«جاستار» تەاترىندا استانا قالاسى تىلدەردى دامىتۋ باسقارماسىنىڭ ۇيىمداستىرۋىمەن قر تاۋەلسىزدىگىنىڭ 25 جىلدىعىنا ارنالعان «تولعاۋى توقسان قىزىل ءتىل» اتتى ەتنوگرافيالىق كەش ءوتتى.
ەجەلدەن ءسوز ونەرىن بار ونەردىڭ باسى دەپ ساناعان حالقىمىز ءتىلدىڭ مايىن تامىزىپ سويلەۋگە داعدىلانعان. تاريحتا وتكەن نەبىر ءدۇلدۇل كوسەمدەر مەن شەشەندەر قارا قىلدى قاق جارىپ, كۇرمەۋى قيىن ىستەردى ءبىر اۋىز سوزبەن شەشكەن. سودان تارماقتالىپ شىققان قازاقتىڭ جىر-تەرمەلەرى, ايتىسى مەن قارا ولەڭى, ءداستۇرلى ءانى تىلگە اۋەزدىلىك قوسادى. وسى تۇرعىدان الىپ قاراعاندا, مۋزىكا ءسوز ونەرىن تولىقتىرىپ وتىرادى.
قازاق مادەنيەتىندە كۇي ونەرىنىڭ الاتىن ورنى دا ۇلكەن. ونىڭ ءوزى ىشتەي قوبىز بەن دومبىرا, سىبىزعى كۇيلەرى بولىپ بىرنەشە تارماققا بولىنەدى. باسقوسۋدا وسى ۇلتتىق قۇندىلىقتارىمىز جونىندە كەلەلى اڭگىمە قوزعالدى.
وسىدان ءبىر جارىم جىلداي بۇرىن قازاقتىڭ دومبىرا كۇيى يۋنەسكو-نىڭ ماتەريالدىق ەمەس مۇرالار تىزىمىنە ەندى. بىلتىر ايتىس ونەرى اتالعان الەمدىك بەدەلدى ۇيىمنىڭ ءتىزىمىن تولىقتىردى. ۇلتتىق ونەرىمىزدىڭ قادىرىن الەم ءبىلىپ جاتقاندا, ءوزىمىزدىڭ تاراپىمىزدان بۇعان دەگەن سالقىن كوزقاراستان ءالى ارىلماي كەلەمىز.
ەسترادالىق كونتسەرتتەر ۇيىمداستىرىلعاندا جۇگىرەمىز دە, تازا حالىقتىق سيپاتتاعى شارالاردى تاماشالاۋدان قاشقاقتايمىز. بالا تاربيەسىندەگى ولقىلىقتار تۋرالى ءجيى ءسوز قوزعايمىز دا, سونىڭ ءتۇبىرىن اڭدامايمىز. سونىڭ نەگىزى قازىرگى ۇرپاق ۇلتتىڭ ۋىزىنا جارىماي, ءوسىپ كەلە جاتقاندىعىندا. ولاردىڭ قۇلاعىنا ءسابي كەزىنەن قازاقتىڭ ءانىن, كۇيىن, ەرتەگىلەر مەن جىر-تەرمەلەرىن قۇيا بەرسەك, قازىرگى ايانىشتى جاعدايعا جەتپەس ەدىك. فيلوسوف عالىم ومار جالەلۇلى باستاعان كەشكە قاتىسۋشىلاردىڭ پىكىرلەرى وسىلاي ءوربىدى. ولاردىڭ اراسىندا جىراۋ الماس الماتوۆ, بەلگىلى كۇيشىلەر جانعالي ءجۇزباي مەن سەكەن تۇرىسبەك, قوبىزشى جاڭقاش تۇراروۆ, قازاق ءانىن دارىپتەپ جۇرگەن انشىلەر ەرلان رىسقالي مەن ارداق بالاجانوۆا, ايتىسكەر اقىن ەركەبۇلان قاينازاروۆ بولدى.
كەش اتاۋىنا ساي تازا ۇلتتىق سيپاتتا ءوتتى. تانىمال ونەرپازدار قازاقتىڭ اندەرى مەن كۇيلەرىن شالقىتىپ, كورەرمەندەردى ادەمى اسەرگە بولەدى.
ا. قالجانوۆ, astana-akshamy.kz
