Elordadaǧy eŋselı öner ordasynyŋ bırı – «Astana Operada» qazaq baletınıŋ biık talǧamyn, joǧary deŋgeiın körsetetın jandar – teatrdaǧy balet truppasynyŋ jetekşı solisterı. Sonyŋ bırı – Baqtiiar ADAMJAN. Ol balettıŋ bügını, bolaşaǧy jaiynda oiymen bölıstı.
– «Qazaq baletı eşkımnen kem emes, älemdık deŋgeidegı öner tarlandarymen talasa alady» degen pıkırıŋızdı ılgerıde aityp edıŋız, osyǧan alyp-qosaryŋyz bar ma?
– Ol ras. Menımen bır sahnada öner körsetetın ärıptesterımnıŋ barlyǧy – şetınen myqty käsıbi mamandar. Şeberlıgı myqty mamandarmen jūmys ısteu köŋılge quanyş ūialatady. Mysaly, elımızde tūŋǧyş ret «Astana Opera» sahnasynda İrji Kiliannyŋ «Kışkentai ölım» bır aktılı baletın elordalyqtar men qala qonaqtary tamaşalady. Mūndai tuyndynyŋ sahnamyzda qoiyluy – qazaq mädenietındegı airyqşa oqiǧa. Būl balettıŋ basty erekşelıgı sol – spektaklde türlı tüstı kiımder men bezendıru, dekorasiia joq, klassikalyq tüs – aq pen qaranyŋ aralasuy arqyly taza horeografiiaǧa negızdelgen. Ilgerıde astanalyq jurnalisterge arnalǧan baspasöz mäslihatyna qatysqan Niderland bi teatrynyŋ baletmeisterı ärı premerı Stefan Jeromskii İrji Kiliannyŋ kömekşısı bolǧan eken.
– Niderland baletmeisterımen jūmys ısteu ūnady ma, önerdegı dostyq qarym-qatynastyŋ bererı köp pe?
– Maǧan Stefan Jeromskiimen jūmys ısteu erekşe äser ettı. Mūnda muzykanyŋ notalarymen üilesken horeografiia bar, ärbır bişınıŋ mümkındıgın aşyp, Kiliannyŋ horeografiiasy arqyly qazaq sahnasynyŋ körermenderın taŋǧaldyru, tamsantu – bız sekıldı öner ielerı üşın zor märtebe. Ärtısterdıŋ bi barysyndaǧy bır-bırıne beiımı, ūjymdasa eŋbek etuı – S.Jeromskiidıŋ asqan şeberlıgınıŋ arqasy. Är bişınıŋ erekşe qyry aşyldy dese bolady. Sebebı horeografiiany muzykaǧa beiımdeu, oǧan fizikalyq tūrǧydan daiyn bolu, körermenge emosiia arqyly äserlı etu oŋai emes. Būl jerde mahabbatty kışıgırım ölım dep adamǧa türlı äserın astarlap körsetedı, ony sahnada körsetu naǧyz şeberlerdıŋ ǧana qolynan keler dünie eken. Är notaǧa qoiylǧan ıs-qimyl bar, odan säl keşıgetın bolsaq, kelesı notadaǧy qimyldarǧa tıpten ılese almaisyŋ – qoiylym osynysymen erekşelenedı dep aitar edım. Bişıler qatar tūrǧanda ündestık kerek, aldyŋǧy jaqtaǧy, arttaǧy, qatardaǧy adamdarmen jıtı bailanysta bolyp, ūjymdasa atqaratyn qimyl-qozǧalys köp kezdesetındıkten, tıptı tynysymyzǧa deiın bırdei boluy öte maŋyzdy. Jetekşı balet solisı osy ortaq tärtıpke, ışkı üilesımge sai bileuı tiıs. Jūdyryqtai jūmylyp, bırlese äreket etkennıŋ, ūjymdyq eren eŋbektıŋ arqasynda osyndai tyŋ, tamaşa dünieler qazaq sahnasynda düniege kele bermek degen oidamyn. Būl balet – men degen qanşama alpauyt teatrlardyŋ enşısıne bailanbaǧan, sahnasynda qoiylmaǧan tuyndy. Şetelde qanşa ret boldym, tıptı europalyq teatrlar qoia almaǧan būl tuyndynyŋ elımızde körsetıluı – bızge berılgen baq, sättı jeŋıs. Jalpy bızdıŋ kez kelgen şyǧarmamyzdy älemnıŋ qai elınde qoisa da joǧary baǧaǧa, körermenderdıŋ zor yqylasyna ie bolary sözsız. Tıptı janküierlerı de köptep tabylaryna bek senımdımın. Qatarynan bes ret halyqaralyq baiqauda jüldelı orynǧa ie bolǧan teatr ärtısterınıŋ jarnamasy jer jaryp, älemnıŋ tükpır-tükpırınen belsendı körermennıŋ köbeigenı – bız üşın maqtanyş, zor märtebe.
