2023 jyly 30 qaraşada ötken Astana qalalyq mäslihatynyŋ kezekten tys sessiiasynda deputattar elordanyŋ 2035 jylǧa deiıngı damuynyŋ bas josparyn bırauyzdan bekıttı. Aldaǧy 10-12 jyl ışınde bas qalanyŋ halqynyŋ sany şamamen 2 mln 275 myŋ adam bolady dep boljanǧan. Bas josparǧa säikes qala 148 sektorǧa bölındı, onda negızınen, injenerlık infraqūrylymdy, köşelerdı, joldardy, sondai-aq äleumettık nysandardy damytuǧa nazar audarylǧan. Osyǧan orai, mäslihat deputattary Astanadaǧy dene şynyqtyru men sportty damytudyŋ 3 jylǧa arnalǧan keşendı josparyn äzırleuge atsalysady. Būl turaly Astana qalasy mäslihatynyŋ töraǧasy Erlan Kanalimov mälım ettı.
Ükımettıŋ qaulysy şyǧarylady
Astana qalasy äkımınıŋ orynbasary Evgenii Glotovtyŋ qatysuymen ötken sessiiada elordanyŋ bas qūjaty boiynşa atqarylǧan jūmystar turaly tolyqqandy aqparat berıldı. Qalalyq Säulet, qala qūrylysy jäne jer qatynastary basqarmasynyŋ basşysy Altynbek Ahmetov 2035 jylǧa deiıngı qalany damytudyŋ bas josparyn jobalau jūmysy tolyqtai aiaqtalǧanyn aityp, onyŋ qūrylymy turaly egjei-tegjeilı derekterdı keltırdı. Ol mamandar Bas jospardy daiyndauǧa üş jyl uaqyt jūmsaǧanyn jetkızdı.
Qūzyrly basqarma basşysynyŋ aituynşa, biyl mamyr-mausym ailarynda Bas jospardyŋ jobasy barlyq jergılıktı jäne memlekettık organdarmen kelısılgen. «2022 jyldyŋ qaraşa aiynda aldyn ala qoǧamdyq talqylaudan öttı. Barlyq eskertuler men ūsynystar tiıstı hattamaǧa engızılıp, soǧan säikes jūmys jasaldy. Biylǧy 21-25 tamyz aralyǧynda qoǧamdyq talqylaular jalǧasty. Būl talqylaular «Astana Bas jospary» mekemesınıŋ jäne qalanyŋ bes audanynyŋ äkımdıkterı alaŋynda ūiymdastyryldy. Qorytyndy talqylau Jastar saraiynda öttı. 23 tamyzda qalalyq Qoǧamdyq keŋes atalmyş qūjatty talqylap, maqūldady. Qūjat qalalyq mäslihattyŋ tūraqty komissiialarynyŋ bırlesken otyrysynda da jan-jaqty talqylandy. Al 15 qaraşa künı qala qūrylysyna keşendı saraptama jürgızu komissiiasy oŋ şeşım şyǧardy. Bas jospardy «Atameken» käsıpkerler ūlttyq palatasy da maqūldady. Qalalyq mäslihat bekıtkennen keiın, endı atalmyş qūjatqa qatysty Ükımet qaulysy şyǧarylady» dep tüsındırdı ol.
Talqylauǧa tūrǧyndar belsendı qatysty
Atalǧan jiynda Evgenii Glotov basty qūjatty talqylauǧa qalalyq mäslihat deputattarymen qatar qala tūrǧyndary belsendı qatysqanyn atap öttı. «Sonyŋ nätijesınde qūjatqa elordanyŋ aldaǧy jyldardaǧy damuynyŋ bazalyq, ırgelı, strategiialyq şarttary engızıldı. Bas josparda injenerlık infraqūrylym men äleumettık infraqūrylymdy damytuǧa qatysty, Astananyŋ säulet kelbetıne bailanysty ülken josparlar bar. Būl qūjat bekıtılgennen keiın Bas josparmen tyǧyz bailanysy bar basqa da qūjattardy retteuımız kerek bolady. Būl – Astana qalasynyŋ 2050 jylǧa deiıngı damu strategiiasy, kögaldandyru, qalanyŋ kölık jüiesın damytu boiynşa tūjyrymdamalary, basqa da maŋyzdy qūjattar» dedı E.Glotov.
