Astana – ıskerlık turizm ainasy

Bas qalamyzda ıskerlık turizm türı jaqsy damyǧan. Astana elordaǧa ainalǧaly berı, ıskerlık turizmnıŋ negızın qūraityn türlı resmi ıssaparlar, halyqaralyq jiyndar, ırı forumdar ötkızetın eŋ ırı jäne tanymal halyqaralyq ortalyqtardyŋ bırı retınde belgılı boldy. Qalamyzda turizmnıŋ būl türıne qajettı barlyq infraqūrylym bar.

2023 jyly Astanada 350-den astam ıskerlık, sporttyq jäne mädeni ıs-şaralar ötkızıldı. Turisterdıŋ jailylyǧy  üşın Astana damu ortalyǧy «Visit Astana» serıktestık baǧdarlamasyn jüzege asyruda. Bügıngı taŋda būl baǧdarlamanyŋ 60-tan astam serıktesı bar. Būl qonaq üiler, meiramhanalar, turoperatorlar, qyzmet körsetu men qamtamasyz etudıŋ joǧary deŋgeiıne kepıldık beretın attraksiondar, muzeiler men körme alaŋdary bar.

Ötken jyldyŋ qorytyndysy boiynşa elordadaǧy turister sany 2022 jylmen salystyrǧanda 12 paiyzǧa ösıp, 1,3 million­nan astam adamdy qūrady. ­Turis­tık saparlar boiyn­şa bırınşı orynda Resei, odan keiın Qytai, Türkiia, Germaniia, Özbekstan, AQŞ jäne t.b. qūraidy. Äue jolymen jolauşylar tasymaly 2023 jylǧa qarai 7,5 million adamdy qūrap, 25 paiyzǧa östı. 2023 jylǧa temırjol tasymaly şamamen 5,5 mln adamdy qūrap, 4 paiyzǧa östı. Negızgı ösım äue kölıgınde tırkeldı, mūnda 23 äue kompaniiasy 13 el men 30 baǧytqa tıkelei halyqaralyq reisterdı oryndaidy. 79 elmen vizasyz rejim qalpyna keltırıldı. ­Qazaqstanda būl salanyŋ jyldyq naryq kölemı şamamen $1,5 mlrd qūraidy eken.

Qalada barlyǧy 9283 nömırden tūratyn 229 qonaq üi jäne 70 ırı turistık ortalyq bar. Būl teatrlar, mūrajailar, saiabaqtar, demalys jäne sauda ortalyqtary, 2100-den astam qoǧamdyq tamaqtanu oryndary, sonymen bırge  2 turistık aqparattyq düŋgırşek jūmys ısteidı. Ekı deŋgeilı «Red Bus» ekskursiialyq avtobusy jüredı, CityPass bıryŋǧai turistık kartasy turisterge öte qolaily, al Astananyŋ turisterge tartymdy 168 körıktı jerlerıne audio turlar bar.

Emdık turizm eldı tarta ma?

«Elorda turizmın damytudyŋ taǧy bır basym baǧytyna emdık turizm ainaldy. Qalada JCI halyqaralyq sapa standarty boiynşa akkredittelgen jetı  emhana bar. Eldegı medisinalyq turizmnıŋ negızın qūraityn basty baǧyttary bar. Atap aitqanda onkologiiany emdeu. Būl rette būl ısık prosesın toqtatuǧa, oşaqty joiuǧa, aurudyŋ taraluyn, metastaz ben asqynulardy boldyrmauǧa, nauqastyŋ ömır süru sapasyn jaqsartuǧa baǧyttalǧan şaralar keşenı ūsynylady. Jürek-qan tamyr­lary aurularyn hirurgiialyq emdeumen ainalysatyn kardio­hirurgiia medisina salasy da turistık medisinanyŋ köş basynda tūr. Neirohirurgiia, reproduktivtı medisina, ortopediia jäne travmatologiia, stomatologiialyq qyzmetter sapasy jaǧynan ozyq, baǧasy qoljetımdı bolǧandyqtan şeteldıkterdıŋ sūranysyna ie boluda.

Astanada balalardy oŋaltu salasy jaqsy jolǧa qoiylǧan. Ärtürlı fizikalyq, psihologiialyq nemese äleumettık şekteulerı bar balalardyŋ funksionaldyǧyn qalpyna keltıruge jäne damytuǧa baǧyttalǧan medisina salasy retınde damuda.

2024 jyly Astana qalasynyŋ «UMIT» halyqaralyq Tomo­terapiia Onkologiialyq ortalyǧynda RADIXACT (Radikzakt) ultra zamanaui bıregei keşenı paida boldy. Būl Ig-IMRT säulelık terapiiasyn jürgızuge arnalǧan TomoTherapy platformasynyŋ jaŋa buyny. Qazırgı uaqytta radixact älemnıŋ bırneşe onkologiialyq ortalyqtarynda ǧana bar.

