بۇل ۇبت – بۇرىنعىدان وزگەرەك. ءبىلىم مازمۇنى جاڭارعان سايىن وعان دەگەن تالاپ كۇشەيەدى. قولدانىسقا ەنگەن كۇننەن باستاپ جىل سايىن جەتىلدىرىلىپ كەلە جاتقان ۇلتتىق بىرىڭعاي تەستىلەۋدىڭ بيىلعى جاڭالىعى قانداي؟ بIلIم جانە عىلىم مينيسترلIگI جىلداعى ءۇردIستIڭ «IرگەسIن سوگەتىندەي» نەندەي شەشIم قابىلدادى؟ تۇلەكتەر نەگە تولقىدى؟ ولاردى نە كۇتىپ تۇر؟ ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترلىگى ۇلتتىق بىرىڭعاي تەستىلەۋ ورتالىعىنا ءتيىستى ساۋالداردى قويىپ, جاۋاپتارىن العان ەدىك.
قورىتىندى اتتەستاتتاۋ قازاق ءتىلىنىڭ مارتەبەسىن كوتەرەدى
ستاتيستيكالىق مالىمەتتەرگە قاراعاندا, ۇلتتىق بىرىڭعاي تەستىلەۋ قولدانىسقا ەنگەن 13 جىل ىشىندە ۇبت-نى 1 ميلليون 589 مىڭ وقۋشى تاپسىرىپتى. جىل سايىن ۇبت-عا قاتىسۋشىلاردىڭ سانى بارلىق مەكتەپ تۇلەكتەرىنىڭ 70-75 پايىزىن عانا قۇرادى. باستى سەبەپ – مەكتەپتىڭ بەدەلىنە نۇقسان كەلتىرمەۋ ءۇشىن ءبىلىم دەڭگەيلەرى تومەندەۋ وقۋشىلاردى كوللەدجدەرگە باعىتتاۋ. ويتكەنى مەكتەپتەردىڭ رەيتينگى ۇبت ناتيجەسى بويىنشا انىقتالاتىن. شەتەلدىك جوو-عا ءتۇسۋدى جوسپارلاعان تۇلەكتەر ءۇشىن دە ۇبت مىندەتتى ەمەس ەدى. ياعني, ەسكى فورماتتا قازاق ءتىلى تەك شارتتى تۇردە تاپسىرىلىپ كەلگەن ەدى. ال جاڭا فورمات بويىنشا قورىتىندى اتتەستاتتاۋدا قازاق تىلىنەن ەمتيحاندى مەكتەپ تۇلەكتەرى 100 پايىز تاپسىرۋعا مىندەتتى جانە جاڭا فورماتتاعى قازاق ءتىلى تەك جاتتاپ العان ەرەجەلەردى بەلگىلەي سالۋعا ارنالماعان. جوعارىدا اتاپ وتكەن تىڭدالىم, وقىلىم بلوكتارى ەمتيحان تاپسىرۋشىنىڭ ءتىلدى قانشالىقتى تۇسىنەتىنىن, وي قورىتا الاتىندىعىن, قانشالىقتى تەرەڭ مەڭگەرگەنىن وبەكتيۆتى تۇردە انىقتاۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. وسىعان دەيىن ۇبت تاپسىرعاندا قازاق ءتىلى مىندەتتى پاندەر تىزىمىنە ەنەتىن, بىراق جوو-عا تۇسەردە قازاق تىلىنەن جيناعان كورسەتكىشتەر, ياعني بالل سانى, مۇلدەم ەسكەرىلمەيتىن. مىنە, سوندىقتان وعان دايىندىق تا شارتتى تۇردە بولىپ كەلدى. تۇلەك ەگەر ناشار باعا السا نەمەسە تاپسىرا الماسا, الىنعان ناتيجە مىندەتتى تۇردە اتتەستاتقا جازىلىپ, ۇبت تاپسىرۋ قۇقىعىنان ايىرىلادى. ۇبت تاپسىرا الماۋ – ۋنيۆەرسيتەتكە تۇسە الماۋ دەگەن ءسوز. ياعني, بۇل جەردە قازاق ءتىلىنىڭ دارەجەسى وسپەسە, تومەندەمەيتىنى انىق.
120 تاپسىرماعا– 140 بالل
ۇبت جاڭا فورماتى 2 بلوكتان تۇرادى. 3 مىندەتتى ءپان – ماتەماتيكالىق ساۋاتتىلىق, وقۋ ساۋاتتىلىعى, قازاقستان تاريحى بويىنشا ارقايسىسىنا – 20 تاپسىرما. ودان كەيىنگى 2 بەيىندى پاننەن 30 تاپسىرمادان بار. بارلىعى 120 تاپسىرماعا 3 ساعات 50 مينۋت بەرىلەدى. 230 مينۋتتىڭ ىشىندە وسى تاپسىرمالاردى ورىنداۋ ارقىلى 140 بالعا يە بولادى.
