رەيحستاگقا ءبىرىنشى بولىپ تۋ تىككەن راقىمجان قوشقارباەۆ – كوزى تىرىسىندە-اق اتى اڭىزعا اينالعان ادام. سوعىستىڭ سوڭعى نۇكتەسى قالاي قويىلعاندىعى جونىندە ول ءوزىنىڭ 1978 جىلى «جازۋشى» باسپاسىنان شىققان «جەڭىس جالاۋى» اتتى ەستەلىك كىتابىندا جان-جاقتى جازعانى بەلگىلى. جەڭىس مەرەكەسىنە وراي ءبىز «حالىق قاھارمانى» اتانعان قايسار قازاقتىڭ سول تۋىندىسىنان ءۇزىندى جاريالاعاندى ءجون كوردىك.
… كورگەن قىزىعىنان بەينەتى كوپ اكەم الدىما قاباعىن قارس جاۋىپ, كەلىپ تۇرىپ: «ءاي, جالعىزىم! سەن «ۇيدە شەشەن – داۋعا جوق, ۇيدە باتىر – جاۋعا جوقتىڭ» جىگىتى ەمەس سياقتى ەدىڭ عوي. «ەر ءبىر رەت ولەدى, قورقاق مىڭ رەت ولەدى!» تۇر ورنىڭنان, انا جەڭىس جالاۋىن جولباسشى ەت تە, جۇگىر العا! تەك ولە كورمە, قوشقارباي اۋلەتىن جويا كورمە!» دەپ ايعايلاعانداي بولدى. «جوق, اكە, ولمەيمىن. ومىرگە ءوزىم دە قۇشتارمىن!» دەپ اكە ەلەسىنە جاۋاپ قاتقانداي ىشتەي كۇبىرلەيمىن…
ەسىمە قوينىما تىعۋلى جەڭىس جالاۋى ءتۇستى دە, ونى الىپ, وراعان قارا قاعازىن كانالعا قاراي لاقتىرىپ جىبەردىم. سونان سوڭ ءتوس قالتامنان سيا قارىنداش الدىم دا, جالاۋ شەتىنە: «674-ءشى اتقىشتار پولكى, لەيتەنانت قوشقارباەۆ, قىزىل اسكەر بۋلاتوۆ» دەپ جازدىم. گريگوري «مۇنىڭىز نە» دەگەندەي ماعان تاڭدانا قارادى.
– گريشا, مۇنىم الدا-جالدا ءولىپ قالساق, كەيىنگى جاۋىنگەرلەرىمىز ءبىلسىن دەگەنىم عوي, – دەدىم.
– مۇنىڭىز دۇرىس بولدى, جولداس لەيتەنانت. ساقتىقتا قورلىق جوق, – دەدى بۋلاتوۆ.
– ەندى نە بولسا دا, كانال شەتىندەگى توپىراق ۇيىندىسىنە بارىپ جان-جاعىمىزدى بارلاپ ارەكەت جاسايىق.
رەيحستاگ جاققا تاعى قارادىم. وق جاڭبىرشا جاۋىپ تۇر. «نەعىلعان تاۋسىلمايتىن وق-ءدارى؟!» دەپ ويلادىم ىشتەي. ءبىز جاقتان دا از توپەپ جاتقان جوق.
كەنەت تۋ سىرتىمىزدان ۋرالاعان داۋىس شىقتى. سول ساتتە ارت جاعىمىزعا جالت قارادىق. شىنىندا دا, قىزىل اسكەرلەر شابۋىلداپ كەلەدى ەكەن. بىراق, رەيحستاگتان, تيرگارتەن پاركى مەن براندەنبۋرگ قاقپاسىنان فاشيستەر بۇرىنعىدان دا قۇتىرىنا, وقتى ەسەلەي توكتى دە, ءبىزدىڭ جاۋىنگەرلەر جەر باۋىرلاي جاتىپ قالۋعا ءماجبۇر بولدى. «وسى جولى قانشا ادام مەرت بولدى ەكەن» دەدىم مەن وزىمە-ءوزىم.
