وتكەن اپتادا ەلوردانىڭ قوعامدىق كەڭەسىندە «نۇر-سۇلتان قالاسى تۇرعىن الاپتارىنىڭ جاعدايى مەن دامۋ بولاشاعى» اتتى قوعامدىق تىڭداۋ ۇيىمداستىرىلدى. وندا قالالىق ءماسليحات دەپۋتاتى ميراس شەكەنوۆ بايانداما جاساپ, وسى ماسەلەگە كوزقاراسىن ءبىلدىردى. دەپۋتاتتىڭ سونداعى ايتقان نەگىزگى ويلارى تومەندەگىدەي بولدى.
– ەل استاناسى تۇرعىندارىنىڭ 25 پايىزى شەت ايماقتاردا الەۋمەتتىك نىسانداردان تاپشىلىق كورىپ, جول مەن ينجەنەرلىك ينفراقۇرىلىم ماسەلەلەرىنە الاڭداپ تۇرىپ جاتىر. تۇرعىن الاپتار حالقىن جارىق, سۋ, جىلۋ, نوسەر سۋلارى مەن كارىز جۇيەلەرى پروبلەمالارى مازالايدى.
قالانىڭ قارقىندى دامۋىنا قاراماستان كەنتتەر حالقى ەلسىز ارالدا قالعانداي كۇي كەشۋدە. «جەلەزنودوروجنىي», «پرومىشلەننىي», «ءوندىرىس», «كيرپيچنىي», «ميچۋرينو», «ينتەرناتسيونالنىي», «كوكتال», «پريگورودنىي», «يلينكا», تاعى وسى سياقتى كەنتتەردىڭ دامۋ دەڭگەيى قالانىڭ وركەندەۋىنە ساي كەلمەي تۇر. بۇل بيۋدجەت قارجىسىن بولگەندە تەپە-تەڭدەكتى ساقتاماۋىنان بولىپ وتىر. ونىڭ ۇستىنە قالا ىشكى ميگراتسيا ءۇشىن تارتىمدى بولىپ, ەلوردا تۇرعىندارى جىل سايىن كوبەيىپ جاتىر. شەتكى ايماقتاردى دامىتۋ ساياساتى دا ءوز ناتيجەسىن ءالى بەرمەي كەلەدى.
2010 جىلى دەپۋتاتتار بۇل ماسەلەنى كوتەرگەننەن كەيىن جەرگىلىكتى اتقارۋشى ورگان «2020 جىلعا دەيىنگى پەرسپەكتيۆاسىمەن استانا قالاسىنىڭ شەت ايماقتارىن ورتامەرزىمدى كەزەڭدە دامىتۋ تۇجىرىمداماسىن» ازىرلەدى. العا قويىلعان مىندەتتەردى شەشۋ ءۇشىن ينجەنەرلىك جەلىلەردى, كولىك جولدارىن جوبالاۋ, سالۋ, قايتا قۇرۋ, جوندەۋ جوسپارلانىپ, كولىك قوزعالىسى مەن جاياۋ جۇرگىنشىلەر قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋ, شەتكى ايماقتاردى اباتتاندىرىپ, كوگالداندىرۋ جۇمىستارى مەجەلەندى.
جالپى العاندا, 20 تۇرعىن الاپ قامتىلىپ, 232 شاقىرىم جول, 900 شاقىرىم ينجەنەرلىك جەلىلەر سالىنىپ, شەت ايماقتار اباتتاندىرىلۋى ءتيىس ەدى. وكىنىشكە قاراي, قازىرگى ۋاقىتتا اتالمىش تۇجىرىمداما جارتىلاي عانا ورىندالدى. دامۋ جاعىنان شەت ايماقتار قالانىڭ ورتالىعىنان ايتارلىقتاي ارتتا قالدى.
بۇدان كەيىن قالانى دامىتۋدىڭ 2050 جىلعا دەيىنگى ستراتەگياسى قابىلداندى. بۇل قۇجاتقا سايكەس نۇر-سۇلتان شاھارىن جاھاندىق قالاعا اينالدىرۋ كوزدەلىپ وتىر. ستراتەگيا قالانى عانا ەمەس, قازاقستان رەسپۋبليكاسىن الەمنىڭ نەگىزگى ەكونوميكالىق ورتالىقتارىمەن ناتيجەلى تۇردە بايلانىستىرۋ كەرەك. ءتيىستى مەجەگە جەتۋدىڭ ينديكاتورى رەتىندە نۇر-سۇلتان قالاسىنىڭ جاھاندىق قالالاردىڭ الەمدىك جۇيەسىندەگى ورنى سانالادى. بۇل Globalization and World Cities Index ادىستەمەسى بويىنشا ولشەنەدى. باسقاشا ايتقاندا, نۇر-سۇلتان «الفا مينۋس» توبىنا كىرىپ, ءوزىنىڭ ايماقتىق باسەكەلەستەرىن باسىپ وزۋى كەرەك.
