Elımızdegı kez kelgen öŋırdıŋ tynys-tırşılıgınde, meilı qala, oblys nemese audan ortalyǧy bolsyn, mäslihattardyŋ alatyn orny erek. Sebebı tūrǧyndardyŋ tūrmysyna qatysty maŋyzdy şeşımder men qūjattardy naq osy jergılıktı ökıldı organ qabyldaidy. Biyl Qazaqstan mäslihattarynyŋ qūrylǧanyna 30 jyl tolyp otyr. Astana bas qala atanyp, qalyptasu kezeŋınde qalalyq mäslihattyŋ II şaqyrylymy jūmys ıstedı. Qazırgı säuletı men däuletı jarasqan elordanyŋ negızı sol jyldary qalandy. Būǧan sol kezdegı Astana mäslihaty deputattarynyŋ qosqan ülesı mol. Sonyŋ bırı – ekonomika ǧylymdarynyŋ doktory Tūrsynbek Ömırzaqov.
Halqymyzda «Tuǧan jerge tuyŋ tık» degen söz bar. Bükıl ömırı keşegı Selinograd, Aqmola, bügıngı Astanamen tyǧyz bailanysta ötıp kele jatqan Tūrsynbek Qazenūly – osy Aqmola öŋırınıŋ tumasy. Äkesı Ūly Otan soǧysynyŋ ardagerı öte eŋbekqor jan edı. Bıraq ǧūmyry kelte bolyp, ūly älı orta mektepte oqyǧanda, ömırden ötıp kettı. Artynda 8 balamen qalǧan anasy perzentterın qanattyǧa qaqtyrmai, tūmsyqtyǧa şoqtyrmai ösırdı. Onyŋ arqasynda balalarynyŋ bärı joǧary bılım alyp, ömırden öz ornyn tapty.
Tuǧan qalanyŋ körkeiuıne qalai üles qosuǧa bolady degen oi ony jiı mazalaityn. Aqyry būǧan jergılıktı ökıldı organ deputaty bolǧanda qol jetkızuge bolady degen toqtamǧa keldı. 1999 jyly mäslihattar sailauyna tüsıp, joly bolyp, deputat atandy. 1999-2007 jyldary – 8 jyl boiy Astana qalasy II jäne III şaqyrylymynyŋ deputaty retınde elordanyŋ örkendeuıne septestı
Biken ana perzentterıne jetken jetıstıgımen toqtamai, būdan da zor biıkterge talpynudy üirettı. Ana aqylymen Tūrsynbek Selinograd auyl şaruaşylyǧy institutyn bıtırgennen keiın ǧylym jolyna tüsıp, V.Lenin atyndaǧy auyl şaruaşylyǧy ǧylymdarynyŋ bükılodaqtyq akademiiasy (VASHNİL) Sıbır bölımşesınıŋ aspiranturasyna tüstı. Kandidattyq dissertasiiasyn qorǧaǧannan keiın tuǧan qalasyna, özı oqyǧan institutqa qaityp oraldy. Eŋbekqorlyq ülgısın äkesı körsetse, aldyna qoiǧan maqsatyna jetu üşın tynbai ärekettenuge ana tärbiesı arqyly keldı. Tūrsynbek Qazenūlynyŋ aituynşa, bügıngı jetken biıgınıŋ negızı sol bala kezınde qalandy. Sondyqtan jetıstıkterın jeke öz basynyŋ jetıstıkterı retınde ǧana emes, ata-anasynyŋ jetıstıgı dep baǧalaidy.
Tuǧan qalanyŋ körkeiuıne qalai üles qosuǧa bolady degen oi ony jiı mazalaityn. Aqyry būǧan jergılıktı ökıldı organ deputaty bolǧanda qol jetkızuge bolady degen toqtamǧa keldı. 1999 jyly mäslihattar sailauyna tüsıp, joly bolyp, deputat atandy. 1999-2007 jyldary – 8 jyl boiy Astana qalasy II jäne III şaqyrylymynyŋ deputaty retınde elordanyŋ örkendeuıne septestı.