ەندى «گيمملەر ءۇيىنىڭ» قاباتتارىنان دا, شپرەە وزەنى مەن مولتكە كوپىرى جاعىنان دا ءبىزدىڭ ارتيللەريستەر دە سناريادتى ۇدەتە اتا باستادى. الىپ گاۋبيتسالار مەن جان تۇرشىكتىرەرلىك «كاتيۋشالار» اتقىلاپ جاتىر. ەكى جاقتان جىبەرىلگەن سناريادتىڭ ءبارى بىردەي ءبىزدىڭ ءدال توبەمىزگە تاياپ ۇشىپ جاتقان سياقتى. رەيحستاگ تاعى دا ءتۇتىن مەن شاڭنان كورىنبەي كەتتى. سۇر جىلانداردىڭ سۇپ-سۇر ورداسى ءار جەردەن جانا باستادى.
ارتيللەريا اتىسى ءبىر ساعاتتاي اينالا-توڭىرەكتى كۇڭىرەنتىپ, جەردى سولقىلداتتى. بۋلاتوۆ ەكەۋمىز باسىمىزدى بىردە تۇقىرتىپ, بىردە ۇيىندىدەن ءسال شىعارا قولايلى ءساتتى كۇتىپ جاتىرمىز.
ەداۋىر ۋاقىت وتكەن سوڭ رەيحستاگ جاقتان بوراعان وق ءسال سايابىرلاعانداي بولدى. كوك ءتۇتىن بە, كوتەرىلگەن شاڭ با, الدىمىز بۇلىڭعىر تۇمان بولىپ كەتتى. ونىڭ اراسىنان فاشيستەردىڭ ورداسى ارەڭ كورىنەدى. وسى ءبىر بۇلىڭعىر كەزەڭدى پايدالانىپ جۇگىرسەك, جاۋ ءبىزدى رەيحستاگقا جەتكەنشە كورمەي قالۋى مۇمكىن ەدى, سوندىقتان العا ۇمتىلۋعا بەل بايلادىق.
– ال كەتتىك! – دەدىم دە, ورنىمنان تۇرا جۇگىردىم. بۋلاتوۆ تا قۇستاي ۇشىپ, مەنەن وزا بەردى.
– قارايلاما, تارتا بەر, جۇگىر! – دەدىم ايعايلاپ.
رەيحستاگتىڭ ساتىلى تابالدىرىعىنا اياعىم تيە بەرگەندە, وڭ جاق سانىمنان بىرەۋ ۇرىپ قالعانداي بولدى. گريگوري بۇل جەرگە مەنەن ەكى مەتردەي بۇرىن جەتتى-اۋ دەيمىن. ەكەۋمىز بيىك تاس دىڭگەكتىڭ ارعى بەتىنە جابىسىپ تۇرا قالدىق. دەر كەزىندە بۇعىپ ۇلگەردىك, تاياۋ جەردەن سنارياد جارىلىپ, ءبىز تۇرعان دىڭگەككە جارىقشاعى سارت ەتە ءتۇستى.
امان-ەسەن جەتتىك پە, جەتپەدىك پە دەگەندەي ەكەۋمىز ءبىر-بىرىمىزگە كۇلە قاراي بەرەمىز. بىراق, ەكەۋمىزدىڭ دە كوزىمىزدە جاس. دەنەمىزدە ءبىر ءتۇرلى ءدىرىل بار. بۇل شاماسى تولقۋ, قۋانىش سەزىمى بولار.
دىڭگەكتىڭ قالقاسىندا تۇرىپ رەيحستاگقا قارادىق. الدىمەن كوزگە تۇسكەنى تارس بەكىتىلىپ, سىرت جاعىن اعاشپەن ايقىش-ۇيقىش شەگەلەپ تاستاعان ۇلكەن ەسىك, تاس باعانالار مەن ءمارمار دىڭگەكتەر, كىرپىشپەن, ءىشى الدەنەگە تولى قاپتارمەن كەپتەلىپ, بىتەلىپ تاستالعان ۇلكەن تەرەزەلەر.