ايقىن ماقساتتارعا جەتۋ ءۇشىن نۇر-سۇلتان قالاسىن ترانسفورماتسيالاۋ بويىنشا ءۇش نەگىزگى ستراتەگيالىق مىندەتتى شەشۋ قاجەت. سونىڭ ءبىرىنشىسى جانە ەڭ باستىسى, بارلىق تۇرعىندارعا جايلى قالانى جاساۋ. سودان كەيىن بارىپ نۇر-سۇلتان تۇراقتى دامۋ جولىنا تۇسكەن, حالىقارالىق ينتەگراتسيالانعان شاھارعا اينالۋى ءتيىس. ول ءۇشىن قالانى ورتالىق جانە شەت ايماقتارعا بولمەي, بيۋدجەت قارجىسىن تەپە-تەڭ ءبولۋ كەرەك.
اۋداندارعا قارجى بولگەندە, نازاردى سالىنعان جولداردىڭ شاقىرىمدارىنا, اباتتاندىرۋدىڭ كولەمىنە عانا ەمەس, تۇرعىنداردىڭ الەۋمەتتىك-پسيحولوگيالىق جاعدايىنا اۋدارۋ قاجەت. بيلىك پەن بيزنەسكە بۇل پايدالى بولادى. سەبەبى دامىعان جەرگىلىكتى قوعاممەن قالاي بولعاندا دا جۇمىس ىستەگەن جەڭىل.
شەت ايماقتارداعى اباتتاندىرۋ مەن تىرشىلىكتى قامتاماسىز ەتۋ ماسەلەلەرىمەن قاتار الەۋمەتتىك, قوعامدىق-ىسكەرلىك ينفراقۇرىلىمعا كوڭىل بولگەن ابزال. كەيبىر ايماقتاردى ولار مۇلدە جوق. ال مۇنداي ينفراقۇرىلىم قالا ەكونوميكاسى دامۋىنىڭ نەگىزىن قۇرايدى.
شەت ايماقتاردى دامىتۋعا بارلىعىمىز جۇمىلا كىرىسىپ, ينۆەستيتسيا قۇيىلۋ كەرەك. ولاردى دامىتۋدىڭ جاڭا كەشەندى باعدارلاماسى قابىلدانىپ, قاجەتتى كولەمدە قارجى ءبولىنۋى ءتيىس. سوسىن بۇل باعدارلامانىڭ ورىندالۋى مەن قارجىنىڭ بولىنۋىنە بيلىك جانە قوعام تاراپىنان قاتاڭ باقىلاۋ قويعان قاجەت.
ارينە, الدىمىزعا قويعان ماقساتتارعا جەتۋ ءۇشىن ەكى-ءۇش جىل ەمەس, ونداعان جىل كەتۋى مۇمكىن. بىراق ەڭ باستىسى بۇل ءۇشىن جۇيەلى جۇمىس ىستەلۋى كەرەك.
P.S. دميتري نيكۋلين اتتى فەيسبۋك قولدانۋشىسى ميراس شەكەنوۆكە «ءوندىرىس» تۇرعىن الابىنا اپاراتىن جول بويىندا پەنوپلاست زاۋىتى جاقتان كوپىر سالۋ ماسەلەسىن ءماسليحاتتا كوتەرۋدى سۇرادى. ءوزىنىڭ ءوتىنىشىن ول تەمىرجولعا جەتىپ قالعاندا كەپتەلىستە ەكى ساعاتقا دەيىن تۇراتىنىمەن ءتۇسىندىردى. وعان جاۋاپ بەرگەن دەپۋتات كوپىر سالىنىپ, ش.بەيسەكوۆا مەن قۇس جولى كوشەلەرىن قوساتىنىن, ءتيىستى جوبا ازىرلەنىپ جاتقانىن, قازىرگى كەزدە جەر ۋچاسكەلەرىن الىپ قويۋ ماسەلەسى قارالىپ وتىرعانىن جەتكىزدى.