Radixact bıregei ultra jyldam köp japyraqty kollimatordyŋ arqasynda synyptaǧy eŋ jaqsy klinikalyq nätijelerdı jäne joǧary konformdy jäne bırtektı säulelenudı körsetedı. Radixact jüiesı ısıktı säulelendıru arqyly qalypty, sau tınderdı saqtaidy.

Qaterlı ısıktıŋ barlyq türlerın qamtityn jyl saiynǧy em aurular boiynşa Ǧylymi-zertteu ortalyǧy Qazaqstannyŋ barlyq aimaqtarynan jäne TMD elderınen 9000-nan astam pasientterdı qabyldaidy.

Ūlttyq neirohirurgiia ortalyǧy JCI (Joint Commission International, AQŞ) akkreditasiiasynan ötken Ortalyq Aziiadaǧy jetekşı klinikalardyŋ bırı bolyp tabylady jäne neirohirurgiia salasyndaǧy zamanaui diagnostikalyq, emdeu, hirurgiialyq jäne oŋaltu qyzmetterınıŋ tolyq keşenın ūsynady. Ana men bala ortalyǧy – akuşerlık, ginekologiia, urologiia, pediatriia, neonatologiia, EKO jäne balalar hirurgiiasy salasyndaǧy Qazaqstandaǧy eŋ ırı köpsalaly auruhana.

Bızdıŋ emhanalar zamanaui qūral-jabdyqtarmen jabdyqtalǧan jäne joǧary bılıktı mamandardan qūralǧan. Sondai-aq, medisinalyq turizmdı damytu jäne medisinalyq ūiymdar men turizm sektory ökılderın bırıktıru üşın qazırgı uaqytta onyŋ qūramyna 46 emhana men medisinalyq ūiym kıretın «Qazaqstandyq medisinalyq turizm qauymdastyǧy» qūryldy.

ELORDA ainalasy turisterge tola ma?

Astana qalasynyŋ ırgesındegı audandarda  agroturizmnıŋ damuyna barlyq mümkındık bar.  Būl öŋırdıŋ äsem tabiǧatyna qosa, bie bailap, qoi örgızgen auyldy jäne egınşılıktı näsıp etken şarualyqty bırıktıretın turizmnıŋ erekşe türı. Astananyŋ ainalasynda ornalasqan eldı-mekender, ūzap ketseŋız soltüstık bölıgınde ornalasqan Aqmola oblysy özınıŋ aluan türlı landşaftynyŋ, tabiǧi resurstarynyŋ bailyǧynyŋ jäne dästürlı auyl mädenie­tınıŋ arqasynda agroturizmdı damytu üşın tamaşa jaǧdai jasaidy.

Aqmola agroturizmın keleşegı zor baǧytqa ainaldyratyn bırneşe aspektılerdı qarastyraiyq.

Aqmola oblysynyŋ aumaǧynda ornalasqan Qorǧaljyn memlekettık tabiǧi qoryǧy, «Burabai» jäne «Kökşetau», «Būiratau» memlekettık ūlttyq tabiǧi parkterı, Būlandy, Ereimentau jäne Atbasar memlekettık tabiǧi qoryqtary ekologiialyq turizmnıŋ altyn qory deuge bolady.

Seksen kölı jarqyraǧan Kökşe öŋırı, şeksız dalasy men şöbı beluardan keletın bökterlerı köz tartady. Turis­ter ülkendı-kışılı töbeler men  jartasty şatqaldardy aralap, balyǧy şorşyǧan kölderge qarmaq salyp, qalyŋ orman, nu toǧaida özenderdıŋ qamys­ty jaǧalaularynda demalyp taza tabiǧattyŋ sūlulyǧyna taŋdana alady.

Bıraq mūnyŋ bärı attylynyŋ aiaǧy jetetınderge ǧana būiy­ryp tūr. Qaladaǧy syrtqy, ışkı turizmnıŋ soiylyn soǧyp jürgen 28 aimaqtyq jäne 60 astanalyq turoperatordyŋ on şaqtysy ǧana Aqmola oblysynda belsendı jūmys ısteidı.

Asa köŋıl bölınbegen soŋ, būl öŋırlerde turizm salasyn basqaru da, qarajatty bölu de aitarlyqtai erekşelenedı. Aqköl, Zerendı jäne Burabaiǧa  qūiylǧan qomaqty qarjynyŋ negızınde astanalyqtarǧa tanymal bolsa, ırgedegı Ereimentauǧa jetu qiyn. Iаǧni būl öŋırge saiahat  ıs jüzınde qoldau tappaidy. Sondai-aq astana ainalasyndaǧy şaǧyn kölder barşa qalalyqtardyŋ ortaq igılıgıne ainalmai tūr.