جالاۋ قايدا؟ جەڭىس جالاۋى! ول مەنىڭ قولىمدا تۇر ەدى. ال, قاي جەرگە تىگۋ كەرەك جالاۋدى؟ نەعۇرلىم بيىگىرەك جەرگە بەكىتە الساق جارار ەدى. انە, ءۇيدىڭ ەكىنشى قاباتىنا تاياۋ – استىڭعى تەرەزەنىڭ ءبىر-ەكى كىرپىشىن سنارياد جۇلىپ ءتۇسىرىپ, كەتىك بولىپ قالىپتى. ازىرگە بۇعان قولايلى جەر وسى.
سول تۇسقا تاياپ باردىم دا:
– گريشا, شىق مەنىڭ يىعىما, انا ءبىر تەرەزەنىڭ جوعارعى جاعىنداعى كەتىكتى كورىپ تۇرسىڭ با؟ جالاۋدى سول جەرگە بەكىت! – دەدىم دە, اعاش ساپقا ورالعان قىزىل ماتانى بۋلاتوۆقا ۇسىندىم.
بۋلاتوۆ الاسا بويلى, تالدىرماش قانا جىگىت. شاماسى سالماعى دا ونشا اۋىر بولماسا كەرەك. قابىرعاعا جابىسا تۇرعان مەنىڭ يىعىما ىرعىپ شىقتى.
سالدەن سوڭ جەرگە ءبىر نارسە دۇڭك ەتە ءتۇستى.
– و, نە بولدى؟ – دەدىم تىستەنە. تىستەنىپ تۇرعانىم اياعىم ۇيىپ بارا جاتقان سياقتى. جارالانعانىمدى ەندى سەزىپ تۇرعاندايمىن.
– ءبىر كىرپىشتى ءتۇسىرىپ الدىم, – دەدى بۋلاتوۆ. سونان سوڭ ول:
– جالاۋدى ءىلدىم, جولداس لەيتەنانت! – دەپ جەرگە قارعىپ ءتۇستى.
مەن شەگىنە بەرىپ, جوعارى قارادىم.
– ۋرا! – دەدىم سىبىرلاي سويلەپ. – جەڭىس جالاۋى – رەيحستاگتا! بۋلاتوۆتىڭ ەكى ەزۋى ەكى قۇلاعىندا. بالاشا ءماز بولىپ تۇر. ول – نەبارى 19-اق جاستاعى بالاڭ جىگىت.
سول ساتتە جەل تۇردى دا, ءبىز تىككەن جەڭىس جالاۋىن تولقىنداتىپ, جەلبىرەتە ءتۇستى.
الدەبىر جۋان دىڭگەك تۇبىنە وتىرا كەتتىك. ەكى كوزىمىز ءوزىمىز تىككەن جەڭىس جالاۋىندا! ول جەلمەن ويناي جەلبىرەپ, ءبىزدىڭ جاۋىنگەرلەردى بەينە ءبىر شاقىرىپ تۇرعانداي ەدى. ءبىز ونى قاداپ ساعاتىمىزعا قاراعاندا ۋاقىت كەشكى التى جارىم ەكەن.
ءبىرازدان كەيىن ۇيىپ بارا جاتقان وڭ سانىمدى سيپاپ كورىپ ەدىم, دىم ءبىلىندى.
– مەنىڭ اياعىما وق تيسە كەرەك, گريشا. وڭ جاق سانىمنان دىم بىلىنەدى.
– پالە, ءبىزدىڭ سۋ ەمەس جەرىمىز جوق قوي, جولداس لەيتەنانت, – دەدى دە پيلوتكاسىمەن ماڭدايىن ءسۇرتىپ, كۇلىپ جاۋاپ بەردى بۋلاتوۆ. سونان سوڭ ول وڭ اياعىما قاراپ:
– توقتاي تۇرىڭىزشى, شىنىندا دا, قان بىلىنەتىن سياقتى, – دەدى دە بۋلاتوۆ قولما-قول قالتاسىنداعى داكەسى مەن يودىن الدى. – جاراڭىزدى كورسەتىڭىز, تاڭىپ بەرەيىن, – دەپ ىڭعايلانا باستادى.
– كورسەتكەنى نەسى, انا بەلىڭدەگى قانجاردى ال دا, گاليفەنى سوگىپ جىبەر.
