Baiandy bastamalar jyly

Biyl elımız üşın özgerısterge toly jyl boldy. Memleket basşysynyŋ bastamasymen saiasi-ekonomikalyq reformalar jüzege asyrylyp jatyr. Onyŋ alǧaşqy nätijelerı de joq emes. Osy oraida 2023 jyl tarih betterınde qandai oqiǧalarmen este qalady? Prezident qandai maŋyzdy şeşımder qabyldady, nendei tyŋ bastamalar köterdı? Osy jäne basqa da saualdar töŋıregınde «Qazaqparat» agenttıgınıŋ QR Prezidentınıŋ keŋesşısı – baspasöz hatşysy Berık Uälimen sūhbatyn jariialap otyrmyz.

– Berık Uäliūly, biyl Prezident halyqqa arnaǧan Joldauynda Ädılettı Qazaqstannyŋ ekonomikalyq baǧdaryn aiqyndap berdı. Jalpy, Memleket basşysy qandai mäselelerge basa nazar audardy?

– Eŋ aldymen, barşaŋyzdy kele jatqan jaŋa jyl merekesımen qūttyqtaimyn! Osy mereke qarsaŋynda jyldy qorytyndylap, bızben sūhbattassaq degen oiyŋyzdy qūptaimyn. Şyn mänınde, Ädılettı Qazaqstandy qūru jolynda maŋyzdy saiasi-­ekonomikalyq reformalar jüzege asyrylyp jatyr. Osy oraida biyl Memleket basşysy qoǧamda Zaŋ men Tärtıp üstemdıgın ornatuǧa, ädıldıkke negızdelgen jaŋa ekonomikalyq ülgıge köşuge, halyqtyŋ tūrmys sapasyn jaqsartuǧa, bäsekege qabılettı el boluǧa, sapaly ūlt qalyptastyruǧa baǧyttalǧan köptegen bastama köterdı. Mysaly, Qasym-Jomart Kemelūly biylǧy Joldauynda jaŋa ekonomikalyq saiasattyŋ negızgı baǧyt-baǧdaryn aiqyndap, Ükımet pen jergılıktı atqaruşy bilıkke el ekonomikasynyŋ jyl saiynǧy tūraqty ösımın 6-7 paiyzǧa jetkızu, 2029 jylǧa qarai ūlttyq ekonomika kölemın ekı ese ūlǧaitu, elımızdıŋ bailyǧy men tabysyn halqymyzdyŋ arasynda ädıl bölu mındetterın jüktedı. Elımızdıŋ 5-6 jyldaǧy damu traektoriiasyn aiqyndaityn būl Joldau mındetterınıŋ sättı oryndaluyna tek bilık qana emes, jalpy halyq ta, ıskerlık orta da müddelı boluǧa tiıs. Osy sebeptı taiauda ǧana Prezident otandyq biznes ökılderın jinap, olardyŋ ūsynys-pıkırlerın tyŋdady. Elımızdıŋ makroekonomikalyq saiasaty, onyŋ ışınde jaŋadan äzırlenıp jatqan Salyq kodeksı, ekonomikanyŋ şikızattyq emes sektorlaryn damytu jönınde mazmūndy da syndarly pıkır almasu boldy.

– Osy mındetterdı oryndau üşın, aldymen, normativtık-qūqyqtyq aktıler qabyldanuǧa tiıs ekenı belgılı. Biyl Prezident qandai maŋyz­dy zaŋdarǧa, Jarlyqtarǧa qol qoidy?

– Qasym-Jomart Kemelūlynyŋ tapsyrmasymen bırqatar maŋyzdy zaŋdar äzırlenıp, küşıne endı. Memleket basşysy biyl jalpy 98 zaŋǧa, 344 Jarlyqqa, 91 ökımge qol qoidy. Bır qyzyq faktımen bölıse keteiın. Prezident jyldyŋ alǧaşqy künı de jūmysqa şyǧyp, «Aglomerasiialardy damytu turaly» zaŋǧa qol qoiǧan eken. Astana, Almaty, Şymkent, Aqtöbe siiaqty halqynyŋ sany 500 myŋnan asatyn şaharlardyŋ ainalasyndaǧy eldı mekenderdı damytu üşın būl zaŋnyŋ män-maŋyzy zor.

