جالپى, قالا تۇرعىندارىنىڭ پروبلەماسى ورتاق, اسىرەسە شاھاردىڭ شەتكى ايماقتارىندا اۋلالاردى اباتتاندىرۋ, ويىن الاڭدارىن ورناتۋ, كوشەنى جولدارىن جوندەۋ جانە جارىقتاندىرۋ, ەسكى عيماراتتاردى جاڭارتۋ, ينجەنەرلىك توراپتاردى جۇرگىزۋ, ت.ب جۇمىستار قاجەت. اتالعان تۇرمىستىق جايسىزدىقتار بۇرىننان بار. ولارعا تەك كەيىنگى جىلدارى عانا كوڭىل اۋدارىلا باستادى. راسى سول, بار ماسەلە قارجىعا تىرەلىپ تۇر. قازىرگى كۇنى شەتكى ايماقتاردىڭ كەشەندى جوباسى جاسالىپ, ول اكىمدىككە ۇسىنىلعان. بۇل جوبالار سارالانۋ ۇستىندە. جوسپار ماقۇلدانىپ, جوندەلىپ-جاڭارتىلاتىن نەمەسە جاڭادان سالىناتىن نىساندار ءتىزىمى ناقتىلانسا, ناقتى قاراجاتپەن بەكىتىلسە, ونى اتقاراتىن مامانداردان دا, تەحنيكادان دا تاپشىلىق جوق.
بايقوڭىر اۋدانىنىڭ «ءوندىرىس», «كيرپيچنىي», «قازقالاشىق» تۇرعىن ءۇي الاپتارىنىڭ تۇرعىندارى كەشكى ساعات 23.00-دەن كەيىن قالانىڭ ورتالىعىنان جەتۋدىڭ قيىندىعىن ايتادى. بۇل ۋاقىتتا قوعامدىق اۆتوبۋستار جۇرمەيدى, ال تاكسي قۇنى قىمبات. اۋدان اۋماعىندا ورنالاسقان, اقمولا كەزىندە دۇرىلدەپ تۇرعان شويىن قۇيۋ زاۋىتى قازىر جۇمىس ىستەمەيدى, ونىڭ جاتاقحانالارى ەش قاراۋسىز قالىپ, ابدەن توزىعى جەتكەن. ماسەلەن, «كيرپيچنىي» تۇرعىن ءۇي الابىنداعى ج.دوسمۇحامەدوۆ كوشەسىنىڭ №6 ءۇيدىڭ شاتىرىنان سۋ اعىپ, جەرتولەسى سۋعا تولعان. ءبىز بارعاندا ارنايى تەحنيكامەن جەرتولە سۋىن سورىپ جاتتى.
وسى ۇيدە 22 جىل تۇرىپ كەلە جاتقان پانزيا تايعانوۆا:
«2012 جىلى بيۋدجەتتەن ءۇيدىڭ شاتىرىن جوندەۋگە قارجى ءبولىنىپ, بۇل جۇمىستاردى كولدەنەڭ مەردىگەر اتقارعان. بىراق شاتىردان سۋ قالاي اقتى, سولاي اعىپ تۇر. جەرتولەنى سۋ جىلدا تولىپ قالادى» دەپ شاعىمداندى.
بايقوڭىر اۋدان اكىمدىگىنىڭ «كيرپيچنىي», «قازقالاشىق» تۇرعىن ءۇي الاپتارى بويىنشا باس ينسپەكتورى سۇلتان جولمۇحامبەتوۆ ول جىلدارى ەلوردادا عانا ەمەس, بۇكىل رەسپۋبليكا بويىنشا تكش نىساندارىن جاڭعىرتۋ باعدارلاماسى قارقىندى جۇرگىزىلگەنىن ايتتى.
«بۇل جۇمىستاردى تۇرعىندار كوميسسيا قۇرىپ, قابىلداپ الۋى ءتيىس-ءتىن. ەگەر جوندەۋ ساپاسىز جاسالسا, وندا تۇرعىنداردىڭ وزدەرى تيىسىنشە باقىلاۋ جاساماعان بولدى. قازىر جوندەۋ جۇرگىزگەن مەردىگەردى قايدان تاپاسىز؟ 7 جىل ءوتىپ كەتتى» دەپ اعىنان جارىلدى. سونداي-اق ول «تۇرعىن ءۇي قاتىناستارى تۋرالى» زاڭدا جەكەمەنشىك ۇيلەردىڭ كۇتىمىنە تۇرعىنداردىڭ ءوزى جاۋاپتى ەكەنىن جەتكىزدى.