گريشا مەنىڭ ايتقانىمدى ىستەدى دە جارانى كورىپ:
– تۋرا سان ەتىڭىزدى ءبىر-ەكى سانتيمەتردەي ءتىلىپ ءوتىپتى. سۇيەگى امان سياقتى,— دەپ يود جاعا باستادى. اشىتىپ بارادى. تەك داكەمەن مىقتاپ وراپ تاستاعاننان كەيىن بارىپ, اشىعانى دا, ۇيىعانى دا باسىلا بەردى.
سۇيەگى امان ەكەنىن ءوزىم دە جاڭا بۋلاتوۆتى يىعىما شىعارىپ تۇرعاندا سەزگەنمىن. سۇيەك ساۋ بولماسا, ارينە, اۋرۋ اياقپەن دارداي جىگىتتى كوتەرىپ تۇرۋ وڭاي بولماس ەدى.
– ولمەسەك, جاسىمىز ۇزاق بولادى, باۋىرىم! – دەدىم گريشاعا ازىلدەپ.
– جوق, جولداس لەيتەنانت! ەندى ءبىز ولمەيمىز. ونسىز دا مىنا ءۇش ءجۇز مەتر جەردەن ءوتىپ, رەيحستاگقا جەتكەنشە ەكەۋمىز ءجۇز رەت ءولىپ, ءجۇز رەت تىرىلدىك ەمەس پە؟! سول دا جەتەدى بىزگە!
بۋلاتوۆتىڭ ءسوزى ورىندى ەدى. ەندى ويلاپ قاراسام, ءبىز گريشا ايتقانداي ءۇش ءجۇز مەتر جەرگە جەتى ساعاتتا (ساعات كۇندىزگى 11-دەن كەشكى 6-عا دەيىن) جەر باۋىرلاي زورعا جەتكەندە سان ءولىپ, سان تىرىلگەنىمىز راس-اۋ! ەگەر ءبىز «ويىمىزعا ەشتەڭە كىرىپ شىققان جوق, ولىمنەن قورىققانىمىز جوق» دەسەك, وعان كىم يلانار؟! مىنە, مىنە, ءولىپ كەتەمىز-اۋ, قاڭعىعان ءبىر سناريادتىڭ توبىقتاي جارىقشاعى تيەدى-اۋ ەندى دەپ ءار ءسات ويلاعانىمىز شىن عوي. جاڭاعى ءبىر ساتتە ەڭ سوڭعى ءجۇز مەتردەي جەردى قۇيىن قۋعان قاڭباقتاي دومالاي جۇگىرىپ وتكەندە دە ەندى-ەندى ءبىر وق قۋىپ جەتىپ, قادالا تۇسەر دە, قىرشىنداي ءومىردى قىرقىپ كەتەر-اۋ دەگەن قاۋىپتى وي ءبىر ءسات ميدان شىقتى ما ەكەن؟! جوق, شىققان جوق! رەيحستاگقا جەتە بەرە ءتيدى ەمەس پە, ءبىر وق قارا سانعا. ال ول جاندى جەرگە دە ءتيۋى مۇمكىن ەدى عوي. قايران تىرىلىك, نەتكەن قىمبات ەدىڭ!
– ءتىرى قالدىق عوي, گريشا, ءتىرىمىز! ەندەشە ءبىز باقىتتى جاندارمىز!..
وسىنى ايتقان كەزدە سول جاعىمىزدان رەيحستاگتىڭ تاس ەدەندى توسەنىشىن دۇرسىلدەتە جۇگىرىپ كەلە جاتقان ادامداردىڭ اياق الىسىن ەستىدىك تە, وتىرعان ورنىمىزدان اتىپ تۇرىپ, جۋان دىڭگەك تۇبىنە جاسىرىنا قالدىق. اۆتوماتىمىزدى ىڭعايلاپ, كۇتىپ تۇرمىز. جاۋ بولسا بىزگە جاقىنداعان كەزدە كۇتپەگەن جەردەن وق بوراتپاقپىز.