Būdan bölek, «Ūlttyq qor – balalarǧa» bastamasyn ıske asyratyn tiıstı zaŋǧa qol qoidy. Kelesı jyldan bastap Ūlttyq qordyŋ jyl saiynǧy investisiialyq kırısınıŋ 50 paiyzy elımızdıŋ kämeletke tolmaǧan azamattarynyŋ bärıne teŋdei bölınetın boldy. Prezidenttıŋ tıkelei bastamasymen äzırlenıp, küşıne engen normativtık-qūqyqtyq aktılerdıŋ bırı – «Zaŋsyz iemdenılgen aktivterdı memleketke qaitaru turaly» zaŋ. Mūnyŋ bärı elımızdıŋ bailyǧyn halyq arasynda ädıl böluge negızdelgen maŋyzdy qadamdar dep aituǧa bolady. Sebebı qaitarylǧan aktivterdıŋ esebınen el öŋırlerınde äleumettık, infraqūrylymdyq nysandar salynyp jatyr, iaǧni qarjy halyqtyŋ mūqtajdyǧyna jūmsalady. Sonymen qatar qūqyq qorǧau salasyn, sonyŋ ışınde prokuratura men sot jüiesın küşeituge, Konstitusiialyq sot organyn qūruǧa baǧyttalǧan bırqatar zaŋ qabyldandy.

Būdan bölek, Prezidenttıŋ Jarlyǧymen jaŋadan Su resurstary jäne irrigasiia ministrlıgı, Önerkäsıp jäne qūrylys ministrlıgı, Kölık ministrlıgı, Mädeniet jäne aqparat ministrlıgı, Turizm jäne sport ministrlıgı siiaqty jaŋa vedomstvolar qūrylǧany mälım. Memlekettık basqaru jüiesın odan ärı jetıldıru jolyndaǧy būl şeşımder naqty qajettılıkten tuyndaǧany sözsız. Tüptep kelgende, ärbır qūjattyŋ mazmūnynda memleket müddesın közdeitın maŋyzdy şeşımder, tūtas salany retteitın zaŋnamalyq özgerıster jatyr.

– Biyl Prezident bırqatar oblysqa bardy. Älbette, oblys äkımderı Memleket basşysyna öŋırlerdıŋ äleu­mettık-ekonomikalyq damu barysyn jaqsy jaǧynan körsetuge tyrysady. Äitse de aimaqtarda qordalanǧan mäseleler barşylyq. Mäselen, jylytu mausymy kezınde bolǧan apattar kommunaldyq infraqūrylymnyŋ äbden tozyǧy jetkenın körsettı. Jalpy, Prezidentke aimaqtaǧy şynaiy ahual bürkemesız jetkızıle me?

– Dūrys aitasyz, ärbır äkım özı basqaratyn oblystaǧy jetıstıkterdı barynşa jetkızuge tyrysatyny belgılı. Äitse de, Prezident elımızdıŋ tynys-tırşılıgın ūdaiy baqylauynda ūstap otyr. El ışındegı şynaiy ahualmen jaqsy tanys. Onyŋ üstıne, Prezident Äkımşılıgınıŋ qūrylymdyq bölımşelerı kündelıktı qajettı aqparatty jetkızıp otyrady. Memleket basşysynyŋ özı de äleumettık jelılerdı, būqaralyq aqparat qūraldaryn şolyp, tiıstı tapsyrmalar beredı.

Qasym-Jomart Kemelūly biyl elımızdıŋ 14 öŋırıne jūmys saparymen bardy. Sapar barysynda oblystardaǧy öndırıstık, äleumettık nysandardy aralap qana qoimai, jergılıktı tūrǧyndarmen, käsıpkerlermen, ziialy qauym ökılderımen jüzdestı.

