىن, بەلگىلى ءبىر اقشا دا الاسىز. بىراق الاياقتار كوپ ۇزاماي سىزبەن بايلانىسىن ۇزەدى. ۋاقىت وتە كەلە سىزگە بانكتەن قوڭىراۋ شالىپ, اي سايىنعى نەسيەڭىزدىڭ جارناسىن تولەۋدى تالاپ ەتەدى. پوليتسياعا بارىپ, بىردەڭەنى دالەلدەۋىڭىز ەكىتالاي. سەبەبى قارىز الۋ ءۇشىن ءسىز ءوزىڭىز جۇمىس بەرۋشىگە جىبەرگەن بارلىق قاجەتتى دەرەكتەردى بەرىپ قويدىڭىز. ەرىكسىز بارماق شايناپ قالاسىز.
ماركەتپلەيستەر ارقىلى «جۇمىسقا ورنالاسۋ»
قازىر الاياقتار ءارتۇرلى الەۋمەتتىك جەلىلەر ارقىلى جۇمىسقا شاقىراتىن جاعدايلار جيىلەپ كەتتى. بۇل جەردەگى الاياقتىقتىڭ سىزباسى مىناداي: جالعان جۇمىس بەرۋشىلەر ازاماتتاردى قىزىعارلىق ۇسىنىستارمەن جۇمىسقا شاقىرادى. ەگەر بىردەن قىزىعۋشىلىق تانىتىپ, كورسەتىلگەن نومىرگە نەمەسە تىكەلەي اككاۋنتقا جازساڭىز, سىزدەن شاعىن تەستىلىك تاپسىرمانى ورىنداۋدى جانە كورسەتىلگەن شوتقا «كەپىل» رەتىندە ازعانتاي سوما اۋدارۋدى سۇرايدى. ەڭ باستىسى, بۇل سوما جاي عانا فورمالدى نارسە ەكەنىنە جانە ونى تولەگەننەن كەيىن سىزگە تەرىپ بەرگەن ماتىندەر ءۇشىن بىردەن قالاماقى بەرىلەدى دەپ سەندىرەدى. اقشانى اۋدارعاننان كەيىن الاياقتار ءسىزدى بۇعاتتايدى جانە ورىنداعان تاپسىرما ءۇشىن تولەمدى دە, اۋدارعان كەپىل جارناڭىزدى دا الا المايسىز.
سوڭعى كەزدەرى الەۋمەتتىك جەلىلەردەن ماركەتپلەيستەردە اقشا تابۋ كۋرستارىن ءجيى كەزدەستىرۋگە بولادى. الاياقتار مۇنداي مۇمكىندىكتى دە پايدالانىپ قالۋعا تىرىسىپ باعۋدا جانە الداۋدىڭ جاڭا سىزباسىن جاساپ ۇلگەردى: ونىڭ ءمانى مىنادا – ءسىز تانىمال ينتەرنەت-دۇكەندەردىڭ جالعان ۆەب-سايتىنا كىرىپ, قىزمەتكەر رەتىندە تىركەلۋىڭىز كەرەك. الايدا تىركەلۋ كەزىندە سىزدەن تەلەفون ءنومىرىن كورسەتۋ جانە تەڭگەرمەنى تولتىرۋ تالاپ ەتىلەدى. وسىلايشا, الاياقتار ازاماتتاردىڭ تولەم كارتوچكالارىنىڭ دەرەكتەرىن قولىنا تۇسىرەدى. بۇعان دەيىن الاياقتار ادامداردىڭ دەرەكتەرىن پىكىر جازۋدان وتكەنى ءۇشىن اقشا تولەۋدى ۋادە ەتىپ الاتىن. دەمەك, قانداي جاعدايدا بولماسىن ساقتىق قاجەت!
جەكە دەرەكتەردى ەشكىمگە بەرمەڭىز!
الاياقتاردىڭ ەڭ ءبىرىنشى ماقساتى – جۇمىس ىزدەپ جۇرگەن ادامدى قۇرىعىنا ءتۇسىرۋ. جۇمىسقا الامىز دەپ كەپىلدىك بەرۋ – بۇل ناقتى ءارى تارتىمدى تۇجىرىم. مۇنداي سوزگە جۇمىسسىز ادام بىردەن سەنىپ قالادى. مىسالى, جۇمىس ىزدەگەن ادامعا جەدەلدەتىلگەن باعدارلاما بويىنشا وقۋعا ۇسىنىس جاسايدى, سول وقۋدى بىتىرگەن سوڭ ول 100 پايىز جۇمىسقا قابىلدانادى دەپ سەندىرەدى. جۇمىسقا تۇرۋشى اۋەلى وقۋدىڭ نەمەسە كۋرستىڭ اقىسىن تولەيدى, ال تولەمدى العاننان كەيىن جالعان جۇمىس بەرۋشى ءىزىن سۋىتادى. ناتيجەسىندە – جۇمىس تا جوق, كەپىلدىك تە جوق. سان سوعىپ, وكىنىپ قالادى.