جۇگىرىپ كەلە جاتقاندار اڭ-تاڭ بولىپ تۇرا قالدى. بىرەۋى:
– مىناۋ كەرەمەت قوي! مىنانى قاراڭدار, جىگىتتەر, ءبىزدىڭ شابۋىل تۋىمىز!— دەپ ايعايلاپ جىبەردى. – بۇل قايدان كەلگەن-ەي, مىنا جەرگە؟
ءوز ادامدارىمىز ەكەنىن بىلگەن سوڭ, ءبىز دە تاسادان شىعا كەلدىك. دالا تەلەفونى سىمىن شۇباتا تارتىپ كەلە جاتقان بايلانىسشى مەن اۆتوماتشىنى ءبىر مايور باستاپ ءجۇر ەكەن. مەن اسكەري اتاعى جوعارى وفيتسەرگە اقساڭداي بارىپ:
– رەيحستاگقا شابۋىل جالاۋىن جەتكىزگەن لەيتەنانت قوشقارباەۆ پەن قىزىل اسكەر بۋلاتوۆ, – دەپ باياندادىم.
– قاي پولكتەن؟
– ءبىز پلەحودانوۆتىڭ پولكىنەنبىز.
– جارايسىڭدار, جىگىتتەر, جارايسىڭدار! – دەپ مايور ءبىز تىككەن جالاۋعا تاعى ءبىر رەت قارادى. – مەن 756-شى پولك كومانديرىنىڭ ورىنباسارى مايور سوكولوۆسكيمىن. رەيحستاگقا ءبىرىنشى بولىپ جەڭىس جالاۋىن جەلبىرەتۋلەرىڭمەن سەندەردى قۇتتىقتايمىن!
– سوۆەت وداعىنا قىزمەت ەتەمىز!
سوكولوۆسكي سول جەردە – رەيحستاگتىڭ نەگىزگى ەسىگىنىڭ الدىنداعى ساتىدا تۇرىپ ءوز كومانديرىمەن تەلەفون ارقىلى سويلەستى.
– جولداس ءبىرىنشى! مەن رەيحستاگ الدىنان سويلەسىپ تۇرمىن! رەيحستاگتىڭ سىرت جاعىندا عانا ازداعان اتىس بار. ءيا… ءيا… فاشيستەردىڭ ءتىرى قالعاندارى جەر استىنا ءتۇسىپ كەتكەن بولۋ كەرەك. «گيمملەر ءۇيى» جاق بەتىندە تىنىشتىق ورنادى… ءيا, ءيا… ال مۇنداعى ۇلكەن جاڭالىق رەيحستاگقا بىزدەن بۇرىن پلەحودانوۆ پولكىنەن لەيتەنانت قوشقارباەۆ پەن قىزىل اسكەر بۋلاتوۆ جەتىپ, قابىرعاعا شابۋىل جالاۋىن قاداپتى. ءيا… مەن ولاردى ءسىزدىڭ اتىڭىزدان قۇتتىقتادىم… ءيا… بۇل جاعىندا گيتلەرشىلەردىڭ تىرشىلىك بەلگىسى سەزىلمەيدى… جاقسى… جاقسى…
وسىدان كەيىن ارادا بەس مينۋتتەي دە ۋاقىت وتكەن جوق, جان-جاعىمىزدى ۋرالاعان داۋىس كەرنەپ كەتتى. 756-شى پولكتىڭ كاپيتانى نەۋستروەۆ باستاعان باتالون رەيحستاگقا كەلدى. ولاردىڭ ىشىندە سيانوۆ, كانتاريا مەن ەگوروۆ تا بار ەكەن.
نەۋستروەۆ باتالونى كەلگەن بەتتە رەيحستاگتىڭ ەسىگىن اشتى دا, ىشكە قويىپ كەتتى. بىراق, ونىڭ بۇ جاعىندا ەشكىم جوق بولىپ شىقتى.
شىنىن ايتايىن, مىنا ءبىز تۇرعان جەرگە ءوزىمىزدىڭ 674-ءشى پولكتىڭ ادامدارىنان بۇرىن باسقا پولك باتالونىنىڭ كەلگەنىنە كوڭىلىمىز ءبىر ءتۇرلى بولىپ قالدى دا, مەن بۋلاتوۆقا:
– نەعىپ تۇرسىڭ؟ جۇگىر! ءبىزدىڭ پولكتىڭ جاۋىنگەرلەرىن شاقىر! – دەدىم زەكىپ, ولاردىڭ كەشىككەنىنە بەينە ءبىر سول كىنالىدەي.