Özıŋızge mälım, Ekıbastūz, Rudnyi, Ridder, Aqtau qalalarynda kommunaldyq jelıler ısten şyǧyp, tūrǧyndar qiyn jaǧdaiǧa tap boldy. Osy jaǧdailardyŋ bärın Prezident jıtı baqylauyna alyp, Ükımetke şūǧyl tapsyrma berdı. Tamyz aiynda Ekıbastūz jylu elektr ortalyǧynda jürgızılıp jatqan jöndeu jūmystarymen arnaiy baryp tanysty. Jalpy, tötenşe jaǧdailar kezınde Memleket basşysy jūmys kestesın būzyp, oqiǧa ornyna şūǧyl attanyp ketedı. Mäselen, Abai oblysynda bolǧan örtke bailanysty Qasym-Jomart Kemelūly Vetnamǧa resmi saparyn keiınge şegerdı. Qaraǧandy oblysyndaǧy kömır şahtasynda bolǧan apat kezınde de oqiǧa ornynda jedel ştab otyrysyn ötkızdı. Jaqyndarynan aiyrylǧan otbasylarmen kezdesıp, olardyŋ mūŋ-mūqtajyn tyŋdady. Azamattarǧa qajettı kömek körsetuge pärmen berdı.

Memleket basşysynyŋ aimaqtarǧa jūmys sapary nätijesınde oblystardaǧy qordalanǧan mäselelerge taldau jasalady, keiın sonyŋ negızınde öŋırdıŋ äleumettık-ekonomikalyq damuyna yqpal etetın tiıstı şeşımder qabyldanady.

– Halyqtyŋ tūrmys sapasyn arttyru mäselesın Memleket basşysy ūdaiy nazarynda ūstaidy dep aityp qaldyŋyz. Osy baǧytta qandai şaralar atqaryldy? Naqty nätije bar ma?

– Biylǧy Prezident Joldauy «Ädılettı Qazaqstannyŋ ekonomikalyq baǧdary» dep ataluy kezdeisoq emes. Būl asa maŋyzdy qūjatta orta merzımdegı ekonomikalyq saiasatymyz aiqyndaldy, sonyŋ ışınde halyqtyŋ tūrmys sapasyn jaqsartuǧa basa män berıldı. Qasym-Jomart Kemelūlynyŋ tapsyrmasymen «Halyqtyŋ tabysyn arttyrudyŋ 2029 jylǧa deiıngı baǧdarlamasy» bekıtıldı. Osy baǧdarlamanyŋ bır baǧyty – biudjetten qamtamasyz etıletın ūiym qyzmetkerlerınıŋ eŋbekaqysyn jüielı türde ösıru. Mäselen, memlekettık bılım beru ūiymdarynda jūmys ısteitın pedagogterdıŋ eŋbek­aqysy 2020 jylǧy 1 qaŋtardan bastap jyl saiyn 25 paiyzǧa ösıp keledı. Osylaişa, biyl pedagogterdıŋ lauazymdyq jalaqysy 100 paiyz köbeidı. Mektepke deiıngı bılım beru mekemelerı pedagogterınıŋ de lauazymdyq jalaqysy 2023 jylǧy 1 qyr­küiekten bastap 30 paiyzǧa östı. Joǧary oqu oryndarynyŋ professor-­oqytuşylar qūramynyŋ jalaqysy 2023 jyly 26 paiyzǧa artty. Studentterdıŋ stipendiiasy 2023 jylǧy 1 qyrküiekten bastap 20 paiyzǧa, magistranttar men doktoranttardyŋ stipendiiasy 15 paiyzǧa köbeidı.

Medisina qyzmetkerlerınıŋ jalaqysy da jyl saiyn joǧarylap keledı. Atap aitqanda, därıgerlerdıŋ eŋbekaqysy 30 paiyzǧa, orta medisinalyq qyzmetkerlerdıŋ jalaqysy 20 paiyzǧa östı. Sonymen qatar 2025 jylǧa deiın mädeniet jäne mūraǧat ūiymdary qyz­metkerlerınıŋ jalaqysyn arttyru josparlanyp otyr. Jalpy, būl – öte auqymdy baǧdarlama. Auyl halqyna 2,5% jeŋıldıkpen nesie alyp, käsıp aşuǧa mümkındık beretın «Auyl amanaty» baǧdarlamasy, sondai-aq ekonomikanyŋ naqty sektorlarynda jūmys oryndaryn köbeitu, memlekettıŋ äleumettık qoldau şaralary osy keşendı qūjat aiasynda jüzege asyrylady.

