– Baqytjan Äsembekūly, Kölıktegı polisiia departamentı qyzmetınıŋ basym baǧyttary qandai?
– Memleket basşysy Qasym-Jomart Kemelūly «Zaŋ jäne tärtıp» qaǧidatyn qamtamasyz etu jönınde elımızdıŋ qūqyq qorǧau organdarynyŋ qyzmetkerlerıne bırqatar naqty tapsyrmalar berdı. Būl mındetterdı oryndau boiynşa auqymdy ıs-şaralar jürgızılude.
Bızdıŋ jūmysymyz, eŋ aldymen, tiıstı qoǧamdyq qauıpsızdık pen qūqyqtyq tärtıptı qamtamasyz etuge, azamattardyŋ ömırı men konstitusiialyq qūqyqtaryn qorǧauǧa baǧyttalǧan. Qylmysqa qarsy küres, qūqyqbūzuşylyqtardyŋ aldyn alu, qylmystardy ızın suytpai aşu airyqşa basymdyqqa ie. Sondai-aq qyzmet körsetu aumaǧynda profilaktikalyq ıs-şaralar jürgızu, basqa da zaŋǧa qaişy äreketterge tosqauyl qoiu – bızdıŋ basty mındetımız.
– Azamattardyŋ qauıpsızdıgın qamtamasyz etu üşın qandai şaralar qabyldanuda?
– Eŋ bastysy – profilaktika, sondyqtan azamattardyŋ temırjol boiyndaǧy qauıpsızdık erejelerın saqtauy boiynşa keşendı jūmystar atqaryluda. Atap aitqanda, halyqpen jiyndar, jol üstındegı kezdesuler, döŋgelek üstelder, aksiialar, sondai-aq oqu oryndarynda «Temırjol – qauıptılıgı joǧary aimaq!» taqyrybynda därıster ötkızıledı. Nätijesınde, bügıngı künı Departament boiynşa adamdardyŋ temırjol jaraqatyn alu faktılerınıŋ tömendegenı baiqalady.
«Qazaqstan temırjoly» ŪK AQ-men bırlesken «Jol kartasy» ıske asyryluda, sonyŋ şeŋberınde Temırjol vokzaldary men jolauşylar poiyzdarynda beinebaqylau kameralaryn köbırek ornatu boiynşa şaralar qabyldanuda.
Astana men Almaty qalalaryndaǧy temırjol vokzaldarynda ornatylǧan beinebaqylau kameralaryna tūlǧalardy tanu funksiiasy engızılgen.
Almaty qalasy äuejaiynda «Sergek» beinekameralary ornatylǧan, olardyŋ kömegımen qūqyq būzuşylyqtardyŋ joly kesılude.
Qazırgı künı qoǧamdyq oryndarda jasalatyn qūqyq būzuşylyqtardyŋ 12,2%-ǧa tömendeuıne qol jetkızıldı.
– Ötken kezeŋdegı Departament jūmysynyŋ nätijelerın jäne negızınen kölıkte qandai qylmystar jasalatynyn aitsaŋyz?
– Osy jyldyŋ basynan berı temırjol jäne äue kölıgın paidalanǧan 30 millionnan astam azamattyŋ qauıpsızdıgın qamtamasyz ettık.
Departament boiynşa barlyǧy 1700 qūqyq būzuşylyq tırkelıp, olardyŋ aşyluy 77% qūrady.
Qylmystyŋ negızgı türı – bötennıŋ mülkın ūrlau, qazırgı uaqytta olardyŋ 15,7%-ǧa tömendegenı baiqalady.
Departament qyzmetkerlerımen 53 myŋnan astam äkımşılık qūqyq būzuşylyq anyqtaldy. Elımızdıŋ köşı-qon zaŋnamasyn būzǧany üşın 1 664 şeteldık jauapkerşılıkke tartyldy.
Kölık polisiiasynyŋ jūmysy jelılık qaǧidat boiynşa jüzege asyrylady, osy rette ırgeles memleketterdıŋ müddelerı qozǧalatynyn aitqym keledı.
Qylmystardy jedel aşu elımızdıŋ imidjıne oŋ äserın tigızedı. Bügıngı künı, qūqyqtyq tärtıptı nyǧaitu üşın şekaralas aumaqtardaǧy kölıktegı IIO-men özara tyǧyz bailanys ornatylǧan. Sonymen qatar, Qazaqstan Respublikasy arqyly tasymaldanatyn jükterdıŋ saqtaluyn qamtamasyz etuge basa nazar audarylady. Mysaly, QHR-dan Vengriia men Fransiiaǧa jöneltılgen avtokölık bölşekterı jügın ūrlau, jük aluşy şveisariialyq kompaniia bolǧan Maŋǧystaudaǧy «aliuminii» ūrlyǧy anyqtaldy.
Qytai halyq respublikasyna jöneltılgen ferroqorytpalardy ūrlau faktısı boiynşa Pavlodar oblysynda bır top adam ūstaldy, keltırılgen zalal 370 mln teŋgeden asady.
Tarazda 147 tonna ammofos ūrlyǧy anyqtaldy. Özbekstannyŋ jük aluşysyna keltırılgen zalal somasy 35 mln teŋgenı qūraidy.
Temırjol jäne äuejailardyŋ keibır qyzmetkerlerınıŋ ūrlyq jasau faktılerı oryn aldy. Atap aitqanda, Qaraǧandyda temırjoldyŋ üstıŋgı qūrylysy materialdaryn ūrlaumen ainalysqan ūiymdasqan qylmystyq top ūstaldy, keltırılgen jalpy zalal somasy – 83 mln teŋge. Sondai-aq Astana qalasy äuejaiynda äue jolauşylarynyŋ bagajyn ūrlap äketken jük tiegışter ūstaldy. Qylmystyq ıs materialdary sotqa joldandy.
