قىسى ۇزاق قالانىڭ تىرشىلىگىندە قار ەرىپ, كۇن جىلىنا باستاعاندا تاعى ءبىر تۇيتكىل بوي كوتەرەدى. التى اي قار مەن مۇزدىڭ قۇرساۋىندا جاتقان تاس جولدار ارقانىڭ قاتال تابيعاتىنا شىداماي ءمۇجىلىپ, وي-شۇقىرى كوبەيە باستايدى. بيىل دا سولاي. بىراق, قالالىق اكىمدىك قىزمەتكەرلەرى «جولداردى جوندەۋگە قاراجات جەتكىلىكتى مولشەردە بولىنگەن. كوشەلەر تەز ارادا جوندەلەدى» دەپ وتىر.
كوڭىلىڭدى كونشىتپەيتىن كوشەلەر كوپ
استانانىڭ جولدارى جوندەلمەيدى ەمەس, جوندەلەدى. بىراق, جۇمىس ساپاسى تالاپقا ساي بولىپ شىعا بەرمەيدى. شوقان ءۋاليحانوۆ كوشەسىندەگى ويدىم-ويدىم شۇڭقىرلار, مۇحتار اۋەزوۆ كوشەسىندەگى جارىقتار مەن قىرىق قۇراق جاماۋلار, ورىنبور كوشەسىنىڭ باس شاعىنداعى تومپەشىكتەر وسىنىڭ دالەلى. قالانىڭ وڭ جاعالاۋى, ياعني ەسكى شاھارداعى جولداردىڭ كوپشىلىگىنىڭ ساپاسى تومەندەپ كەتكەنى سونداي, اعىمداعى جوندەۋمەن جاماپ-جاسقاۋ ەندى ابىروي بەرمەيتىن سياقتى. مۇنداي جوندەۋلەر جولدى قوتىراش-قوتىراش قىلىپ, ونسىز دا وڭىپ تۇرماعان سيقىن ودان سايىن بۇزىپ تۇر. ول جولدارعا كۇردەلى جوندەۋ جۇرگىزبەسە ءوڭى كىرمەيتىنى ايدان انىق. مۇنداي جەرلەر شاكىرىم قۇدايبەردىۇلى, كەنجەبەك كۇمىسبەكوۆ, مۇحتار اۋەزوۆ كوشەلەرىندە از ەمەس. ا.پۋشكين كوشەسىندە ورنالاسقان «تسەليننىي» تاعامدار فابريكاسىنىڭ قارسى الدىنداعى ويدىم-ويدىم جولدار كولىك جۇرگىزۋشىلەرىن عانا ەمەس, جاياۋ جۇرگىنشىلەردىڭ دە جۇيكەسىن جۇقارتىپ بىتكەن.
ول شۇڭقىرلار ءسال كۇن جىلىنسا سۋعا تولىپ, قاتىناستى قيىنداتىپ جىبەرەدى. بۇل ايماقتىڭ جولى جوندەۋشىلەر نازارىنا جىلدا نەلىكتەن ىلىكپەي قالاتىنىن ءتۇسىنۋ قيىن.
قالانىڭ شەتكەرى ايماقتارىنداعى جولدار دا جۇيكەنىڭ مىقتىلىعىن قاجەت ەتەدى. بۇل كوشەلەردەن ءسىزدى الىپ جۇرگەن جۇرگىزۋشىنىڭ الدەكىمنىڭ «ادرەسىنە» باعىتتالعان ءسوزدەردى ءبىر بوراتىپ جىبەرمەۋى مۇمكىن ەمەس. ال لەسنايا پوليانا, قوسشى اۋىلدارىنا باراتىن جولدى كولىك دوڭگەلەگىنىڭ ورتاسىنان كەلەتىن سۋ باسىپ جاتقالى ءبىراز بولدى. جىلدا كوكتەمنىڭ العاشقى كۇندەرىندە وسىنداي كورىنىس ءجيى قايتالانىپ وتىرۋى – ۇيرەنشىكتى جاعدايعا اينالعانداي.
بوزتورعايدىڭ شىرىلىن كىم تىڭدايدى؟
قالالىق №18 ورتا مەكتەپتىڭ ارتقى جاعىنداعى دومبىرالى, ستەپان رازين, جامبىل سياقتى قىسقا كوشەلەرىمەن جۇرسەڭىز, ءوزىڭىزدى استانادا ەمەس, وركەنيەت جەتپەي, ەلدىڭ سوڭىندا قالعان الدەبىر ەلدىمەكەندە اداسىپ قالعانداي كۇي كەشەسىز. جالپى وسى اۋدانداعى قاي كوشەنى الساڭىز دا, ادام شوشيتىن جەرلەر كوپ-اق. جولدارىنان وتە الماي ءبىر قينالساڭىز, اينالاسىنداعى سيقى قاشقان ۇيلەر, ونىڭ جانىنداعى تومپەشىكتەر مەن ويپاڭدار كۇل-قوقىسىمەن ەكى شوشىتادى. اسىرەسە, ستەپان رازين كوشەسىندەگى شۇڭقىرلار كىشكەنتاي بالالار ءتۇسىپ كەتسە, جوعالاتىنداي تەرەڭدىكتە. مۇنداي شۇڭقىرلار جانە بىرەۋ ەمەس, كوشەنىڭ تۇلا بويى شۇڭقىر دەسەك, ەشكىم ونى جوققا شىعارا الماس ەدى.
