ورنىنان ۇشىپ تۇرەگەلىپ:
– «ءاي, ءتۇبى ءبىر رەجيسسەر كەلەدى» دەپ ويلاپ ەم… «اتاۋ كەرەگە» كەلدىڭ عوي؟!
– ءيا, «اتاۋ كەرەگە!»
– وندا, داۆاي, بىردەن اڭگىمەگە كوشەيىك.
– ابدەن ميىما ءسىڭىرىپ الايىن دەپ, بىرنەشە جىل سالىپ وزىڭىزگە ادەيى كەلىپ وتىرمىن. پوۆەست بويىنشا سپەكتاكل قويعىم كەلىپ ءجۇر.
– جوق, كينو تۇسىرەيىك.
– كينو جاسايتىن وي جوق ەدى.
– ستسەناريىن جازامىن, سەن تۇسىرەسىڭ.
– كينورەجيسسەر ەمەسپىن عوي, ورەكە. اۋەلى ينستسەنيروۆكاسىن جاساپ, تەاتر ساحناسىندا قويايىق. ودان كەيىن كينوعا اينالدىرارمىز.
– جاقسى, مەن ۇندىستانعا جول جۇرەمىن. ءبىر جەتى سوندا بولامىن. كەلە سالىپ, ينستسينيروۆكاعا كىرىسەمىن, – دەپ كوندى.
شىعارمانىڭ ساحنالاناتىنىنا قۋاندى. الايدا, سول كەتكەننەن ورالحان بوكەي ورالماي, ماڭگىلىك ساپارعا اتتاندى…
بۇل 1993 جىلى قازاق كوركەمسوزىنىڭ كەربۇعىسى ورالحان بوكەي مەن قازىرگى جاستار تەاترىنىڭ كوركەمدىك جەتەكشىسى نۇرقانات جاقىپبايدىڭ اراسىندا بولعان ديالوگ ەدى. اۆتور رۇقساتىن العان رەجيسسەر ويىندا جۇرگەن دۇنيەنى ساحناعا شىعاردى. «پوۆەستىڭ ينستسەنيروۆكاسىن نەگىزگى ماماندىعى دارىگەر بولسا دا, ونەردى جانىنداي سۇيەتىن ءتىل جاناشىرى مۇحامبەديا احمەت-تورە اعامىز جازدى. ءساتتى قويىلىم بولدى. كورەرمەندەردىڭ ىستىق ىقىلاسىنا بولەنىپ, تالاي تەاتردىڭ رەپەرتۋارىن بايىتتى» دەيدى نۇرقانات جاقىپباي.
سپەكتاكل جايىن قوزعاعانىمىز بەكەردەن-بەكەر ەمەس. جاقىندا عانا م.گوركي اتىنداعى مەملەكەتتىك اكادەميالىق ورىس دراما تەاترى ماحاچكالادا وتكەن سولتۇستىك كاۆكاز ەلدەرى جانە قارا تەڭىز بەن كاسپي تەڭىزى ايماقتارىنداعى مەملەكەتتەردىڭ ءىV حالىقارالىق دراما تەاترلار فەستيۆالىندە وسى «اتاۋ كەرە» پوۆەسىنىڭ جەلىسى بويىنشا «پوسلەدنەە پريچاستيە» سپەكتاكلىن قويىپ, فەستيۆالگە جينالعان بەلدى تەاتر سىنشىلارىنىڭ وڭ باعاسىنا يە بولدى. «ءاي, بالەسىڭدەر عوي! قويىلىمدارىڭدى كورىپ, كوزىمە جاس كەلدى» دەپ داعىستاندىق ونەرپازداردىڭ ءبىرى تەاتر ۇجىمىنا ريزاشىلىعىن ءبىلدىرىپ جاتتى. وي باعامىنا سالىپ بايقاساڭىز, قازاق شىعارماسىن جەتكىزە بىلگەن ورىس تەاترى ءۇشىن بۇل – ۇلكەن جەتىستىك.