– Transūlttyq ūiymdasqan qylmysqa qarsy qandai jūmys jürgızılude?
– Osyǧan qatysty sūraq ärqaşan özektı. Qylmystyŋ būl türıne qarsy tūru üşın bız TMD, Qytai jäne basqa elderdegı ärıptesterımen bırlesken jūmystar jürgızemız. Mäselen, biyl Qazaqstan, Ukraina jäne Resei Federasiiasynyŋ azamattary arasynan ūzaq uaqyt boiy qūramynda altyny bar kendı zaŋsyz öndırumen jäne baǧaly metaldardyŋ zaŋsyz ainalymymen ainalysqan transūlttyq ūiymdasqan qylmystyq toptyŋ ıs-äreketı toqtatyldy. Şyǧyn kölemı 500 mln teŋgeden astam. Is boiynşa 17 adam ötıp jatyr, onyŋ 10-y qamauǧa alyndy.
Ūiymdasqan qylmysqa qarsy küres basqarmasynyŋ aqparaty boiynşa Almaty oblysynda kölemı 2 mln bumadan asatyn, somasy 1,3 mlrd teŋge bolatyn qyrǧyz öndırısındegı aksizsız temekı qoimasy tabyldy. Osylaişa, qazırgı uaqytta sottalǧan käsıpkerdıŋ zaŋsyz ıs-äreketınıŋ joly kesıldı.
– Esırtkı qylmysynyŋ aldyn alu üşın qandai ıs-şaralar jüzege asyryluda?
– Departament qyzmetkerlerımen jürgızılıp jatqan jedel-profilaktikalyq ıs-şaralar aiasynda esırtkı zattaryn zaŋsyz tasymaldau faktılerınıŋ jolyn kesu jäne tūtastai alǧanda esırtkı qūqyq būzuşylyqtaryn anyqtau boiynşa maqsatty baǧyttalǧan jūmystar jürgızılude.
Aǧymdaǧy jyldyŋ basynan berı Departament qyzmetkerlerınıŋ küşımen 400-ge juyq esırtkı qūqyq būzuşylyǧy anyqtaldy, nätijesınde 430 kg-ǧa juyq ärtürlı esırtkı zattary tärkılendı.
Aitalyq, poiyzben 25 kg marihuana tasymaldaǧan Türkıstan oblysynyŋ tūrǧyny ūstaldy.
«Almaty-Qostanai» baǧytyndaǧy jolauşylar poiyzynda 5 kg gaşiş tasymaldaǧan Qostanai oblysynyŋ tūrǧyny ūstaldy.
«Almaty-Taşkent» baǧytyndaǧy jolauşylar poiyzynda Bırıkken Arab Ämırlıgınen Özbekstanǧa tranzitpen kele jatqan Ündıstan azamaty ūstalyp, odan «gaşiş» esırtkı zaty tärkılendı. Sot şeşımımen oǧan 612 myŋ teŋge aiyppūl salyndy. Qyzylorda stansiiasynda jolauşylar poiyzy jolserıgınıŋ esırtkı zattaryn taratu faktısı anyqtaldy. Onyŋ kınäsı däleldenıp, bas bostandyǧynan aiyryldy.
– Soŋǧy jyldary azamattardyŋ poliseilerge degen senımı meilınşe artty desek, qatelespeimız dep oilaimyn.
– Bügınde Işkı ıster ministrlıgı azamattardyŋ qūqyqtyq sanasyn nyǧaitu, polisiia men qoǧam arasyndaǧy ärıptestık qatynastardy damytu, iaǧni IIO qyzmetınıŋ servistık modelın engızu boiynşa bırqatar jūmystar jürgızude.
Bız polisiia qyzmetkerlerınıŋ jūmysyn tüsınıktı ärı halyqqa aşyq etu üşın köptegen ıs-şaralar jürgızıp jatyrmyz. Bıryŋǧai aqparattyq keŋıstık qūryp almai qoǧam men polisiia dialogyn jolǧa qoiu mümkın emes. Ol üşın barlyq kölık obektılerınde QR-kodtar ornalastyrylǧan, olar arqyly azamattardyŋ 81%-y kölık polisiiasyna senetınderın körsettı. Sonymen qatar, azamattar kölık polisiiasynyŋ qyzmetın jetıldıru jönınde ūsynystar engızedı.
Azamattardyŋ polisiia qyzmetkerlerıne degen senımı edäuır östı deuge negız bar. Ony departamenttıŋ internet jelısındegı resmi paraqşalaryna, menıŋ blogyma jäne senım telefonyna jügınetınderdıŋ sanynyŋ artuynan baiqauǧa bolady. Tıptı, kölık polisiiasy qyzmetkerlerıne özderınıŋ alǧystaryn jetkızıp jatqan azamattardyŋ da sany da köbeiude.
– Baqytjan Äsembekūly, 2024 jaŋa jyl qarsaŋynda özıŋızdıŋ tılegıŋızdı aitsaŋyz.
– Jaŋa jyl – qaşanda är adamnyŋ jüregıne ükılı ümıt pen appaq armandar ūialatatyn mereke. Olai bolsa, jaŋa jylda barşaŋyzǧa zor densaulyq, otbastaryŋyzǧa baq-bereke, eŋbekterıŋızge jaŋa tabystar tıleimın.
Baqytjan MALYBAEV,
Kölıktegı polisiia departamentınıŋ bastyǧy, polisiia polkovnigı