«Aşyq NQA» portalynda 8 jeltoqsanǧa deiın Astana qalasynyŋ 2035 jylǧa deiıngı Bas josparynyŋ jobasyn onlain-talqylau jalǧasqany mälım. Qūjatta körsetılgendei, ol perspektivalyq keşendı damu, Aumaqty josparlau ūiymy, qalanyŋ äleumettık jäne injenerlık-kölık infraqūrylymy jüiesınıŋ baǧyttaryn anyqtaidy. Elordanyŋ jaŋa Bas josparynda mynadai jobalyq kezeŋder naqtylandy: 2021 jyl, qūrylystyŋ bırınşı kezegı – 2025 jyl, eseptık merzımı – 2035 jyl.
Demografiia
Eŋbekke qabılettı jastaǧy halyq eseptık merzımnıŋ soŋyna qarai qala halqynyŋ 66 paiyzyn qūraidy. Qala aumaǧynyŋ äkımşılık şekaralary şegındegı halyq sany bastapqy 2021 jyly 1184,4 myŋ adamdy qūrady. Boljam boiynşa, 2025 jyly elordada 1 million 480 myŋ adam tūrady. Eseptı merzımge qala halqynyŋ sany 2 million 275 myŋ adamdy qūraidy. Qūjatta Astana qalasy halqynyŋ keleşektegı sanynyŋ boljamy korreliasiialyq-regressiialyq taldau, jas qozǧalysynyŋ ädısterı, statistikalyq ekstrapoliasiia jäne eŋbek balansy negızınde ekonomikalyq-matematikalyq ädısterdı paidalana otyryp, Qazaqstan Respublikasy Ūlttyq statistika agenttıgınıŋ ädıstemesı boiynşa halyqtyŋ tabiǧi jäne köşı-qon qozǧalysynda obektivtı bolyp jatqan özgerısterdı eskere otyryp oryndalǧany aitylǧan.
Kölık infraqūrylymy
Qūjatqa säikes, kölık infraqūrylymy demografiialyq jäne äleumettık-ekonomikalyq körsetkışterdıŋ boljamdy ösuı, halyqtyŋ ūtqyrlyǧy, jolauşylar jäne jük tasymaly kölemınıŋ özgeruı, kölıktıŋ jaŋa balamaly türlerın janjalsyz qosu, ekologiialyq talaptardy qataŋdatu jaǧdaiynda qala aumaqtarynyŋ jaily qoljetımdılıgın, qala ışındegı, qala maŋyndaǧy jäne syrtqy kölık bailanystarynyŋ qauıpsızdıgı men senımdılıgın qamtamasyz etuge tiıs.
«Būl mındetter qozǧalystyŋ motorlanbaǧan täsılderınıŋ (jaiau jäne velosiped qozǧalysy), qoǧamdyq jäne jeke kölıktıŋ, qalalyq, qala maŋyndaǧy jäne syrtqy kölık jüielerınıŋ özara ıs-qimyly men tolyqtyryluyn qamtamasyz etetın qalanyŋ bıryŋǧai kölık jüiesın damytudy, sondai-aq tūtynuşylarǧa Kölıktık qyzmet körsetu türlerın balamaly taŋdauǧa mümkındık berudı talap etedı» delıngen Bas josparda.