– Elımızdıŋ äleumettık-ekonomikalyq damuy üşın investisiianyŋ mänı zor. Osy rette Qazaqstan ekonomikasyna tartylǧan investisiianyŋ kölemı qandai?

– Prezident ekonomikamyzǧa, äsırese öŋdeu önerkäsıbı men şikızattyq emes sektorlarǧa investorlar tartuǧa erekşe män beredı. Kez kelgen şetel saparynda sol memlekettıŋ ırı biznes ökılderımen kezdesıp, Qazaqstannyŋ investisiialyq äleuetı men artyqşylyqtaryn tanystyrady. Elımızde in­vestorlarǧa barynşa jaǧdai jasalyp otyr. Taiauda Prezident Jarlyǧymen İnvestisiialyq ştab qūryldy. Endı atalǧan ştab şyǧarǧan şeşımderdı ortalyq jäne jergılıktı memlekettık organdar, sondai-aq kvazimemlekettık sektor subek­tılerı oryndauǧa mındettı. Demek, joǧary lauazymdy şeneunıkterdıŋ jūmys tiımdılıgı olardyŋ qanşa investisiia tartqanyna, investisiialyq jobalardy nätijelı jüzege asyrǧanyna qarai baǧalanady. Jalpy, biylǧy I jartyjyldyqtyŋ qorytyndysy boiynşa şetelden 13,3 milliard dollar kölemınde tıkelei investisiia tartylǧan eken. Onyŋ ışınde Niderland – 3 milliard dollar, AQŞ – 1,9 milliard dollar, Şveisariia – 1,7 milliard dollar, Resei – 1,1 milliard dollar, Qytai – 748,3 million dollar, Oŋtüstık Koreia – 717 million dollar, Belgiia – 585,3 million dollar, Fransiia – 458,4 million dollar, BAÄ – 408,7 million dollar, Liuksemburg 238, 5 million dollar in­vestisiia salǧan.

– Al otandyq käsıpkerlerdı qoldauǧa qatysty qandai jūmystar atqarylyp jatyr?

– Otandyq käsıpkerlıktı damytu mäselesı Prezidenttıŋ airyqşa nazarynda. Sebebı şaǧyn jäne orta biznes – el ekonomikasynyŋ negızgı tıregı. Qasym-Jomart Kemelūly memlekettıŋ käsıpkerlerge barynşa kömek körsetuı qajet ekenın ūdaiy aityp keledı. Käsıpkerlıktı damytu maqsatynda biznestı qataŋ retteuden ony proaktivtı yntalandyruǧa baǧyttalǧan jaŋa normativtık-qūqyqtyq baza qalyptasty. Nätijesınde käsıpkerlık belsendılıktıŋ ülesı 10 paiyzǧa artty; äkımşılık jauapkerşılıkke tartylǧan biznes ökılderınıŋ sany 50 paiyzǧa azaidy; memlekettıŋ biznes-prosesterge aralasu körsetkışı tömendedı.

– Memleket basşysy kelelı jiyndarda ünemı maŋyzdy bastamalar köteredı. Sonyŋ ışınde biyl jüzege asyrylǧan bastamalardy atap ötesız be?

– Ärine, atap ötuge bolady. Qasym-Jomart Kemelūlynyŋ bastamalary däiektı türde jüzege asyrylyp jatqanyna özderıŋız de kuä boldyŋyzdar dep oilaimyn. Aitalyq, jaqynda Bırıkken Ūlttar Ūiymy Qazaqstan Prezidentı Qasym-Jomart Toqaevtyŋ bastamasymen 2026 jyldy Halyqaralyq volonterler jyly dep jariialady. Memleket basşysynyŋ tapsyrmasy boiynşa «Ūlttyq qor – balalarǧa» jobasymen ūştastyru maqsatynda bes jastan asqan jetkınşekterge arnalǧan «Keleşek» atty bıryŋǧai erıktı jinaqtau jüiesın engızu mäselesı qolǧa alyndy. Bala kütımıne järdem­aqy beru merzımı 1 jyldan 1,5 jylǧa ūzartyldy. «Auyldaǧy densaulyq saqtaudy jaŋǧyrtu» jobasy jüzege asyrylyp jatyr. Auyldyq aumaqtardy damytudyŋ 2023-2027 jyldarǧa arnalǧan tūjyrymdamasy qabyldandy.

