Jetılgen infraqūrylymy men geografiialyq ornalasuy jaǧynan elorda turizmdı damytuda zor äleuetke ie. Sondyqtan turister üşın qolaily jaǧdai jasai otyryp, Astanany Ortalyq Aziia elderınıŋ tarihi oqiǧalar men ıskerlık haby retınde damytu közdeledı. Elordadaǧy turizm osymen üşınşı jyl qatarynan tūraqty ösu qarqynyn körsetıp keledı. 2023 jyldyŋ 9 aiynda qalaǧa kelgen turister sany aldyŋǧy jylǧa qaraǧanda 17 paiyzǧa artty, iaǧni osy aralyqta Astanaǧa 979 myŋ turist kelgen. Būl rette äue kölıgı arqyly keluşıler sany 28 paiyzǧa, temırjolmen keletınder sany 17 paiyzǧa köbeigen.
QR turistık salany damytu Tūjyrymdamasyna säikes Astana elımızdıŋ saiasi, äkımşılık, ıskerlık jäne mädeni ortalyǧy bolyp sanalady. Qala äkımdıgınıŋ İnvestisiialar jäne käsıpkerlıktı damytu basqarmasynyŋ turizmdı damytu bölımınıŋ basşysy Ömırūzaq Tıleujannyŋ aituynşa, bas qalada turizmdı damytudyŋ bırneşe negızgı baǧyttary belgılengen. Atap aitqanda, būǧan maŋyzdy oqiǧalar ötkızu, ıskerlık baǧytty (MICE-turizm), medisinalyq turizmdı damytu, Astana brendın qalyptastyru, qajettı barlyq infraqūrylymdy qūru jäne servis sapasyn arttyru jatady.
– Byltyr 9 aida elordaǧa at basyn būrǧan turisterdıŋ 759 myŋnan astamy – el azamattary bolsa, qalǧan 220 myŋy şeteldıkter boldy. Astanada turister üşın qajettı jaǧdai jasalǧan. Qalada barlyǧy 229 qonaqüi, 68 ırı turistık nysan, iaǧni teatrlar, muzeiler, parkter men sauda üilerı bar. Sonymen qatar turister üşın qajet 2 myŋnan astam qoǧamdyq tamaqtanu oryndary, «Nūrsūltan Nazarbaev» halyqaralyq äuejaiy men «Astana-Bäiterek» monumentı janynda kerek mälımetterdı beretın 2 aqparattyq düŋgırşek, jaiau jürgınşılerge baǧyt berudıŋ bıryŋǧai jüiesı jūmys ısteidı. Soǧan qosa MICE, medisinalyq jäne maŋyzdy oqiǧalar baǧytyn damytu üşın Astananyŋ negızgı turistık nysandarynyŋ qataryna 10-nan astam körme, kongress-ortalyqtar, konserttık zaldar, sport keşenderı jäne 7 JCI medisinalyq klinika engızılgen, – deidı atalǧan bölım basşysy.
Elorda nesımen tartymdy?
Osy salany baqylap otyrǧan mamandar pıkırınşe, Astanaǧa köbı ıskerlık saparmen keledı. Būl rette qala türlı halyqaralyq forumdar, kongrester, sammitter ötkızıletın alaŋ retınde maŋyzdy röl oinaidy. Sonymen qatar turister üşın qalada ötetın mädeni jäne tarihi oqiǧalar da qyzyǧuşylyq tudyrady. Sebebı elordada konsertter men festivalder, körmeler jiı ūiymdastyrylady. Solardyŋ ışınde byltyr qyrküiekte oiyn-sauyq halyqaralyq festivalı – Comic Con Astana ıs-şarasy este qalarlyqtai deŋgeide öttı. Oǧan 80 myŋnan astam adam qatysty.