ەلورداداعى «جەرۇيىق» ساياباعىنان جەتى قادام جەردەگى بوزتورعاي كوشەسىنىڭ جىرى بۇدان جەتى-سەگىز جىل بۇرىن قوزعالعانىمەن, بۇل ماسەلە ءالى شەشىمىن تاپپاي كەلەدى. بۇل كوشەنىڭ ۇزىندىعى بار بولعانى 700 مەتر ەكەن. بىراق, جوندەۋ جىرى جەتى جىلدان اسىپ كەتكەن.
«بۇل كوشەنى جوندەۋ جۇمىستارىن قارجىلاندىرۋ كەلەسى جىلى قارالادى. بيىلعى جوبادا قاراستىرىلماعان» دەگەن جاۋاپتى الماتى اۋداندىق اكىمدىگى جىل سايىن جىبەرەدى. بوزتورعاي كوشەسىنىڭ جىل سايىن جوسپارعا كىرمەي قالۋى – ماماندار تاراپىنان جىبەرىلگەن ورەسكەل قاتەلىك دەپ ەسەپتەيمىز. قىپ-قىسقا كوشەنى جوندەۋ ماسەلەسى نەگە وسىنشا جىلعا سوزىلىپ بارادى؟ قارجى بولىنسە, جول جوندەۋ جۇمىستارىن قىسقا مەرزىمدە جۇرگىزۋ مەردىگەر كومپانياعا قيىنعا تۇسپەس ەدى. وتكەن جىلعى ۇجىمدىق حاتىمىزعا الماتى اۋداندىق اكىمدىگى بوزتورعاي كوشەسىنە 2016 جىلى جوندەۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلەدى دەگەن بولاتىن. ەندىگى ۋايىمىمىز ءبىزدىڭ كوشەنى جوندەۋ بيىلعى جوباعا ەنبەي قالىپ جۇرمەسە ەكەن» دەيدى بوزتورعاي كوشەسىنىڭ تۇرعىنى گ.جاناباەۆا استانا اكىمدىگىنىڭ سايتىنداعى «حالىقتىق باقىلاۋعا» جازعان حاتىندا.
تۇرعىن ءۇي كەشەندەرىنە كىرۋ – مۇڭ
استانانىڭ كوشەلەرىندەگى جولداردى ايتتىق. ال تۇرعىن ءۇي كەشەندەرى اۋلاسىنداعى جولدار قانداي كۇيدە؟ «ءبىر اپام, ءبىر اپامنان دا وتكەن سوراقى» دەمەكشى, ەلورداداعى كەيبىر تۇرعىن ءۇي كەشەندەرىنىڭ اۋلاسىنا كوكتەم, كۇز ايلارىندا كىرۋ – ۇلكەن قيامەت-قايىم. ءسوزىمىز جالاڭ بولماس ءۇشىن ناقتى مىسال كەلتىرە كەتەيىك. احمەت بايتۇرسىنوۆ كوشەسىنىڭ بويىندا ورنالاسقان «سكازوچنىي مير» تۇرعىن ءۇي كەشەنىنىڭ ماڭىنا قازىر بارساڭىز, اياعىڭىزدى مىڭ باتپان بالشىقتان الىپ جۇرە المايتىنىڭىزعا ءبىز كەپىل. وسىعان ىرگەلەس بوي كوتەرگەن «جانۇيا» تۇرعىن ءۇي كەشەنىنە قونىستانۋشىلار دا كوكتەم شىعا بالشىققا باتىپ جاتقاندارى. اسىرەسە, سول ماڭايدا ورنالاسقان №72 ورتا مەكتەبىنە قاتىنايتىن وقۋشىلارعا بۇل وتە قيىن ءتيىپ جاتىر. بۇل تۇرعىن ءۇي كەشەندەرىنە قاتىنايتىن جولدار اسفالتتالعانىمەن, ونىڭ جانىنان جۇرگىنشى جولداردىڭ ءبىراز بولىگىنە اسفالت توسەلمەگەن. سونداي-اق, تۇرعىن ءۇي كەشەندەرى اۋلاسىندا شۇڭقىر مەن ويىعى كوپ جولدار دا تۇرعىندارعا قاتىناستى قيىنداتىپ تۇر.