Prezident halyqaralyq jiyndarda da elımızge paidaly bastamalar köterıp jür. Baiqasaŋyz, Memleket basşysy elımızdıŋ Ortalyq Aziia aimaǧyndaǧy köşbasşylyǧyn saqtap, Qazaqstandy senımdı tranzittık hab retınde damytu mäselesıne basa män beredı. «Bır beldeu, bır jol» bastamasy aiasynda Lianiungan portynda qazaq-qytai logistika ortalyǧy qūryldy; «Qorǧas» qūrǧaq porty ıske qosyldy; «Batys Europa – Batys Qytai» tranzittık magistralı jūmys ıstep tūr; Qytaidan İranǧa aparatyn jaŋa temırjol dälızı tartyldy. Būǧan qosa, Dostyq – Moiynty, Baqty – Aiagöz, Maqtaaral – Darbaza temırjol jobalaryn jüzege asyru qolǧa alyndy. Sonymen qatar Qytai tarapymen «Aiagöz – Tachen» temırjoly qūrylysyn jürgızu turaly memorandumǧa qol qoiyldy. Memleket basşysy ūsynǧan barlyq bastama el igılıgıne qyzmet etedı.

– Endı halyqaralyq qaty­nastar salasyna oiyssaq. Osy baǧytta atqarylǧan jūmys­tardy tüiındei ketseŋız…

– Biyl elımızdıŋ syrtqy saiasatyna qatysty jūmystar öte belsendı jürgızıldı. Jalpy, Prezidenttıŋ qatysuymen köpjaqty jäne ekıjaqty qarym-qatynastar aiasynda 268 ıs-şara öttı. Onyŋ ışınde Qasym-Jomart Kemelūly şetelderge 19 ret sapar jasady. 27 halyq­aralyq forum men sammitke qatysty. Atap aitqanda, şet memleketterdıŋ prezidentterımen 30, şetel ükımetterı basşylarymen, halyqaralyq ūiymdardyŋ jetekşılerımen, ısker toptar ökılderımen 106 kezdesu ötkızıldı. Memleket basşysynyŋ saparlary şeŋberınde 18 ekıjaqty qūjatqa qol qoiyldy. Sonymen qatar 27 memlekettıŋ elşılerınen senım gramotalaryn qabyldady. 41 eldıŋ basşylarymen telefon arqyly söilestı.

Teŋgerımdı jäne konstruktivtı syrtqy saiasat elımızdıŋ ūstanatyn basty baǧyty sanalady. Osy oraida ūlttyq müddenı qorǧau, aimaqtyq jäne halyqaralyq qauıpsızdıktı saqtau mäselesı basty nazarda boldy. Biyl Memleket basşysy Qazaqstannyŋ halyqaralyq bedelın odan ärı arttyru maqsatynda maŋyzdy şeşımder qabyldady. Mysaly, Soltüstık Makedoniiada Qazaqstan Respublikasynyŋ elşılıgın, sondai-aq Qytaidyŋ Sian, Reseidıŋ Ekaterinburg jäne Germaniianyŋ Gamburg qalalarynda Qazaqstannyŋ Bas konsuldyǧyn aşu turaly şeşım qabyldady.

– Keşırıŋız, sözıŋızdı böle­iın, Memleket basşysy biyl köptegen elge saparmen bardy. Sol saparlardyŋ män-maŋyzyna toqtala ketseŋız.