– Maŋyzdy oqiǧalar jäne ıskerlık turizmnıŋ damuy sözsız elordanyŋ geosaiasi tūrǧyda sättı ornalasuyna bailanysty, Astana Euraziianyŋ qaq jüregınde ornalasqan. Oǧan barlyq kölık türımen jetu öte yŋǧaily. Qalada kez kelgen ırı nemese maŋyzdy ıs-şaralardy ötkızuge arnalǧan köpfunksionaldy kongress-ortalyqtardyŋ köptıgı ony turister üşın tartymdy ete tüsedı. Mūndai ortalyqtarda älemdık deŋgeidegı öner jūldyzdarynan bastap, saiasi jäne ekonomikalyq forumdar ökılderın ūialmai qarsy aluǧa bolady. Bügıngı taŋda 30 baǧyt boiynşa älemnıŋ 15 elıne 24 äuekompaniiasymen halyqaralyq tıkelei reister qatynaidy, 78 elge vizasyz rejim engızıldı, – deidı Ö.Tıleujan.
Astana 2016 jyldan berı (ICCA) halyqaralyq Kongrester men konferensiialar qauymdastyǧy qūramyna kıredı jäne ıs-şaralar ötkızu jaǧynan TMD elderı arasynda turizm boiynşa halyqaralyq reitingte üşınşı orynda tūr. ICCA qūramyna ötu qalanyŋ halyqaralyq märtebesın arttyryp qana qoimai, onyŋ damu äleuetın köterdı. Mäselen, Astana EXPO-2017 halyqaralyq körmesınıŋ, IýNHTŪ 8-jahandyq sammitınıŋ, 27 düniejüzılık kardiovaskuliary jäne torakaldy hirurgter qauymdastyǧy kongresınıŋ, Topyraq mehanikasy jäne geotehnika boiynşa 17-Aziia öŋırlık konferensiiasynyŋ jäne INQAAHE konferensiiasynyŋ ötuı – sonyŋ aiǧaǧy.
Elordaǧa baǧyt alatyn turisterdıŋ eŋ köbı Reseiden keledı, mäselen, byltyr 9 aida qalaǧa osy elden 106 myŋnan astam turist kelse, 2022 jyl boiyna olardyŋ 136 myŋy kelıp, qonaq bolǧan. Odan keiıngı orynda qytailyqtar, byltyr soŋǧy üş aidy qospaǧan qalǧan uaqytta 14 myŋnan astam qytailyq Qazaqstanǧa kelgen. Sodan soŋǧy oryndarda Germaniia, Özbekstan, Türkiia, AQŞ elderınıŋ azamattary basqalardan köbırek kelgen. Jylyna ekı-üş myŋdai adam Ūlybritaniia, İspaniia, Belarus, Ukraina elderınen kelıp, elordanyŋ turisterınıŋ qataryn tolyqtyrady.
Salany ösıretın jobalar
Elordada ıskerlık turizm industriiasyn damytu jäne ıs-şaralar ötkızu men olarǧa investor tartu maqsatynda salalyq qauymdastyqtar men korporativtık sektor ökılderımen bırge Ärıptestık baǧdarlamasy jüzege asyrylady. Oǧan 90-nan astam kompaniia qatysady. Sonymen bırge Astana qalasynyŋ brendın damytuǧa yqpal etetın ıs-şaralardy ūiymdastyruşylardy qoldau Baǧdarlamasy da ıske asyryluda. Byltyr Astanada 350-den astam ıskerlık, sport jäne mädeni baǧyttaǧy ıs-şaralar ötkızılgen.
– Ūsynylatyn turistık qyzmetter sapasyn jaqsartu baǧytynda da josparly jūmystar jürgızılude. Mäselen, turisterdıŋ qalamyzdaǧy jailylyǧy üşın jaǧdai jasauǧa baǧyttalǧan «Visit Astana» ärıptestık baǧdarlamasy bar. Qazırgı taŋda baǧdarlama boiynşa 60-tan astam serıktes osyǧan jūmyldyrylǧan. Olar – qyzmetter men ony körsetudıŋ joǧary sapasyn ūsynuǧa kepıldık beretın qonaqüiler, meiramhanalar, turistık operatorlar, körnektı oryndar. Visit Astana baǧdarlamasyn respublikalyq «Sapa belgısı» baǧdarlamasy moiyndaǧan. Jyl saiyn qonaqüiler, meiramhanalar, gospitaldar men meiırgerlık servis sapasyn arttyru, gid-ekskursovodtardy daiyndau boiynşa kurstar ötkızıledı. Barlyǧy 100-den astam gid-ekskursovod pen 600-den köp qonaqüiler, meiramhanalar jäne medisinalyq mekemeler qyzmetkerlerı oqytyldy, – deidı sala mamany.