Ǧasyrlar toǧysynda, dälırek aitqanda, 1999 jyly jaŋa astananyŋ Bas jospary jobasy tanystyryldy. Soǧan säikes qalanyŋ sol jaǧalauyn damytu qolǧa alyndy. Iаǧni elordanyŋ negızgı qūrylys jūmystary jaŋa äkımşılık ortalyqqa qarai oiysty. Sol jaǧalauda qala körkıne sän qosqan ǧimarattar boi köterdı. Būl qatarda 2002 jyly paidalanuǧa berılıp, Astananyŋ simvolyna ainalǧan «Astana-Bäiterek» monumentın erekşe atap ötuge bolady. Qūrylys jūmystary qarqyn alyp, sol jaǧalauda elordanyŋ Esıl audany aşyldy. Sol jyldary osyǧan qatysty qabyldanǧan barlyq maŋyzdy şeşım men qūjat Astana qalasy II jäne III şaqyrylymy deputattary arqyly öttı.
– Japon säuletşısı Kise Kurokava daiyndaǧan Astana qalasynyŋ Bas jospary qalalyq mäslihatta qabyldanǧan kün menıŋ esımde jaqsy saqtalyp qaldy. Men onda mäslihattyŋ sol kezdegı hatşysy Vladimir Redkokaşinnıŋ tapsyrmasymen qalanyŋ bas qūjatyna saraptama jasadym. Aldyn ala Bas jospardyŋ egjei-tegjeilı jazylǧan bırı 700, ekınşısı 900 bettık ekı papkamen tanysyp şyqtym. Sonyŋ ışınde maǧan qūjattyŋ säulettık bölımı erekşe ūnady. Menı qalanyŋ qalai ösetını, onyŋ qūrylys qarqyny qyzyqtyrdy. Sol Bas jospar boiynşa elorda million tūrǧynǧa 2030 jyly jetuı tiıs edı. Bıraq sol mejege 2017 jyly jetkenımız belgılı. Mende de sol qūjattaǧy demografiialyq körsetkışter boiynşa kümändar tuyndaǧan edı. Sol kezdegı qalalyq mäslihat deputattary da Kurokavanyŋ Bas josparyna tüzetuler men özgerıster engızu boiynşa köp ūsynys aitty, – deidı Tūrsynbek Ömırzaqov.
Tūrsynbek Qazenūly qalalyq mäslihat deputaty kezınde är köpqabatty tūrǧyn üidıŋ parkingı boluy kerek degen pıkırde boldy. Osy mäsele boiynşa mäslihat mınberınen bırneşe ret söz söiledı.
– Parkingsız qala tūnşyǧady, aulalarǧa, köşelerge kölıkter syimaidy. Sondyqtan parkingsız köppäterlı tūrǧyn üi saluǧa rūqsat berılmesın degen ūstanymda boldym. Bıraq «baiaǧy jartas – bır jartas», qazır de parkingsız köpqabatty tūrǧyn üiler salynyp jatyr. Tüsınemın, bälkım, qūrylys saluşyda parking qūrylysyna qarjy jetpeitın şyǧar. Bıraq parking te qalanyŋ maŋyzdy nysany. Onyŋ qūrylysy elordanyŋ abattandyryluymen bailanysty. Osy oraida memlekettıŋ parkingter qūrylysyna qarjy bölıp, osy nysandardy satyp aluy ülken maŋyzǧa ie. Bır jaǧynan parkingterdı salu tūrǧyndardyŋ jailylyǧy üşın de kerek, – deidı elorda mäslihatynyŋ būrynǧy deputaty.
Tūrsynbek Qazenūly 2012-2016 jyldary Parlament Mäjılısınıŋ V şaqyrylymyna deputat bolyp sailandy. Onyŋ aituynşa, sol kezde Astana qalasy mäslihatynda jinaǧan täjıribe köp kömektestı. Tömengı palata mınberınen de ol san aluan mäselenı köterdı. Sonyŋ ışınde jetımder mäselesı de boldy.