سىزگە رەكرۋتەر قوڭىراۋ شالىپ نەمەسە الەۋمەتتىك جەلى ارقىلى جازىپ, بەلگىسىز ءبىر كومپانياعا جۇمىسقا شاقىرادى. سودان كەيىن ول جەكە كۋالىكتىڭ كوشىرمەسىن جانە جەكە باسىڭىزدىڭ دەرەكتەرى بار باسقا قۇجاتتاردى جىبەرۋدى سۇرايدى, جەكە نومىرگە كەلەتىن SMS-كود ارقىلى ەڭبەك شارتىنا قول قويۋ قاجەت دەپ الدايدى. شىن مانىندە بۇل دەرەكتەر ءسىزدىڭ اتىڭىزعا قارىز الۋ ءۇشىن قاجەت. مۇنداي جاعدايلاردا مىناداي قاراپايىم ەرەجەنى ەستە ساقتاۋ ماڭىزدى – ادال جۇمىس بەرۋشى نەمەسە قاشىقتان كادرلاردى ىرىكتەۋ اگەنتتىگى ەڭبەك شارتىن SMS-كود ارقىلى قول قويۋ جولىمەن راسىمدەمەيدى. بۇل تەك الاياقتاردىڭ ءىسى بولۋى مۇمكىن!
جالعان جۇمىس بەرۋشىلەر مەن جالعان ساتىپ الۋشىلاردان ساقتانۋ جونىندە ماماندار مىناداي نارسەلەردى ەستە ساقتاۋدى ۇسىنادى:
- جۇمىس بەرۋشىلەردى ۇنەمى تەكسەرىڭىز – ونى جۇزەگە اسىرۋعا ارنايى قىزمەتتەر, سونداي-اق ينتەرنەتتەگى ىزدەۋ جۇيەسى كومەكتەسەدى. الاياقتاردان زارداپ شەككەندەر الەۋمەتتىك جەلىلەردە ءوز باستارىنان وتكەن وقيعالارىمەن ءجيى ءبولىسىپ وتىرادى, ال ماماندار سۇحباتتارىندا ەسكەرتۋلەر ايتادى, سىزگە جۇمىس ۇسىنعانداردى «قارا تىزىمنەن» كەزدەستىرۋىڭىز عاجاپ ەمەس. ءوزىڭىزدىڭ دەربەس دەرەكتەرىڭىزدى ەشقاشان بوتەن ادامدارعا جىبەرمەڭىز, شىنايى جۇمىس بەرۋشى سىزدەن كارتاڭىزدىڭ ءنومىرىن نەمەسە جەكە كۋالىگىڭىزدى سۇراتپايدى, ول وعان قاجەت ەمەس. ءسىز تۇيىندەمەدە كورسەتكەن دەرەكتەر مەن بۇرىنعى جۇمىس ورنىڭىزدان بەرىلگەن ۇسىنىمدار وعان جەتكىلىكتى.
- كەپىل تولەۋگە كەلىسپەڭىز, كومپانياعا بىلىكتى قىزمەتكەرلەر تارتۋعا مۇددەلى ادامدار مۇنداي سحەمامەن جۇمىس ىستەمەيدى. شىن مانىسىندە, سىزدەن تەست تاپسىرماسىن ورىنداۋىڭىزدى سۇراۋلارى مۇمكىن, ادەتتە, ەگەر ءسىزدىڭ جۇمىسىڭىز ولاردىڭ كوڭىلدەرىنەن شىقسا, شتاتقا جۇمىسقا قابىلداۋى مۇمكىن.
- رەكرۋتەردەن كومپانيا جونىندە اقپارات سۇراتىڭىز, ناقتىلايتىن سۇراقتار قويىڭىز, كوپ جاعدايدا الاياقتار سىزگە تولىققاندى جاۋاپ بەرە المايدى نەمەسە سويلەسۋدى دوعارادى, سەبەبى ولار دايىندالعان اداممەن ءوزارا قارىم-قاتىناسقا تۇسۋگە مۇددەلى ەمەس.
- كۇماندى سايتتارعا كىرمەڭىز جانە وندا دەربەس دەرەكتەرىڭىزدى ەنگىزبەڭىز, الاياقتاردىڭ قولىنا نەعۇرلىم كوپ اقپارات تۇسسە, ولارعا ءسىزدىڭ كارتاڭىزدى «تازالاۋ» سوعۇرلىم جەڭىلىرەك بولادى. 5. جۇمىس بەرۋشىنىڭ سويلەسۋ مانەرىنە نازار اۋدارىڭىز – الاياقتار كوپ جاعدايدا الدىن الا جازىلعان ستسەناريلەر بويىنشا ارەكەت ەتەدى جانە ولاردىڭ سويلەسۋ مانەرى قاراپايىم ادامداردىڭ سويلەسۋىنەن وزگەشە بولادى.