Medisinalyq turizm – basym baǧyt
Qalamyzdyŋ turizmın damytudaǧy erekşe basymdyq berıletın sala – medisina. Elordada bügınde halyqaralyq JCI sapa standartymen akkredittelgen 7 klinika bar. Şeteldıkter Astanaǧa negızınen kardiohirurgiia, neirohirurgiia, stomatologiia, plastikalyq hirurgiia jäne onkologiia boiynşa em aluǧa jiı keledı.
– Elorda medisinasyn şeteldık azamattar basqa eldermen salystyrǧanda sapaly qyzmetı ärı baǧasynyŋ arzan boluymen tiımdı köredı. Onyŋ üstıne bızdıŋ klinikalar zamanaui jabdyqtarmen qamtamasyz etıluı jäne mamandarynyŋ joǧary bılıktılıgı jaǧynan eş elden kem tüspeidı, – deidı bölım basşysy.
Medisinalyq turizmdı odan ärı damytu jäne medisinalyq ūiymdar men turistık sala ökılderın bırıktıru üşın Qazaqstan medisinalyq turizmı qauymdastyǧy qūryldy, oǧan bügınde 48 klinika men medisinalyq ūiym kırdı.
Soǧan qosa marketingtık qyzmet aiasynda Astana qalasynyŋ brendın sifrlyq keŋıstıkte damytu qolǧa alynuda. Visit Astana turistık saitynda turisterge qajettı aqparattardyŋ bärı bar, sonymen qatar Instagram, Tik Tok, Facebook, YouTube siiaqty äleumettık jelıler arqyly da täulık boiyna köptegen mälımetter aluǧa bolady. Biyl sifrlyq keŋıstıkte TMD, Türkiia, BAÄ, Ündıstan jäne bırqatar Europa elderınen 20 millionǧa juyq adam qamtyldy. Qalada qysqy turizmdı damytu üşın jyl saiyn «Būrqasyn-2023» festivalı, qysqy järmeŋkeler men syrǧanaqtar jäne basqa da ıs-şaralar ūiymdastyrylady.
Ekonomikalyq tiımdılıgı nede?
Byltyr alǧaşqy jartyjyldyqta ekonomikanyŋ tamaqtanu, qonaqüilerde tūru, sonymen qatar demalys pen oiyn-sauyq mädenietı boiynşa salalarynan tüsetın kırıs Astana qalasynyŋ Öŋırlık ışkı önımderı ülesınde 2 paiyzdy (92,5 mlrd tg) qūrady. Turizmnıŋ damuy jaŋa jūmys oryndarynyŋ aşyluyna da septık etedı. Ötken jyly 9 aida qaladaǧy tamaqtanu jäne qonaqüilerde tūru qyzmetterı boiynşa 22,5 myŋ adam jūmyspen qamtylǧan, al mädeniet, oiyn-sauyq jäne demalys salasynda 15,5 myŋ adam jūmysqa ornalastyrylǧan. Jyldyŋ qorytyndysy boiynşa şeteldıkterge salynǧan turistık salymdar (bed tax) biudjetke 79,9 million teŋge kırıs äkelgen.
Qorytyndylai kele, Astananyŋ şeteldık turister üşın tartymdylyǧyn arttyruda eŋ aldymen elordanyŋ halyqaralyq deŋgeidegı maŋyzdy jiyndardyŋ alaŋyna ainaluy maŋyzdy röl oinaitynyn aita ketu kerek. Sonymen qatar medisinalyq turizmnıŋ de damuyna zor mümkındıkter bar. Sol sebeptı bolaşaqta bırtındep bas qalamyzdy turisterdıŋ tek osy ekı maqsatta ǧana jyl boiyna at basyn būratyn baǧytyna ainaluymen şektelmei, mädeni eskertkışterımız jäne qysqy turizmdı damytu arqyly da onyŋ aiasyn keŋeituge jūmystar qarqyndy jürgızıluı kerek.