بيىل قاي كوشەنىڭ جولدارى جوندەلەدى؟
استاناداعى جولداردىڭ احۋالىن جىپكە ءتىزىپ شىققانننان كەيىن اۆتوموبيل جولدارى باسقارماسىنا حابارلاسىپ, بيىلعى جول جوندەۋ جوسپارىمەن تانىستىرۋىن وتىنگەن ەدىك. وبالى نەشىك, اتالمىش باسقارما ءبىزدىڭ بۇل ءوتىنىشىمىزدى لەزدە ورىنداپ, بيىل جوندەلەتىن جولداردىڭ ءتىزىمىن, بيىلعى اتقارىلاتىن جۇمىستىڭ جوسپارىن نازارىمىزعا ۇسىندى.
سونىمەن, باسقارمانىڭ ءمالىمەتىنە قاراعاندا, 2016 جىلى 15,8 شاقىرىم جول جاڭادان سالىنباقشى. ەكى شاقىرىمعا جۋىق جول قايتادان جاڭارتىلادى. ال 8,16 شاقىرىمعا ورتاشا جوندەۋ جۇمىستارىن جۇرگىزۋ جوسپارلانعان. كىشى اينالما جولدار اياسىندا م.جۇماباەۆ كوشەسىنەن ابىلاي حان داڭعىلىنا دەيىنگى №14 كوشەنى جانە قورعالجىن تاس جولىنان ن.تىلەنديەۆ داڭعىلىنا دەيىنگى ش.بەيسەكوۆا كوشەسىن اباتتاندىرۋ جۇمىستارى جالعاستىرىلادى ەكەن. سونداي-اق, ش. بەيسەكوۆا كوشەسىنەن تۇران داڭعىلى كوشەسىنە دەيىنگى سارايشىق كوشەسىن سالۋ جالعاستىرىلماق. ش.بەيسەكوۆا كوشەسىندە 5-ەنگىزىلىمنىڭ جىلۋ جەلىسىن سالۋ بويىنشا جۇمىستاردى باستاۋ بيىلعا جوسپارلانىپ وتىرسا كەرەك.
بيىل ەكسپو-2017 كورمەسىنە دايىندىق جىلى ەكەنى بەلگىلى. وسى ايتۋلى كورمەگە دايىندىق اياسىندا جاڭادان جەتى كوشە سالۋ جوسپارلانعان. ونىڭ ءبىرىنشىسى №26 كوشەدەن №27 كوشەگە دەيىنگى ساۋران كوشەسى بولسا, ەكىنشىسى ميرزويان كوشەسىنەن جاڭا تەمىر جول ۆوكزالىنا دەيىنگى №41 جانە №42 كوشەلەر. قالعان جاڭا جولدار قۇرىلىسى №41 كوشەدەن ش.قالداياقوۆ كوشەسىنە دەيىنگى ا82, ا62 كوشەلەرىندە جۇرەدى. بايانتاۋ كوشەسىندە 4-ەنگىزىلىمدەگى جىلۋ جەلىسى سالىنباق.
قالانىڭ اۆتوموبيل جولدارىنىڭ قىزمەتىن قامتاماسىز ەتۋ باعدارلاماسى بويىنشا بيىل ب.مومىشۇلى داڭعىلىنان ا.بايتۇرسىنوۆ كوشەسىنە دەيىنگى تاۋەلسىزدىك بويىندا, كەرەي مەن جانىبەك حاندارى كوشەسىنەن حۋسەين بەن تالالعا دەيىنگى ورىنبور كوشەسىندە, ءا.بوكەيحان, ا.باراەۆ كوشەسىندە, سارىارقا داڭعىلىنان ك.كۇمىسبەكوۆكە دەيىنگى بوگەنباي باتىر داڭعىلىندا ورتاشا جوندەۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلمەكشى. «رامستور» ءسۇ اۋدانىنداعى كوپىر دە ورتاشا جوندەۋدەن وتەدى. بۇعان قوسا, قابانباي باتىر داڭعىلى, تاۋەلسىزدىكتەن تاحا حۋسەينگە دەيىنگى تاشەنوۆ كوشەسى, ق.ساتپاەۆتان ق.مۇنايتپاسوۆقا دەيىنگى اۋماقتاعى پەتروۆ كوشەلەرى دە ورتاشا جوندەۋدەن وتەدى. بۇل جوسپارعا قوسىمشا ينجەنەرلىك جەلىلەر قۇرىلىسى بويىنشا دا ارنايى جۇمىس جوباسى جاسالعان.
جالپى, باسقارمانىڭ بيىلعى جۇمىس جوسپارى اۋقىمدى. الدىن الا جاسالعان جوسپار ساتىمەن جۇزەگە اسىرىلسا, ەلوردانىڭ سيقىن كەتىرگەن جولدار قالىپقا كەلىپ قالار دەپ ۇمىتتەنەمىز.
مەڭدوللا شامۇراتوۆ
ماتەريالدى “استانا اقشامى” گازەتىنىڭ astana-akshamy.kz رەسمي سايتىنا سىلتەمە جاساعاندا عانا پايدالانۋعا رۇقسات ەتىلەدى.
