«شىڭىراۋ» اتاققۇمارلىقتان ارىلتا ما؟

تەاترسۇيەر قاۋىم اعىمداعى اپتا باسىنان ساحنا ساڭلاعى ءا.مامبەتوۆتىڭ 85 جىلدىعىنا ارنالعان «ساحنادان سالەم!» V حالىقارالىق تەاتر فەستيۆالى اياسىنداعى قويىلىمداردى كۇندە تاماشالاپ, قىزىققا كەنەلۋدە. الدىندا حابارلاعانىمىزداي, بۇل جولعى فەس­تيۆالگە 10 تەاتر قاتىسۋدا. ولاردىڭ تورتەۋى رەسەي, قىرعىزستان جانە ازەربايجان ەلدەرىنەن بولسا, التاۋى – قازاقستاندىق تەاترلار.

العاشقى كۇندەردىڭ بىرىندە استاناداعى ­م.گوركي اتىنداعى مەملەكەتتىك اكادەميالىق ورىس دراما تەاترى «ماڭگۇرت. ماڭگى قۇل» ميستەريا­سىن كوپشىلىك نازارىنا ۇسىندى. بيىلعى اقپان ايىندا پرەمەراسى وتكەن بۇل قويىلىمدى تاجىك رەجيسسەرى جازۋشى, دراماتۋرگ بارزۋ ابدۋراززاقوۆ ساحنالادى.
ال ن.ءجانتورين اتىنداعى ماڭعىستاۋ وبلىستىق قازاق مۋزىكالىق دراما تەاترى كورنەكتى قالامگەر ءابىش كەكىلبايۇلىنىڭ «شىڭىراۋ» پوۆەسىنىڭ جەلىسىمەن اتتاس درامانى قويدى. ونىڭ دا رەجيسسەرى شەتەلدىك ازامات, ساحا رەسپۋبليكاسىنىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن ونەر قايراتكەرى, «التىن ماسكا» تەاتر سىيلىعىنىڭ لاۋرەاتى – سەرگەي پوتاپوۆ.
جالپى كەيىنگى كەزدە قازاقستانعا شەتەلدەن رەجيسسەر شاقىرۋ ۇردىسكە اينالعانداي. ماسەلەن, وسى سەرگەي پوتاپوۆ ەلورداداعى قاللەكي تەاترىندا «شيە» كومەدياسىن, گوركيدە «ويانۋ» ترەش-دراماسىن قويعان بولاتىن. اقتاۋ­عا بارىپ, «شىڭىراۋدى» دا ساحنالاعان ەكەن. شىنى كەرەك, استاناداعى سپەكتاكلدەرى ءساتتى شىققان ەدى. «شىڭىراۋ» دا رەجيسسەرلىك شەشىمىمەن ەرەكشەلەندى.
م.گوركي اتىنداعى مەملەكەتتىك اكادەميالىق ورىس دراما تەاترىنىڭ «ماڭگۇرت. ماڭگى قۇلى» مەن ماڭعىستاۋ وبلىستىق قازاق مۋزىكالىق دراما تەاترىنىڭ «شىڭىراۋى» اراسىندا نازىك بايلانىس بار. وعان قازىلار القاسىنىڭ قۇرامىنداعى تەاتر جانە كينو رەجيسسەرى, قازاقستاننىڭ حالىق ءارتىسى تالعات تەمەنوۆ نازار اۋداردى. «ماڭگۇرتتەنۋ جايلى «شىڭىراۋدىڭ» اۆتورى ءابىش كەكىلبايۇلى العاش قالام تەربەدى. گوركي تەاترىنداعى «ماڭگۇرت» شىڭعىس ايتماتوۆتىڭ شىعارماسىنان الىنىپ وتىر» دەدى ول.
«ماڭگۇرت. ماڭگى قۇل» ميستەرياسىندا ءبىر اۆتوردىڭ عانا كورەرمەنگە ايتقىسى كەلگەنى ەمەس, ش.ايتماتوۆپەن قاتار ۋيليام شەكسپير, البەر كاميۋ, ۆەنەديكت ەروفەەۆ, ەۆگەني شۆارتس, ۆارلام شالاموۆ سىندى قالامگەرلەردىڭ شىعارمالارى قامتىلعان. ونەرتانۋ دوكتورى, پروفەسسور, مولدوۆا رەسپۋبليكاسىنىڭ ونەر شەبەرى, مۋزىكا, تەاتر جانە بەينەلەۋ ونەرى اكادەمياسىنىڭ «دراماتۋرگيا, تەلەۆيدەنيە جانە ستسەنوگرافيا» كافەدراسىنىڭ مەڭگەرۋشىسى, تەا­تر سىنشىلارىنىڭ حالىق­ارالىق قاۋىمداستىعىنىڭ (يۋنەسكو) مۇشەسى اندجەلينا روشكا بۇل قويىلىمعا كوڭىلى تولعانىن جەتكىزدى.
تەاترتانۋشى, تەاتر سىنشىسى, يۋنەسكو جانىنداعى تەاتر سىنشىلارىنىڭ حالىقارالىق قاۋىمداس­تىعىنىڭ مۇشەسى نينا مازۋر (گەرمانيا) «شىعارماشىلىق ادامى دا, كورەر­مەن دە سپەكتاكل نە ءۇشىن قويىلدى؟ ناتيجە كۇتكەندەگىدەي بولدى ما؟» دەگەن سۇراقتاردى الدىمەن وزىنە قويۋ كەرەك. «ماڭگۇرت. ماڭگى قۇل» ادامدىق كەيپىنەن ابدەن ايىرىلعان كەيىپكەر جونىندە باياندايدى. بۇل وتە قورقىنىشتى. ياعني, قويىلىم بارشامىزدى حايۋانعا اينالۋدان ساقتاندىرعانداي. ونىڭ جانرىنا ساياسي كابارە دەگەن انىقتاما بەرەر ەدىم. ايتپاقشى, بۇل جانر گەرمانيادا تانىمالدىققا يە. بۇل درامانى ەۋروپالىق فەستيۆالدەرگە اپارۋ كەرەك. مەن بۇل جاعىن قاراستىرايىن» دەدى ساراپشى.
قازىلار القاسىنىڭ وزگە مۇشەلەرى دە وڭ پىكىر ايتتى. ال «شىڭىراۋ» جايلى پىكىرلەرىن جەتكىزگەندە كوبىنەسە رەجيسسەرلىك شەشىم ءتانتى ەتكەنىن بايقاتتى. ونەرتانۋ كانديداتى ەركىن جۋاسبەك بىردە-ءبىر ديالوگى جوق, بايانداۋدان تۇراتىن پوۆەستەن سپەكتاكلدىڭ قالاي ءساتتى شىققانىنا تاڭقالعانىن جەتكىزدى. الايدا اكتەرلەردىڭ سويلەۋ ءتىلىنىڭ كەمشىلىكتەرىنە نازار اۋداردى. «شىڭىراۋ» ارقىلى اۆتور ءبىزدى اتاققۇمار بولماۋعا شاقىردى» دەدى ول.
ءار تەاتردىڭ قويىلىمىنان سوڭ وسىنداي تالقىلاۋلار جۇرگىزىلدى. ال فەستيۆال بۇگىن ق.قۋانىشباەۆ اتىنداعى مەملەكەتتىك اكادەميالىق قازاق مۋزىكالىق دراما تەاترى قويعان «قاراش-قاراش» دراماسىمەن اياقتالادى.

امانعالي قالجانوۆ