مۇنىڭ سەبەبى, بەيىندى پاندەر بويىنشا تاپسىرمالار ۇسىنىلعان بەس جاۋاپتىڭ ىشىنەن تەك جالعىز دۇرىس جاۋابى بار 20 سۇراقتان, سونداي-اق, كوپ جاۋاپتىڭ ىشىنەن بىرنەشە دۇرىس جاۋاپتارى بار 10 سۇراقتان قۇرالادى. بەيىندى پاندەر بويىنشا تەستىلەۋ بارىسىندا بىرنەشە دۇرىس جاۋاپتارى بار سۇراقتاردى ەنگىزۋ ارقىلى تالاپكەرلەردىڭ ناقتى تاقىرىپتى قانشالىقتى مەڭگەرگەندەرى انىق كورىنەدى. سونىمەن قاتار, بىرنەشە جاۋاپ نۇسقالارى بار تەستتەر جاۋاپتاردى تەك جاتتاپ الىپ نەمەسە بولجاۋ ارقىلى بەرۋگە توسقاۋىل بولادى.
جوو-عا ءتۇسۋ ءۇشىن باعانىڭ ەڭ تومەنگى شەگى وزگەرىسسىز 50 بالل دەڭگەيىندە قالدىرىلدى.
تەستىلەۋگە كىمدەر قاتىسپايدى؟
استانا قالاسى بويىنشا تەستىلەۋ ءۇش جوعارى وقۋ ورنىندا وتكىزىلەدى. ل.گۋميلەۆ اتىنداعى ەۇۋ-دا 46 مەكتەپتەن 2069 ۇمىتكەر تەست تاپسىرادى. ولاردىڭ اراسىندا استانا قالالىق الماتى اۋدانىنىڭ جانە اقمولا وبلىسى قورعالجىن اۋدانىنىڭ تۇلەكتەرى بار. ەكىنشى ورىن – قازاتۋ. بۇل جەردە اقمولا وبلىستىق تسەلينوگراد اۋدانىنىڭ, استانا قالالىق سارىارقا اۋدانىنىڭ 2023 تۇلەگى باقتارىن سىنايدى. ال قازەقحسۋ-دە اقمولا وبلىستىق ارشالى اۋدانى مەن استانا قالالىق ەسىل اۋدانىنىڭ 1323 تۇلەگى تەستىلەۋدەن وتەدى. 20 ماۋسىم مەن 26 ماۋسىم ارالىعىندا ءجۇرىپ, بەس كۇنگە سوزىلاتىن سىناق الاڭىندا بارلىعى 5415 تۇلەك ۇبت تاپسىراتىن بولادى.
«التىن بەلگى» يەگەرلەرى, جالپى بىلىمدىك پاندەر بويىنشا رەسپۋبليكالىق جانە حالىقارالىق وليمپيادالارىنىڭ, سونداي-اق, عىلىمي جوبالاردىڭ جۇلدەگەرلەرى مەن جەڭىمپازدارى ۇبت-نى جالپىعا بىردەي نەگىزدە تاپسىرادى. الايدا تاپسىرعان تەست ناتيجەلەرى اتالعان جەتىستىكتەرى جوق تالاپكەرلەردىڭ كورسەتكىشتەرىمەن بىردەي بولعان جاعدايدا, گرانتتاردى ءبولۋ كەزىندە ولار باسىمدىققا يە بولادى. جالپى بىلىمدىك پاندەر بويىنشا 5 حالىقارالىق وليمپيادالارىنىڭ جۇلدەگەرلەرى مەن جەڭىمپازدارىنا ارنايى گرانتتار بولىنگەن.
P.S:
«تىڭنان تۇرەن سالعانداي» بۇل شەشiم تالاپكەرلەر ءۇشiن توسىن جاڭالىق بولعانى راس. ارناۋلى ماماندار بۇل سىناقتىڭ الدىڭعىسىنا قاراعاندا الدەقايدا جەڭiل ەكەندىگىنە سەندiرiپ وتىر. ياعني, سۇراقتارى تاڭداعان ماماندىعىنا سايكەس بولماق. بۇل – ەندi ۋاقىتتىڭ ەنشiسiندەگi دۇنيە. قايتكەن كۇندە دە, سۇراقتار وقۋشىنىڭ «وڭ جامباسىنا» كەلiپ, جاڭا رەفورما تالاپكەرلەردى «جاتىرقاپ» جۇرمەسە بولدى. بiزدiڭ تiلەك – سول.
گۇلجان راحمان
