Jaz – suǧa şomylu mausymy. Äsırese asyr salyp, aulaǧa syimaityn oiyn balalary suǧa tüsuge äues. Köpşılık jazdyŋ ystyq künderınde özen men kölderdı jaǧalaityny belgılı. Al jyl saiyn 1 mausym qalada şomylu mausymy aşylady. Sonymen elordalyqtar men qala qonaqtary qai jerlerge suǧa tüsıp, demalady? Qandai jaǧajailar qarastyrylǧan? Sudaǧy qauıpsızdık saqtala ma?
Rūqsat etılgen bes jaǧajai bar
Elordada suǧa tüsuge rūqsat etılgen bes jaǧajai bar. Onyŋ törteuı aqyly. Bırınşısı – Astana saiabaǧyndaǧy jaǧajai. Ol Esıl audany, Tūran köşesınde ornalasqan. Ekınşı rūqsat etılgen jaǧajai Esıl özenı boiyndaǧy «Tri Peskaria» qonaq üi keşenınıŋ aumaǧynan oryn tepken. Atalmyş demalys orny Saryarqa audanyndaǧy Köktal tūrǧyn alaby, Eŋlık-Kebek köşesı, 11 mekenjaiynda ornalasqan. Al üşınşısı – Esıl özenı boiyndaǧy «Stolichnyi dvor» demalys orny aumaǧyndaǧy jaǧajai. Mekenjaiy: Almaty audany, Küigenjar tūrǧyn alaby, Ataqonys köşesı, 20B. Törtınşısı – «Armina» demalys aimaǧy maŋyndaǧy jaǧajai. Ataqonys köşesı, 17A mekenjaiyndaǧy būl jaǧajai qatarǧa biyl ǧana qosyldy. Besınşısı – köpşılık üşın tegın, Şabal Beisekova köpırı audanyndaǧy kommunaldyq jaǧajai. Atalǧan su aidyndarynyŋ rūqsat etılgen jäne tyiym salynǧan uchaskelerınıŋ tızbesı «2gis» kartografiialyq platformasynda ornalastyrylǧan. Qala mäslihatynyŋ şeşımımen şomyluǧa arnalǧan su aidyndarynyŋ 21 tyiym salynatyn uchaskesı (Almaty – 8, Baiqoŋyr – 4, Esıl – 4, Nūra – 2, Saryarqa – 3) anyqtaldy.
Jaǧajailardan basqa, jekemenşık basseinder de qalada jeterlık. Mäselen, qala ışınde Ailand, Sky Beach Club jäne «Oazis» jaǧajai kluby siiaqty jekemenşık ielıktegı demalys oryndary bar. Mysaly, ortalyq saiabaqtaǧy «Oazis» jaǧajai kluby – aşyq aspan astynda, taza auada şomyluǧa arnalǧan Astanadaǧy bırden-bır bassein. Ornalasqan jerı tiımdı bolǧandyqtan, mūnda keluşıler qatary qalyŋ. Atalmyş keşende üş bassein qarastyrylypty. Onyŋ bırınşısı kışkentai büldırşınderge arnalǧan, tereŋdıgı – 20 sm. Al ülken balalarǧa arnalǧan ekınşı basseinnıŋ tereŋdıgı – 1,5 metr. Bır uaqytta būl jerge 200 adamǧa deiın syiady eken. Keluşılerge şezlongtar, matrastar, sülgıler jäne ürlemelı döŋgelekter tegın ūsynylady. Endıgı balalardyŋ süiıktı oryndarynyŋ bırı – jabyq ǧimaratta ornalasqan Ailand akvaparkı. Ülkenge de, kışıge de ūnaityn būl jerge keluşılerdıŋ qatary qalyŋ. Halat, sülgıler jiyntyǧy siiaqty şomyluǧa arnalǧan zattar jäne şezlong tegın berıledı. Han Şatyr oiyn-sauyq ortalyǧynyŋ 5-qabatynda ornalasqan Sky Beach Club demalys orny keluşılerdı, äsırese, Maldiv araldarynyŋ ekzotikalyq jyly qūmymen qyzyqtyrady desedı. Odan bölek, balalar üşın «Alatau», «Astana» sekıldı sport keşenınde ornalasqan basseinder bar.
Astanadan 40-45 şaqyrym ǧana qaşyqtyqta ornalasqan Saryköl auylyndaǧy Tūz kölınıŋ emdık qasietı bar körınedı. Bıraq būl köldıŋ suynyŋ qūramyn mamandar älı anyqtamapty. Sonymen qatar, qala ırgesındegı «Chistye prudy», «Altyn qyrǧauyl» («Zolotoi fazan»), «Beibarys», «Balqaraǧai» siiaqty jäne basqa da şipajailarǧa, demalys oryndaryna baratyndar qatary az emes. Älbette, būl oryndardyŋ barlyǧynda da janǧa jaily jaǧdai jasalǧan. Bıraq onyŋ bärı aqyly bolǧandyqtan, ony bıreudıŋ qaltasy köterer, al ailyǧy şailyǧyna jetpei jürgen ortanqol otbasylardyŋ şamasy kele bermeidı. Sondyqtan olar şomyluǧa arnalǧan tegın jerlerdı qarastyrady.