Qalalyq kölık infraqūrylymynyŋ äleuetın ūlǧaitu qoǧamdyq jolauşylar kölıgın damytudyŋ basymdyǧyn belgıleu jäne onyŋ jolauşylar tasymaldarynyŋ jalpy kölemındegı ülesın arttyru kezınde halyqtyŋ jürıp-tūruyna ketetın uaqytty barynşa azaitu qajettıgı eskerıle otyryp oryndalatyn bolady. Būl rette mynadai ıs-şaralar jalǧasady:
– Astana qalasynyŋ Bas josparynda belgılengen baǧyttarda elordanyŋ köşe-jol jelısınıŋ qaŋqasyn kezeŋ-kezeŋımen qalyptastyru;
– kölık-transplantasiialau toraptary jüiesın damytu;
– qalalyq qoǧamdyq jolauşylar kölıgın damytu;
– jeke kölıktı ielenu jäne paidalanu deŋgeiın tömendetudı qamtamasyz etetın jeŋıl kölıktı jäne jeke ūtqyrlyq qūraldaryn jalǧa beru jönındegı qyzmetter salasyn damytu;
– halyqtyŋ az qozǧalatyn toptary men mümkındıkterı şekteulı adamdar üşın tūtas jäne qauıpsız qozǧalys jelısın qūru, sondai-aq jaiau jürgınşılerdıŋ jaily jäne qauıpsız qozǧalysy üşın köşe keŋıstıkterı men aula aumaqtaryn abattandyru.
Tūrǧyn üi-azamattyq qūrylys
Bas jospardaǧy negızgı maqsattardyŋ bırı, atap aitqanda, tūrǧyn üi qorymen qamtamasyz etu körsetkışı boiynşa tūrudyŋ yŋǧailylyǧyndaǧy disproporsiiany joiu bolyp tabylady. Būl rette eseptı kezeŋge arnalǧan qūjatta qalada tūrudyŋ jailylyǧyn qamtamasyz etu üşın tūrǧyn üi qorymen qamtamasyz etu körsetkışı bır adamǧa 30 ş.m. qabyldandy. Osyndai jailylyq deŋgeiıne jetu üşın tūrǧyn üi qoryn 68250 myŋ şarşy metrge deiın ūlǧaitu qajet. Bırınşı kezeŋde, 2025 jyly tūrǧyn üi qorymen qamtudy ūlǧaitu josparlanǧan bır adamǧa 26 şarşy metrge deiın tūrǧyn üi qory 37200 myŋ şarşy metrdı qūraidy.
Bas josparda sondai-aq memlekettık emes qyzmet körsetu nysandaryn damytumen ūştastyra otyryp, halyqty äleumettık maŋyzy bar obektılerdıŋ tegın qyzmetterımen qamtamasyz etudıŋ normativtık körsetkışterıne qol jetkızu baǧytynda jaŋa äleumettık-ekonomikalyq jäne qala qūrylysy jaǧdailaryn eskere otyryp, äleumettık salany damytu közdeledı.
Mektepke deiıngı mekemeler jelısın damytu üşın eseptık merzımge mektepke deiıngı mekemelerdegı oryndar sanyn 82,7 myŋ orynǧa ūlǧaitu közdelgen, onyŋ ışınde jeke tūrǧan memlekettık jäne jeke ülgıdegı balabaqşalarda 64,8 myŋ. Eseptı merzımge bas josparda oryndar sanyn ūlǧaitu közdelgen jalpy bılım beretın mekemelerde 257,4 myŋ oquşy ornyna nemese 164 mektepke, būrynnan bar 94341 orynǧa nemese 100 mektep, bastapqy jylǧa.
«Eseptık merzımge jaily tūrudy qamtamasyz etu üşın jalpy quaty bır auysymda 21,8 myŋ adam bolatyn ambulatoriialyq mekemelerdı engızu, sondai-aq halyqtyŋ boljamdy sanyn eskere otyryp, tösek-orynnyŋ auruhanalyq qoryn 4265 bırlıkke ūlǧaitu qajet» delıngen qūjatta.
Bırınşı kezeŋde mynadai qūrylys nysandary qarastyrylǧan:
Densaulyq saqtau mekemesınıŋ 27 nysany: 8 auruhana, 13 ambulatorlyq emhana, 3 oŋaltu ortalyǧy (syiymdylyǧy 904 oryn) jäne 3 özge de densaulyq saqtau obektısı.
Eseptı merzımge 62 Densaulyq saqtau nysanyn salu josparlanǧan: 3 auruhana, 53 emhana jäne 5 oŋaltu ortalyǧy jäne därılık zattardy saraptau ortalyǧy jäne zerthanalary bar medisinalyq ūiymdar.