سول-اق ەكەن بۋلاتوۆ ەتىگىن شەشىپ, لاقتىرىپ جىبەردى دە, «گيمملەر ۇيىنە» قاراي تۇرا جۇگىردى.
كوپ كەشىكپەي-اق داۆىدوۆ باستاعان ءبىزدىڭ ءبىرىنشى باتالون مەن لوگۆينەنكونىڭ ەكىنشى باتالونى دا كەلدى. سونىمەن كەشكى ساعات جەتى شاماسىندا رەيحستاگتا ءۇش باتالون بولدى. ۇشەۋى دە ءبىزدىڭ 150-ءشى ديۆيزيانىڭ بولىمدەرى.
ەندى وسى ءۇش ءبولىمنىڭ جاۋىنگەرلەرى رەيحستاگتىڭ استىڭعى قاباتىن ارالاي باستادى. ماعان ءبىر بولمەدە ءبىزدىڭ باتالونمەن بىرگە كەلگەن سانيتار قىزدار دارىگەرلىك كومەك كورسەتىپ, جارانى جۋىپ-تازالاپ, تاڭىپ بەردى.
– بۇل انشەيىن سىزات قانا, ەكى-ءۇش كۇندە-اق اۋىرعانى بىلىنبەي كەتەدى. بىراق, ازىرگە جۇرمەگەنىڭىز ءجون, – دەستى قىزدار.
مىناداي ۇلى وقيعا بولىپ جاتقان كەزدە جۇرمەۋ قايدا؟! ءسال اقساڭداي باسىپ, سولداتتارعا قوسىلدىم. سوسىن ۆزۆودىمنىڭ جاۋىنگەرلەرىمەن بىرگە ءبىرىنشى قاباتتىڭ بولمەلەرىن ارالاپ كوردىم. ءبىز تەك قاراڭعى كابينەتتەردى فوناردىڭ جارىعىمەن قاراپ شىقتىق.
كەش تۇسە رەيحستاگتىڭ جەر استى بۋنكەرىنەن فاشيستىك مەديتسينا قىزمەتىنىڭ گەنەرالى قول كوتەرىپ شىقتى. ول ۇزىن بويلى, اشاڭ ءجۇزدى ەلۋدىڭ ىشىندەگى ادام ەكەن. ۇستىنە كيگەنى – كيتەل.
ءبىزدىڭ وفيتسەرلەردىڭ بىرەۋى, قايسىسى ەكەنى ەسىمدە جوق, ءتىلماش ارقىلى جاۋ گەنەرالىنا رەيحستاگ بۋنكەرىنە بارىپ, ءوز ارىپتەستەرىنە ەندىگى قارسىلىقتىڭ پايداسىز ەكەنىن, وق اتپاۋدىڭ قاجەتتىگىن ايتىپ شىعۋدى تالاپ ەتتى. فاشيست گەنەرالى بۇل بۇيرىقتى بۇلجىتپاي ورىندادى. سودان كەيىن ونى ءبىزدىڭ 674-ءشى اتقىشتار پولكىنىڭ شتابىنا بارلاۋشى پروۆوتوروۆ ايداپ الىپ كەتتى. كەيىننەن پروۆوتوروۆقا سوۆەت وداعىنىڭ باتىرى اتاعى بەرىلدى.
كەشكى ساعات ون شاماسىندا رەيحستاگقا 756-شى اتقىشتار پولكىنىڭ كومانديرى پولكوۆنيك زينچەنكو كەلدى. جانىندا بەيتانىس پودپولكوۆنيك بار. ول ءبارىمىزدى جاقىنداپ كەلە جاتقان جەڭىسپەن قۇتتىقتادى. وسىناۋ «جەڭىس!» دەگەن قۋانىشتى ءسوزدى ءبىز 30 اپرەلدىڭ كەشىندە, سوعىستىڭ 1410-شى كۇنىندە, رەيحستاگتىڭ الدىندا ەستىدىك.