Suǧa tüskende saq bolyŋyz!
Qala ırgesındegı özen-kölderge bükıl qala jūrtşylyǧynyŋ aiaǧy jete bermeidı. Sondyqtan olar rūqsat etılmegen su arnalaryna şomyluǧa mäjbür. Suǧa şomylamyn dep qyzyq quǧan balalardyŋ köpşılıgı qauıptıŋ qaidan kelerın esten şyǧaratyny da tüsınıktı. Aralarynda qauıpsızdık erejelerın qaperıne ılmeitınder de bar. Sonyŋ saldarynan suǧa ketıp, ölım qūşyp jatqandar da joq emes. Eske salsaq, byltyr qalada 7 adam suǧa batyp ketken. Onyŋ bıreuı – jasöspırım. Ärine, oqys oqiǧalardyŋ barlyǧy qarapaiym erejelerdı saqtamaǧandyqtan tuyndaidy. Nemqūraidylyq pen salǧyrttyqtyŋ saldary qaiǧyly jaǧdailarǧa äkelıp soqtyratyny anyq. Elordalyq qūtqaruşylar da jaǧajaiǧa kelgen qala tūrǧyndary tiıstı belgılerge qūlaq asa bermeitının, belgılengen aimaqtan asyp şomylatynyn, qauıptı oryndarda şomyluǧa äues ekenın basa aitady. Sondai-aq qaiǧyly oqiǧalardyŋ qaitalanuyna jaǧajailarda alkogoldı ışımdık ışu, öz küşın baǧalamau jäne ata-analardyŋ balalaryn qarausyz qaldyruy sebep bolady.
Astana qalasynyŋ Tötenşe jaǧdailar departamentınıŋ Azamattyq qorǧanys basqarmasynyŋ bastyǧy Azamat Qūsaiynov şomylu mausymynda azamattardyŋ qauıpsızdıgın qamtamasyz etu maqsatynda «Şomylu mausymy kezeŋınde Astana qalasy halqynyŋ qauıpsızdıgın qamtamasyz etu boiynşa ıs-şaralar jospary» äzırlenıp, qala äkımdıgımen bekıtılgenın aitady.
– Elordalyq Tötenşe jaǧdailar departamentı qyzmetkerlerı mektepterde mūǧalımdermen, oquşylarmen «Sudaǧy qauıpsızdık» taqyryby boiynşa türlı konkurstar, vebinarlar, sabaqtar ötkızedı. Reidtık ıs-şaralarǧa qūtqaruşylar, poliseiler, Ūlttyq ūlan sarbazdary, jūmyspen qamtu ortalyǧynyŋ qoǧamdyq qyzmetkerlerı jūmyldyrylady. Olar şomyluǧa rūqsat etılgen oryndar jäne sudaǧy qauıpsızdıktıŋ qarapaiym erejelerın saqtau turaly azamattardy, äsırese balalardy habardar etedı. Şomylu mausymynda kündelıktı patruldeuge 40 süŋguır-qūtqaruşy, 2 bırlık süŋguırlık jaraqtary bar jedel-qūtqaru tehnikasy, 8 bırlık jüzu qūraldary tartylady, – dedı A.Qūsaiynov.
Qauıpsızdık erejelerı demekşı, ärbırımız qauıptı jaǧdailarda ne ısteu keregın bılgenımız abzal. Atap aitqanda, eŋ äuelı suǧa şomylatyn jerdı, sudyŋ tazalyǧyn, tereŋdıgın mūqiiat tekserıp alyŋyz. Tamaq ışkennen keiın bırden şomylmaŋyz. Suǧa tek qana rūqsat etılgen jerler men jaǧajailarda şomylyŋyz. Öte ūzaq şomylmaŋyz, özıŋızdı şarşauǧa jäne toŋyp, qaltyrauǧa deiın jetkızbeŋız. Qorşau belgılerınen tysqary aumaqqa şyqpaŋyz. Kele jatqan katerlerge jaqyndap jüzbeŋız. Olarda eskış vintıne tartyp äketetın aǧys bar. Onymen qosa, suda aiaq-qoldy ūstap, qimyldy tejeitın oiyndar oinauǧa bolmaidy.
Qauıp qaşan da aiaq astynda. Oiyn quǧan büldırşınder üşın asa män beru kerek. Al kez kelgen apatty jaǧdaidyŋ aldyn saqtyq şaralaryn qataŋ türde eskeru arqyly aluǧa bolady. Sondyqtan suǧa barsaq, saq bolaiyq.