– Qasym-Jomart Kemelūly biyl Qytaiǧa memlekettık, Bırıkken Arab Ämırlıkterıne, Vetnamǧa, Germaniiaǧa, Qytaiǧa resmi, Bırıkken Arab Ämırlıkterıne, Reseige, Qyrǧyzstanǧa, Türkiiaǧa, Saud Arabiiasyna, Täjıkstanǧa, AQŞ-qa, Belaruske, Äzerbaijanǧa jūmys saparymen bardy. Qasym-Jomart Kemelūly Qytaiǧa memlekettık sapary barysynda Töraǧa Si Szinpinmen kezdesıp, maŋyzdy kelıssöz jürgızdı. Kezdesu barysynda ekı eldıŋ sauda-ekonomika, mūnai-gaz, mūnai himiiasy, energetika, bılım jäne ǧylym, qarjy salalaryndaǧy jan-jaqty yntymaqtastyǧyn damytu, kölık-tranzit äleuetın arttyru mäselelerı talqylandy. Sonymen qatar Memleket basşysy JD.com elektrondy kommersiia alaŋynda Qazaqstannyŋ ūlttyq pavilonyn saltanatty türde aşu jäne Sian qalasyndaǧy qūrǧaq portta Qazaqstannyŋ logistika ortalyǧynyŋ ırgetasyn qalau räsımıne qatysty.

Sonymen qatar Qasym-­Jomart Kemelūly 17-18 qazanda Si Szinpinnıŋ şaqyruymen «Bır beldeu, bır jol» halyqaralyq yntymaqtas­tyǧynyŋ III forumyna qatysty. Atalǧan jiynǧa älemnıŋ 20-dan astam elınıŋ prezidentterı, 130-dan astam memlekettıŋ ökılderı keldı. Osy forumda Qazaqstan Prezidentı Töraǧa Si Szinpin men Resei Prezidentı Vladimir Putinnen keiın üşınşı bolyp söz söiledı.

Sodan keiın Prezident özı bılım alǧan Beijıŋ Tıl jäne mädeniet universitetınıŋ aumaǧynda ortaǧasyrlyq filosof, ǧalym Äbu Nasyr äl-Farabige arnalǧan biust­tı saltanatty türde aşty. Būl Qasym-­Jomart Kemelūlynyŋ Qytaiǧa saparynyŋ eŋ bır köŋıl tolqytar tūsy boldy. Al Memleket basşysynyŋ Şyŋjaŋ ūiǧyr avtonomiialyq ölkesıne baruyn tarihi sapar retınde baǧalauǧa bolady.

Memleket basşysy Bırıkken Arab Ämırlıkterıne resmi sapary barysynda BAÄ Prezidentı şeih Mūhammed ben Zaid Äl Nahaianmen kelıssöz jürgızıp, ekı el arasyndaǧy sauda-ekonomikalyq jäne investisiialyq yntymaqtastyqty damytudyŋ basym baǧyttaryn talqylady. Sondai-aq Ämırlıkterdıŋ ısker toptarynyŋ ökılderımen bırqatar kezdesu ötkızdı. Vetnamǧa resmi saparynda Prezident Qasym-Jomart Toqaev Vetnam Prezidentı Vo Van Thyongpen kelıssöz jürgızdı. Taraptar ekı el arasyndaǧy sauda-ekonomikalyq, investisiialyq, energetikalyq, kölık-logistikalyq, agroönerkäsıptık jäne mädeni-gumanitarlyq salalardaǧy yntymaqtas­tyqty damytu perspektivalaryn talqylady. Sondai-aq Memleket basşysy biyl 28-29 qyrküiek künderı Germaniia Federativtık Respublikasyna resmi saparmen bardy. Qasym-Jomart Toqaev Berlinde Federaldyq Kansler Olaf Şolspen jäne Federaldyq Prezident Frank-Valter Ştainmaiermen kelıssöz jürgızdı. Sonymen qatar Prezident Ortalyq Aziia jäne Germaniia memleketterı basşylarynyŋ kezdesuıne qatysty. Germaniianyŋ ıskerlık qoǧamdastyǧy ökılderımen bırqatar kezdesu ötkızdı.

Taǧy bır aita keterlıgı, biyl S5+ formatynda da köptegen kezdesu öttı. Sonyŋ ışınde Qasym-Jomart Toqaevtyŋ Amerika Prezidentı Djo Baidenmen jolyqqany barşaǧa belgılı. Būdan bölek, Memleket basşysy 14 ret şetelge jūmys saparymen bardy.

Biyl şet memleketter basşylary elımızge 19 ret türlı deŋgeidegı saparmen keldı. Ekıjaqty kezdesuler barysynda saiasi, sauda-ekonomikalyq, kölık-tranzittık, mädeni-gumanitarlyq salalardaǧy yntymaqtastyqty nyǧaitu mäselelerı talqylandy.