Qazaqstandyq auylşarua­şylyq jäne auyldyq turizm qauymdastyǧy men «Kazakh Tourism» ŪK sarapşylarynyŋ pıkırınşe, agroturizmdı damytu üşın auyl şaruaşylyǧy maqsatyndaǧy jerlerge qonaq üiler saluǧa tyiym salu qonaq üi jüiesın damytudaǧy mäselelerdıŋ bırı bolyp tabylady eken. Qarapaiym astanalyq qala töŋıregınde demalǧysy kelse, aldymen qaida bararyn bılmei  daǧdarady. Äleuettı turisterdıŋ ainaladaǧy qoljetımdı demalys oryndary, qyzmet türlerı men turistık turlar turaly özektı aqparatty taba almaityndyǧy eşkımdı taŋ qaldyrmaidy.

Būǧan auyldyq jerlerdegı turoperatorlar men turis­tık qyz­met körsetuşıler arasyndaǧy yntymaqtastyqtyŋ joqtyǧy da äser etude. Köp­şılıkke qoljetımdı trassalar men turistık marşruttardyŋ köpşılıgınen turoperatorlar beihabar. Sondyqtan saiahatşylar özdıgınen barsa joldan adasady, jaqsy jer dep barsa, qolaily jaǧdai jasalmaǧan,  säikesınşe jabdyqtalmaǧan bolyp şyǧady. Onyŋ üstıne astanalyqtarǧa qoljetımdı ekı jaz aiy bolsa, onyŋ özınde ört qaupıne bailanysty keibır baǧyttardyŋ sany da azaiady. Erekşe qorǧalatyn tabiǧi aumaqtarǧa baru üşın tölem jüiesı de öte kürdelı. Ainalyp kelgende mūndai öŋırdıŋ ädemı tabiǧaty tiısınşe nasihattalmai, turisterge jaǧdai jasalmai, jergılıktı tūrǧyndarǧa da paidasy az, turoperatorlarǧa da tiımsız bolyp qalady.

IRGEDEGI KÖRIKTI MEKENDERGE BARA MA?

Degenmen, turister arasynda Burabai, Zerendı, Aqköl, Qorǧaljyn jäne ­Erei­mentaudaǧy «Sokolinye gory» eŋ tanymal baǧyt bolyp tabylady.

Ortalyq Aziianyŋ Euraziia­lyq qorynyŋ (OAEQ) Chevron kompaniiasymen serıktestıgınıŋ «Baitaq jer» jobasy Aqmola oblysyndaǧy auyl turizmınıŋ bıregei mümkındıkterımen tanystyruda bırşama jūmystar jürgızude.

«Baitaq jer» jobasy Aqmola oblysynyŋ äleumettık-ekonomikalyq damuynda şeşuşı röl atqara alatyn auyldyq, ekologiialyq jäne agroturizmdı ılgerıletuge baǧyttalǧan.

Joba eko, etno jäne agroturizm salasyndaǧy käsıpkerlıktı qoldau arqyly auyldyq jerlerdegı halyqtyŋ ekonomikalyq mäselelerın şeşuge  baǧyttalǧan. Osy baǧdarlama aiasynda turister üşın tartymdy bırneşe oryndardy qaperge aluǧa bolady.  Zerendıde ornalasqan qonaq üiler, balalar lagerı qalalyqtarǧa jaqsy tanys. Aqköl, Qorǧaljyn audandarynda da demalys bazasy jūmys ısteude. Selinograd audany Aqmol kentınıŋ etno­auylyna, Qorǧaljyn audanynda «Keremet jol» atpen seiıldeu, Ereimentau maŋyndaǧy «Toiǧanköl» balyq aulau klubynda tūqy aulau, Aqköl audanynda ornalasqan «Qyzyl kenşı» forel şaruaşylyǧynda balyq aulau turlary dästürlı demalys künderıne ainalyp keledı.

Astanaǧa jaqyn, joly jaqsy öŋırdıŋ bırı – Baianauyl. Astanalyqtardyŋ köbı Jasybai kölınde bolyp, Sabyndy kölde şomylyp, Toraiǧyr suyna süisınıp, ormanyn da aralap kördı. Turizmnıŋ tarihi-tanymdyq, ziiarattyq maǧynasyna män berseŋız, Jasybai kölınıŋ batysynda ornalasqan Qoŋyr­äulie üŋgırı, Aqtaudyŋ aqtasynan salynǧan Sūltanmahmūt, Jaiau Mūsanyŋ, Būqar Jyraudyŋ kesenelerı osy ölkede.

Baianauyldyŋ kurorttyq aimaǧynda bır mausymda 5 myŋ adam demala alatyn 50-den asa turistık nysan bary anyqtalyp otyr. Tauly ölkede 13 negızgı turistık marşrut jäne 68 körnekı oryn jūmys ısteidı. Byltyr Jasybai demalys aimaǧyna şamamen 120 myŋ adam kelgen.

Būǧan qosa, audanda dene şynyqtyru-sauyqtyru ortalyǧyn aşu közdelgen. Keleşekte audan ortalyǧynda şaŋǧy-rollerlık trassa, şipajai salu, hostelı bar ırı zamanaui janarmai qūiu stansasyn tūrǧyzu siiaqty josparlar da bar.