– Astana qalasy mäslihatynda bırge jūmys ıstegen barlyq ärıptesıme alǧys aitqym keledı. Men olardan köp närse üirendım. Sol kezdegı deputattar naǧyz tūlǧalar edı. Olarmen bırge qalanyŋ tynys-tırşılıgıne qatysty köp mäselenı şeştık. Sonyŋ ışınde Vladimir Redkokaşin sol uaqyttaǧy mäslihatty öte baiypty, baisaldy qalpymen, asqan bılıgımen basqardy. Mäslihattaǧy ärıptesterım arasynda Nadejda Petuhova medisina, basqa da salalarǧa, qala tırşılıgıne qatysty ūtymdy ūsynystardy aitatyn. Aleksandr Maier öte kreativtı, batyl deputat edı. Ol ünemı özektı mäselelerdı köteretın. Būl kısı siiaqty deputattar köp boluy kerek dep esepteimın. Sebebı bügınderı bilık oryndaryna jaqpaityn söz aitatyn deputattar sirek. Sol uaqytta Astana qalasy äkımınıŋ bırınşı orynbasary bolǧan Sansyzbai Esılovke köp raqmet aitqym keledı. Ol türlı mäsele boiynşa bızdı ylǧi qoldaityn. Sansyzbai Seiıtjanūly barlyq mäselenı jedel şeşetın. Sol uaqytta Bılım basqarmasynyŋ basşysy bolǧan Äsima Bimendinamen köp kezdesıp, pıkırlestım. Mäjılıste de Äsima Temkenqyzymen bırge jūmys ıstedık. Ol tuyndaǧan mäselenıŋ tamyryn döp basyp, onyŋ şeşıluıne baryn salatyn. Bızdıŋ kezımızde mäslihat deputattarynda mümkınşılık bolǧan joq. Qazırgı deputattarda äleumettık jelı sekıldı resurs bar. Bızde ol bolmady, sailauşylarmen kezdesu üşın üilerıne baratynbyz, köşede kezdesetınbız. Bügıngı deputattardyŋ mümkınşılıgı keŋ dep oilaimyn, – deidı Tūrsynbek Ömırzaqov.
Astananyŋ bügıngı damuyna qatysty da onyŋ özındık pıkırlerı bar. Sonyŋ ışınde kölık keptelısı mäselesı tolǧandyrady. Būrynǧy mäslihat deputatynyŋ pıkırınşe, būl mäselenıŋ qazırgı bırden-bır şeşımı – kölık qozǧalysy erejesıne özgerıster engızu.
– Qazır Astana – bır millionnan asa tūrǧyny bar Qazaqstan Respublikasyn älemge tanytatyn eldıŋ bas qalasy. Elorda özın ekonomikalyq, mädeni jäne dıni sipattaǧy jahandyq mäseleler talqylanatyn pıkırtalas alaŋy retınde körsete bıldı. Adam ömırınıŋ är kezeŋınde özınıŋ qyzyǧy bar. Bastysy – öz mındetıŋdı adal atqaru. Mäselen, mäslihat deputaty şeşım qabyldaǧanda, onyŋ artynda Astananyŋ damuy, elorda tūrǧyndarynyŋ taǧdyry tūrǧanyn ūmytpauy kerek. Sol şeşım tūrǧyndarǧa ziian tigızbeuı kerek. Bızdıŋ qalamyz ömır süruge jaily, qonaqtarǧa qyzyqty, jahandyq mäselelerdıŋ şeşıluıne äser etetın ortalyq bolyp tūruy qajet. Jalpy ünemı oŋ nätijelerge jetu üşın jūmys ısteu kerek, – deidı Tūrsynbek Qazenūly.
Amanǧali QALJANOV,
Qūralai MŪRATOVA