Qoryta aitqanda, Memleket basşysy osy jyly şetel saparyna 33, al elımızdıŋ öŋırlerın aralauǧa 17 künın arnady. Qasym-Jomart Kemelūly şetelge jäne elımızdıŋ öŋırlerıne saparlary kezınde 152921 şaqyrym jol jürıp, 243 saǧat 46 minutyn ūşaqta jäne tıkūşaqta ötkızdı. Būl Jer şaryn şamamen 4 ret ainalyp şyqqanmen teŋ.

– Özıŋızge mälım, el azamattary özderın mazalaǧan sūraqtar jergılıktı deŋgeide şeşılmese, Prezidentke şaǧymdanady. Jalpy, Memleket basşysy kerı bailanysqa qanşalyqty män beredı?

– Prezident Äkımşılıgınde ötınışterdı qaraudy baqylau bölımı jūmys ısteidı. Jalpy ärtürlı mäsele boiynşa ötınışter öte köp keledı. Osy jyly jeke jäne zaŋdy tūlǧalardyŋ 53237 ötınışı qaraldy. Olardyŋ bärıne uaqytyly ärı tiıstı jauap berıldı. Atap aitar bolsaq, Prezidentke Qazaqstan Jazuşylar odaǧynyŋ töraǧasy Mereke Qūlkenov «Qazaqstannyŋ Halyq jazuşysy» ataǧyn qaitaru turaly ūsynys jasady. Nätijesınde biyl Respublika künı qarsaŋynda araǧa 24 jyl salyp, 6 jazuşyǧa «Qazaqstannyŋ Halyq jazuşysy» ataǧy berıldı.

Türkıstanda 5 jasar büldırşın qyzdyŋ jäne Astana qalasynda Saltanat Nükenovanyŋ ölımıne qatysty rezonans tudyrǧan ısterdı jeke baqylauyna alyp, qūqyq organdaryna naqty tapsyrma jüktedı. Işkı ıster ministrı Erjan Sädenovke, Bas prokuror Berık Asylovqa, Joǧarǧy sot töraǧasy Aslambek Merǧalievke äielder men balalarǧa qatysty zorlyq-zombylyq faktılerınıŋ aldyn alu kerek ekenın qataŋ eskerttı. Osy oraida aita keteiık, Prezident 8 jeltoqsanda «Adam qūqyqtary men zaŋ üstemdıgı salasyndaǧy ıs-qimyl jospary turaly» Jarlyqqa qol qoidy. Būl josparda genderlık teŋdıktı küşeituge, tūrmystyq zorlyq-zombylyqqa qarsy küreske, qylmystyq sot törelıgı salasynda azamattardy qorǧauǧa, azaptau men qatygezdıktıŋ aldyn aluǧa baǧyttalǧan jan-jaqty şaralar qarastyrylǧan. Prezident Ädılettı Qazaqstannyŋ ırgesı söz jüzınde emes, ıs jüzınde, iaǧni naqty qadamdar arqyly beki tüskenın qalaidy ärı soǧan naqty jaǧdai jasaidy.

Memleket basşysy Ekıbastūz qalasyna jūmys sapary kezınde qalalyq Ardagerler keŋesınıŋ töraǧasy Samat Ramazanov Prezidentten «Şahter» saiabaǧyn jöndeu turaly ötınış jasady. Qasym-Jomart Kemelūly jergılıktı äkımdıkke qalany abattandyru, odan da basqa mäselelerdı şeşu jönınde tapsyrma beretının jetkızdı. Osyndai mysaldar köp. Mūnyŋ bärı Prezident aitqan «Halyq ünıne qūlaq asatyn memleket» tūjyrymdamasynyŋ oryndalyp jatqanyn körsetedı.