سونان سوڭ پولكوۆنيك زينچەنكو ءوز پولكىنىڭ باتالون كومانديرى نەۋستروەۆتىڭ قاسىنا كەلىپ:
– تۋ قايدا؟ – دەپ سۇرادى.
– باتالون تۋى ەكىنشى قاباتتا. ال, شابۋىل جالاۋشىلارىنىڭ بىرنەشەۋىن مىنا لەيتەنانتتىڭ قاداعان جالاۋىنىڭ جانىنا تىكتىك, – دەپ نەۋستروەۆ مەنى نۇسقادى.
– جوق, مەن ونى ايتىپ تۇرعانىم جوق, – دەدى پولكوۆنيك. – مەنىڭ سۇراپ تۇرعانىم – ارميانىڭ اسكەري سوۆەتى بەرگەن بەسىنشى نومەرلى تۋ.
– ول پولك شتابىندا.
زينچەنكو قولما-قول پولك شتابىنىڭ باستىعى مايور كازانوۆقا تەلەفون سوعىپ:
– ارميانىڭ اسكەري سوۆەتى بىزگە تاپسىرعان تۋدى قازىر رەيحستاگقا جەتكىزۋدى ۇيىمداستىرىڭىز. تۋ اكەلۋگە سەنىمدى ادامداردى ءبولىڭىز. تەزدەتىڭىزدەر! – دەپ بۇيىردى.
وسى كەزدە رەيحستاگ ىشىنەن تاسىر-تۇسىر اتىس ەستىلدى. شاماسى, جەر استىنا جاسىرىنعان فاشيستەر قايىرا شىقسا كەرەك. ۇستىڭگى قاباتتا تىعىلا قالعان گيتلەرشىلەر دە تەرەزە تەسىكتەرىنەن اتقىلاي باستادى.
ءبىزدىڭ سىرتتا تۇرعان جاۋىنگەرلەر رەيحستاگ ىشىنە لاپ قويدى. گراناتتاردىڭ جارىلعانى ەستىلدى. بىراق, بۇل اتىس ونشا ۇزاققا سوزىلعان جوق. ون-ون بەس مينۋتتە-اق تىنىشتىق قايتا ورنادى.
گيتلەرشىلەر جەر استىنداعى كورلەرىنە قايرا كىرىپ كەتتى.
تۇنگى ساعات ون بىرگە تايالعان كەزدە رەيحستاگتىڭ ءىشى-سىرتىن ۋرالاعان داۋىستار جاڭعىرتىپ جىبەردى. اقساڭداي باسىپ, جۇرتپەن بىرگە مەن دە دالاعا شىقتىم. سولداتتار باس كيىمدەرىن اسپانعا لاقتىرىپ, قۋانىپ ءجۇر ەكەن. ەكى كوزدەرى رەيحستاگ ۇستىندە.
– ۋرا! جەڭىس تۋى, جەڭىس تۋى!! – دەدى جىگىتتەر. مەن دە رەيحستاگتىڭ جەتپىس بەس مەترلىك كۇمبەزىنە مويىن سوزا قارادىم. گيتلەرشىلەردىڭ سۇرعىلت ورداسىنىڭ ار جاق بۇرىشى جانىپ جاتىر ەدى. سونىڭ ساۋلەسىنەن بولار, سوناۋ كۇمبەز ۇستىندە ال قىزىل تۋ جەلبىرەپ انىق كورىنىپ تۇر. ءيا, بۇل جەڭىس تۋى ەدى!
الدەقايدان مەنىڭ جانىما گريگوري بۋلاتوۆ كەلىپ ءدال قۇلاعىمنىڭ تۇبىنەن ايقايلاپ:
– ۋرا, جولداس لەيتەنانت! جەڭىس تۋى! ال بۇل تۋدىڭ كىشى ءىنىسى – جەڭىس جالاۋىن رەيحستاگقا ەكەۋمىز قادادىق قوي. بۇل زور باقىت! – دەدى.
مەن ءۇن-ءتۇنسىز گريشانى قۇشاقتاپ, بەتىنەن سۇيە بەردىم.