بايقوڭىر اۋدانى تەك بىلتىر قازان ايىندا عانا قۇرىلعانىن ەستەرىڭىزگە سالا كەتەيىك. قازىرگى كەزدە اۋداننىڭ ناقتىلى ورنالاستىرۋ جوسپارى ازىرلەنىپ جاتىر. ول جاسالىپ, قۇزىرلى ورگاندارمەن ماقۇلدانعاننان كەيىن, مەكتەپ, بالاباقشا, ت.ب الەۋمەتتىك ماڭىزداعى نىسانداردى سالۋ جوسپارى بەلگىلى بولماق. 2019 جىلعا اۋداندى دامىتۋعا 4, 200 ميلليارد تەڭگە ءبولىندى. بايقوڭىر اۋدانى اكىمىنىڭ ورىنباسارى راميل دوسماعانبەتوۆ بۇل قارجىنىڭ بارلىق الەۋمەتتىك باعدارلامالاردى جۇزەگە اسىرۋعا جەتكىلىكسىز ەكەنىن ايتتى. دەگەنمەن قازقالاشىقتا كوشە جولدارى اسفالتتالعان, بۇرىن بولماعان مەكتەپ, ۇلكەن بالاباقشا, اۋرۋحانا سالىنعان.ۇيلەردىڭ بارىنە اۋىزسۋ تارتىلعان. بۇرىن ۇيلەردى سۋ باسىپ قالاتىن, قازىر ول پروبلەما جوق.
سارىارقا اۋدانىنا ساپارىمىزدى ساياجاي اۋماعىنان باستادىق. وندا 7 مىڭنان استام ادام تۇرادى. ولاردىڭ 150-ندە جەرگىلىكتى تىركەۋى جوق. بۇل ماسەلەنى وڭتايلى شەشۋ قاراستىرىلىپ جاتىر. زاڭسىز قۇرىلىستار سالىنعان. ول ۇيلەردىڭ قۇجاتى جوق, بىراق ولار تىزىمدە بار. سولارعا اكىمدىك تاراپىنان كورسەتىلەتىن كومەك تۇرلەرى قاراستىرىلۋدا.
سارىارقا اۋدانىنىڭ اكىمى ەرعالي ەگەمبەردى ساياجايلىق «جاسىل توعاي-1» الابىنا مەكتەپ سالىنىپ جاتقانىن ايتتى. جاڭادان توسەلەتىن كۇرەجولدىڭ استىنا كارىز, سۋ, جىلۋ جۇيەسى تارتىلۋدا. سونداي-اق 12 گەكتار جەرگە جەكە ينۆەستور اۋرۋحانا سالۋعا مۇددەلى ەكەن. اكىمدىك وعان جەر تەلىمىن بوساتىپ بەرۋگە دايىن. سونىمەن قاتار «كوكتال-1» -دە, كوكتال-2»-دە جاڭادان مەكتەپتەر (تيىسىنشە 500 جانە 474 ورىندىق), اۋقىمدى گۇل باعىنىڭ قۇرىلىستارى جۇرگىزىلىپ جاتىر. ساياباق سالاتىن ورىن بولىنگەن. «بۇل قالاداعى ۇلكەن ساياباقتاردىڭ ءبىرى بولماق» دەدى اۋدان اكىمى.
سارىارقا اۋدانى بويىنشا 1725 ادام اتاۋلى الەۋمەتتىك كومەك الادى. «ارينە, پروبلەما جوق ەمەس بار. كارىز, جاڭبىر سۋىنا قاتىستى ماسەلەلەر بار. ونىڭ ءبارى نازاردا. رەتىنە قاراي شەشىپ جاتىرمىز. وعان بيۋدجەتتەن اقشا ءتۇسۋىن توسىپ وتىرمىز. بۇگىنگى كۇنى تۇرعىن الابىنىڭ 8 كوشەگە ورتاشا جوندەۋ جۇرگىزىلۋدە. كوشەلەردىڭ جارىقتاندىرىلۋ ماسەلەسى شەشىلدى, 40 اۋلا اباتتاندىرىلۋدا, سونىڭ سەگىزى تۇرعىنداردىڭ باستاماسىمەن» دەدى اگروقالاشىق بويىنشا اۋدان اكىمىنىڭ باس ينسپەكتورى بەرىك تورەبەكوۆ.
«بۇگىندە قالادا ەڭ باستى دەگەن ءۇش پروبلەما بار: ۇلەسكەرلەر ماسەلەسى, گازداندىرۋ جانە شەتكى ايماق تۇرعىندارىنىڭ تۇرمىستىق-جاي-كۇيى. اتالعان تۇيتكىلدەر رەت-رەتىمەن شەشىلىپ كەلەدى. بۇگىن ءبىز وسى جايسىزدىقتاردى ءوز كوزىمىزبەن كورىپ, كوكىرەگىمىزگە تۇيدىك. بۇل فاكتىلەردى اكىمدىك تە جاقسى ءبىلىپ وتىر. الداعى كۇندەرى وسى كەلەڭسىزدىكتەردى جويۋدا اتقارۋشى بيلىكپەن تىزە قوسىپ جۇمىس ىستەۋگە نيەتتىمىز» دەدى قوعامدىق كەڭەستىڭ حاتشىسى مۇحتار ەركەتاەۆ.
قوعامدىق كەڭەس الداعى 23 تامىز كۇنى قالاداعى تۇرعىن الاپتاردىڭ جاي-كۇيى بايلانىستى قورىتىندى جيىن وتكىزىپ, وسى ساپاردا كوتەرىلگەن پروبلەمالار سوندا قارالاتىن بولادى.