İnjenerlık infraqūrylym
2025 jylǧa deiın Astanada su qoimasynan sorǧy-süzgı stansiialaryna deiın diametrı 1200 mm su qūbyrynyŋ ekınşı jelısınıŋ qūrylysyn aiaqtau, al tehnikalyq sumen jabdyqtau üşın «Telman» ŪQ-ny 100 myŋnan (qoldanystaǧy quaty) täulıgıne 160 myŋ tekşe metrge deiın ekınşı jelını salumen industriialyq parkke deiın keŋeitu josparlanuda. 2035 jylǧa qarai eseptık eŋ joǧary täulıktık şyǧyn täulıgıne 613 myŋ tekşe metrdı qūraidy, ol üşın Ertıs-Qaraǧandy kanalynan su qūbyrymen täulıgıne 210 myŋ tekşe metrge törtınşı
SSS-yŋ salu közdelgen.
Qalada nöser kärızın tazartu qūrylystarynyŋ 17 keşenı, 113 nöser sorǧy stansiialary jūmys ısteidı. Nöserlı kärız jelılerınıŋ jalpy ūzyndyǧy 610,2 şaqyrymdy qūraidy. 2025 jylǧa deiın 7 tazartu qondyrǧysynyŋ qūrylysy qarastyrylǧan, 2035 jylǧa deiın taǧy qosymşa 7 qondyrǧy salynady.
Bas josparǧa säikes, astananyŋ qoldanystaǧy jylumen jabdyqtau jüiesı ekı negızgı baǧyt boiynşa ūsynylǧan: №1 JEO bazasyndaǧy ortalyqtandyrylǧan jylumen jabdyqtau jüiesı (ST), alty audandyq qazandyǧy bar №2 JEO, jiyntyq qolda bar jylu quaty ~2709 Gkal/saǧ jäne ortalyqtandyrylmaǧan jylumen jabdyqtau jüiesı (DST). 2025 jylǧa qarai jylu jüktemelerıne qajettılık 3863 Gkal/saǧ qūraidy, ol üşın №3 JEO ekeuınıŋ bırınşı kezegınıŋ qūrylysy közdelgen.
GTS – «Oŋtüstık-Şyǧys» jäne «Tūran». 2035 jylǧa qarai jylu jüktemelerınıŋ qajettılıgı 5820 Gkal/saǧ deiın artady, ol üşın №2 JEO keŋeitu, №3 JEO-nyŋ ekınşı kezegın jäne ekı GTS- «Telman» jäne «oŋtüstık-batys» qūrylysyn salu közdelgen.
2025 jylǧa qarai önımdılıgı saǧatyna 350 tekşe metr bolatyn Nūra-Esıl ainalma avtojoly men kanalynyŋ qiylysynan oŋtüstıkke qarai AGTS-3 (gaz taratu jelısı) salu jäne ūzyndyǧy 71,707 şaqyrym «Saryarqadan» AGTS-3-ke deiıngı gaz būru qūbyryn salu közdelgen. 2035 jylǧa qarai AGTS-1 «Astana» jäne AGTS-2 «Astana» qaita jaŋartu közdelgen» olardyŋ ärqaisysynyŋ önımdılıgı saǧatyna 230 myŋnan 350 myŋ tekşe metrge deiın ūlǧaiady. Gazdandyru «Saryarqa» MG paidalanuǧa beruden bastaldy. «Astana» AGTS-1 jäne «Astana» AGTS-2 jiyntyq önımdılıgı saǧatyna 460 myŋ tekşe metrdı qūraidy.
Sonymen qatar, 2035 jylǧa arnalǧan elektr energiiasy közderınıŋ eseptık quaty 1800 MVt qūraidy. «2025 jylǧa deiın senımdı elektrmen jabdyqtaudy qamtamasyz etu üşın 110/10 kV bes qosalqy stansiia («Iýjnaia-2», «Batyǧai», «Qabanbai batyr», «Arai», «Qarlyǧaş» KS) salu qajet. Elektrmen jabdyqtaudy qamtamasyz etu üşın 2035 jylǧa deiın tört qosalqy stansiia («Nauryz», «Maibalyq», «Aŋsaǧan», «Baǧystan» KS) salu qajet» delıngen qūjatta.