– Bolaşaqta ızıŋızden eretın şäkırtterdı tärbieleu oiyŋyzda bar ma?
– Qazaq baletındegı özındık qoltaŋbammen, täjıribemmen, būiyrsa, bölıskım keledı, jastarǧa bılgenımdı üiretkım keledı. Onyŋ barlyǧy aldaǧy uaqyttyŋ enşısınde dep oilaimyn.
– Aldaǧy uaqytta qazaq baletınıŋ jarqyn sätterın beineleitın kinokartinalarǧa tüsu turaly ūsynys tüsse, qabyldar ma edıŋız?
– Ärine, ondai ūsynys bolyp jatsa, quana kelıser edım.
– Qazaq baletı būdan da biık deŋgeige jetu üşın ne kerek dep esepteisız?
– Jalpy alǧanda, bız ūlttyq naqyştaǧy balettı, klassikalyq dünielerdı jer jüzıne abyroimen nasihattap jürgen öner ūjymymyz. Aldaǧy qyrküiek aiyna deiın Sankt-Peterburg, Ystanbūl, Sloveniia, Meksika, İspaniia, Niu-Iorkke, qazan aiynda Japoniiaǧa öner saparymen baramyn. Ärı qarai Qytai, İtaliia, Fransiia elderınde öner körsetemın.
– Balet önerı – qazaq üşın tyŋ taqyryp. Osy salaǧa keluıŋızge ne sebep boldy?
– Menı 10 jasymda ata-anam baletke alyp kelıp, qoldau körsettı. Özım Almaty oblysy Saryözek auylynyŋ tumasymyn. Almaty qalasyndaǧy A.Seleznev atyndaǧy horeografiia uchilişesınde oqydym. Abai atyndaǧy memlekettık opera jäne balet teatrynda jūmys ıstedım. 2013 jyldan berı «Astana Opera» sahnasynda öner körsetıp kelemın.
– Özıŋızge eŋ qatty ūnaityn keiıpkerıŋız kım?
– Maǧan eŋ ūnaityn keiıpkerım – Spartak. Ejelgı Sparta turaly syr şertetın şyǧarmadaǧy osy obraz ışkı bolmysy, dünietanymy, jaratylysy jönınen maǧan eŋ jaqyny, eŋ ystyǧy.
– Qandai rölde oinaudy armandaisyz?
– Balettegı eŋ süiektı şyǧarmalarda myqty obrazdardy jetkılıktı somdadym dep esepteimın, oryndaluy tiıs rölderde özımdı laiyqty körsettım dep oilaimyn. Endıgı maqsat – qazaq baletınıŋ biıgın älemdık sahnalarda paş etıp, nasihattai beru.
– Byltyr jaraqattanyp qaldyŋyz, bıraq köp ūzamai ülken sahnaǧa qaita şyqtyŋyz. Önerdegı jankeştılık densaulyǧyŋyzǧa nūqsan keltırgen jerlerı bar ma, jalpy öner joly qūrbandyqty qajet ete me?
– İä, aiaqtyŋ baqai süiegın syndyryp alyp, jaraqattanyp qaldym, bıraq jazylmai jatyp sahnaǧa şyǧuǧa tura keldı. Üş kün qatarynan auyrsynudy basatyn därı ışıp, «Spartaǧa» solai şyǧyp jürdım. Röldı joǧary deŋgeide körsetu kerek boldy. Eşteŋe oŋai kelmeidı, ia densaulyq, ia qazaq baletınıŋ bolaşaǧy degen taŋdau tūrsa, söz joq, balettı taŋdar edım.
– Otbasyŋyz turaly aitsaŋyz. Balaŋyz osy joldy taŋdasa, qūptar ma edıŋız?
– Zaiybym «Astana Opera» teatrynyŋ simfoniialyq orkestrınde fleita aspabynda öner körsetedı. Önerlı otbasymyz. Üş balamyz bar. Önerge jaqyn bolyp ösıp keledı. Balet önerın taŋdasa, qadamyn qūp alamyn degen oidamyn. Sebebı keremet öner ordasynda, ädemı, tatu ūjymda, tamaşa ärıptesterımmen jūmys ıstei jürıp, şynyǧyp, densaulyǧymdy nyǧaitamyn, öz ısımnen läzzat alamyn, sondyqtan jaqsy ortada jürmın dep esepteimın. Balalarym osy joldy taŋdasa, quana qoldar edım.