«ادامدارعا ادامگەرشىلىك قۇندىلىقتارىن ەسكە تۇسىرەتىن ديداكتيكالىق شىعارمالار بولادى. ونى ءارتۇرلى ەتىپ قوزعاۋعا بولادى. سپەكتاكلدەرىڭىز قاتارداعى قاراپايىم ادامنىڭ ومىرىندەگى باستى نارسەلەردى تىكەلەي جەتكىزەدى. سوندىقتان, وتە جۇتاڭ كورىنۋى مۇمكىن دەپ ويلارسىز. مىسالى, بىرەۋ ءبىزدى جيناپ الىپ, «ىشىمدىك ىشكەن دۇرىس ەمەس» دەپ ۇگىت-ناسيحات ايتا باستاسا, «سەن ايتپاساڭ, ءبىز ءبىر بىلمەيتىندەي…» دەپ مەنسىنبەيمىز. بىراق, ءسىزدىڭ قويىلىم ءبىرسارىندى ەمەس, ونىڭ تۇبىندە ناقىل-وسيەتكە تولى عاجايىپ تەرەڭدىك بار. ءارى كەيىپكەرلەرىڭىز وزىمە بەيتانىس مەنتاليتەتپەن تانىسۋعا زور مۇمكىندىك بەردى. ادامزات اتالاتىن كەرەمەت باقتا ەڭ قىزىعى دا سول – تۇستەردىڭ الۋاندىعى. سوندىقتان دا, باسقا ۇلتتاردىڭ تىنىسىمەن تىنىستاپ, گۇلدىڭ وزگەشە جاڭا ءيىسىن سەزەمىن» دەيدى «ۆiدلۋننيا» حالىقارالىق تەاتر فەستيۆالدەرىنىڭ كوركەمدىك جەتەكشىسى نينا مازۋر. ال, تمد مەملەكەتتەرى كينەماتوگرافيستەر وداقتارى كونفەدەراتسياسىنىڭ توراعاسى كونستانتين ششەرباكوۆ: «باعدارلاماعا قاراسام, نەگىزىنەن, ورىس ۇلتىنىڭ اكتەرلەرى ەكەن. بۇل سيرەك كەزدەسەدى. كوپشىلىك ورىس تەاترلارىندا جەرگىلىكتى ۇلت ونەرپازدارى باسىمىراق بولادى عوي. ال, شىعارما – قازاقتىكى. ەكى ءتۇرلى مادەنيەت جاراسىمدى, شىنايى ساباقتاسادى. تۇسىنەمىسىز, ەش جاساندىلىق جوق. ۇجىم ارتىستەرى تۋىندىنى جۇرەكپەن سەزىنىپ, ويناعان» دەيدى. ال شىعارمانى ساحنالاعان رەجيسسەر نۇرقانات جاقىپباي بولسا: «كەيدە, قازاعىمىزدىڭ شىعارماسىن ورىستار ويناسا, «قوي, قۇرىسىن, كورۋ مۇمكىن ەمەس» دەپ قاشاتىن كەزدەرىم بولادى. مىسالى, «قوزى كورپەش-بايان سۇلۋ», «قاراكوز» درامالارىن ورىستىڭ قويۋىندا ەش قابىلداي الماي قويدىم. ويتكەنى, كەز كەلگەن قازاقى شىعارما ولاردىڭ بولمىسىنا جاراسا كەتە قويمايدى. ال, «پوسلەدنەە پريچاستيە» راسىمەن دە, ورىستىڭ ماتەريالىن ورىس ويناعانداي تاماشا شىقتى. مۇنىڭ سىرى سول – تابيعي مىنەزدەرىنە ءسىڭىرىپ, اكتەرلەردىڭ شىعارمامەن بىتە-قايناسا الۋىندا» دەيدى.
ايتپاقشى, جازۋىمىزدىڭ باسىندا ءتۇرتىپ كەتكەن ويىمىزدى جالعاستىرا كەتەيىك… ورالحان بوكەيدىڭ قارىنداسى عاليا اعاسىنىڭ كوپ تومدىق شىعارمالار جيناعىن رەجيسسەرگە بەرىپ جىبەرگەن ەكەن. «ورەكەڭنىڭ «اتاۋ كەرەنىڭ» كينوسىن ءتۇسىرۋ ارمانىن وزىمە جۇكتەلگەن امانات سياقتى قابىلدايمىن. كەيدە ستسەناريىن شيمايلاپ وتىراتىنىم بار, الايدا, قالاي بولار ەكەن دەپ ءىستى باستاۋعا جۇرەگىم داۋالاماي ءجۇر. بۇل كىتاپتار «وسى ويدى جۇزەگە اسىر» دەپ عايىپتان بەرگەن بەلگى ىسپەتتى… ورىنداماسام, جۇرەگىم تىنشىمايتىنداي» دەيدى نۇرقانات جاقىپباي.
ءمادينا جاقىپ