– Būryn Memleket basşysynyŋ qyzmetın www.akorda.kz saity ǧana jariialap körsetetın edı. Qazırgı uaqytta resmi Aqorda Telegram-arnasy öte belsendı jūmys ıstep jatyr. Aqparattardyŋ köbı osy arna arqyly taraluda. Sondai-aq baspasöz qyzmetınıŋ äleumettık jelılerdegı Facebook, H (Twitter), Instagram, TikTok paraqşalary arqyly da mälımet berıledı. Oǧan qosa Prezidenttıŋ H (Twitter), Instagram äleumettık jelılerınde paraqşalary bar. Jalpy osy baǧyttaǧy jūmystar turaly aityp ötseŋız.

– Ärine, Memleket basşysynyŋ resmi www.akorda.kz saity basty aqparat közı sanalady. Prezidenttıŋ qyzmetın halyqqa jariialap körsetetın būl aqparat resursynda biyl 977 material, sonyŋ ışınde Prezidenttıŋ türlı ıs-şaralarda söilegen sözderı men ündeulerınıŋ mätını jäne Qazaqstan halqyna Joldauy jariialandy.

Al Aqorda Telegram-arnasy turaly aitar bolsaq, zaman talaby men qazırgı auditoriianyŋ äleumettık jelıge jappai bet būruyn eskere otyryp, osyndai arna aşu jönınde 2022 jyldyŋ 1 nauryz künı şeşım qabyldaǧan edık. Sodan berı Aqorda Telegram-arnasynda 13931, sonyŋ ışınde biyl 8022 aqparat jariia­landy. Telegram-arnaǧa 44428 oqyrman jazylǧan.

Memleket basşysynyŋ H (Twitter) äleumettık jelısındegı paraqşasy 2011 jyldan berı belsendı jūmys ıstep keledı. Bügınde Prezidenttıŋ H paraqşasynda 391786 oqyrman bar. Al Instagram paraqşasyna 2,6 million jazyluşy tırkelgen.

Prezident H (Twitter) paraqşasy arqyly elımızdegı qoǧamdyq, äleumettık-ekonomikalyq, saiasi mäselelerge nemese oqiǧalarǧa qatysty jedel ün qatady. Uaqyt ünemdeu tūrǧysynan mūndai jūmys stilı tiımdı. Jalpy, Qasym-Jomart Kemelūly elımızdegı özektı mäselelerge, qoǧamda bolyp jatqan türlı oqiǧalarǧa qatysty biyl 56 tvit jariialady. Al Instagram-da 63 jazba jaryq kördı.

– «Prezident būqaralyq aqparat qūraldaryna sūhbatty sirek beredı» degen pıkır bar. Ärıptes­terımız tarapynan osyǧan qatysty syn da aitylyp jatady. Memleket basşysynyŋ keŋesşısı ärı baspasöz hatşysy retınde būǧan qalai jauap berer edıŋız?

– Şynymdy aitaiyn, mūndai pıkırmen kelıse almaimyn. Prezidenttıŋ jūmys kestesınıŋ qanşalyqty tyǧyz ekenın osy äŋgımemızdıŋ barysynda keltırgen derekter men aqparattardan anyq aŋǧaruǧa bolady. Qasym-Jomart Kemelūly şet memleketterdıŋ basşylarymen jürgızılgen kelıssözder qorytyndysy boiynşa 8 brifing ötkızdı. Oǧan qosa jyl basynan berı şeteldık jäne otandyq būqaralyq aqparat qūraldaryna 4 ret, sonyŋ ışınde soŋǧy ekı aida «İzvestiia» basylymyna jäne Euronews telearnasyna sūhbat berdı. Memleket basşysynyŋ 3 maqalasy jaryq kördı. Oraily sättı paidalana otyryp aita keteiın, Qazaqstan Prezidentı kelesı jyly qaŋtar aiynyŋ basynda res­publikalyq basylymdardyŋ bırıne elımızdıŋ ışkı-syrtqy ­saiasatyn tolyq qamtityn kölemdı sūhbat berudı josparlap otyr.

– Prezident Jaŋa jyldy qaida, qalai qarsy alady?

– Memleket basşysy özınıŋ tuǧan künın de atap ötpeitının bılesızder. Biyl mereilı jasy bolsa da, Qytaida memlekettık saparmen jürdı. Al jaŋa jyldy Qasym-Jomart Kemelūly da bärımız siiaqty özınıŋ üiınde, dastarqan basynda äuletımen bırge qarsy alady.